[CNE23] - De Oude Begraafplaats Multi-Cache

DE OUDE BEGRAAFPLAATS

De Oude Begraafplaats is gelegen direct buiten de bebouwde kom van Amerongen, in oost-westelijke richting parallel aan de Rijksstraatweg.

Het gaat hier om een karakteristieke 19e - eeuwse dorpsbegraafplaats die zeer gaaf bewaard is gebleven en daarmee bijzonder is in zijn soort. De relatie met Kasteel Amerongen en zijn bewoners maakt een belangrijk en onlosmakelijk onderdeel uit van de geschiedenis van de begraafplaats en zijn omgeving. Sinds de eerste aanleg in 1829 is de omgeving van de begraafplaats nagenoeg gelijk gebleven.

De begraafplaats heeft een rechthoekige vorm met een gebogen afsluiting aan de oostzijde. De aanleg is eenvoudig en typerend voor dorpsbegraafplaatsen uit deze periode. Een aantal begraafvakken is ingevuld met gras en daarin de grafmonumenten. De begraafplaats werd in 1998 aangewezen als Rijksmonument.

MAUSOLEUM VAN DE FAMILIE BENTINCK

Godard John George Charles van Aldenburg Bentinck, werd op 3 augustus 1857 geboren in De Steeg (Kasteel Middachten) Hij was de zoon van Karel Anton Ferdinand Graaf van Aldenburg Bentinck (Generaal-Majoor) en Louise Gravin van Waldeck Pyrmont Graaf Bentinck trouwde op 12 juni 1884 te ‘s Gravenhage met Augustine Wilhelmine Louise Adrienne van Bijlandt (1861- 1916). Zij kregen 6 kinderen, 5 zonen en één dochter. Bentinck heeft zich op vele gebieden ingezet voor Amerongen. In 1891 werd mede op zijn initiatief de “Amerongsche vereniging tot verschaffing van arbeid” opgericht. Bentinck was ook de oprichter van de Boterfabriek in Amerongen in 1898. Godsdienst was een belangrijk onderdeel van het leven van Bentinck. Hij had veel invloed in de kerk. Zo had hij het recht te mogen bepalen wie predikant werd in de Andrieskerk.

De grafkelder van de familie Van Aldenburg Bentinck, is in 1925 ontworpen door de Amersfoortse architect J.H. Pothoven. Deze Pothoven was toentertijd de “huisarchitect” van de Bentincks en eveneens van de ex-keizer Wilhelm die op huis Doorn woonde en eerst tijdelijk in Amerongen was opgevangen. De grafkelder van de Bentincks werd door Pothoven ontworpen in de vorm van een klassieke (Romeinse) tempel met Ionische zuilen. In het fronton is het familiewapen zichtbaar.

Eigenlijk is het geen “Mausoleum”, de grafkelder wordt zo door de bevolking genoemd.

Er zijn foto’s uit het huisarchief Amerongen waarop de tempel te zien is met vele kransen omgeven. Een datering ontbreekt maar getuige het formaat en de omranding van de foto’s, de nog kleine bomen en de veelheid aan kransen is het zeer waarschijnlijk dat het hier de bijzetting in 1940 van de laatste kasteelheer en opdrachtgever voor de graftempel, Godard John George Carel, graaf Van Aldenburg Bentinck, betreft.

HENKIE PREVO

Henkie Prevo werd in 1929 geboren in Amerongen. Henkie was de zoon van Hendrik Joseph Prevo (Garagehouder) en Benjamina Ernestina Hartman. Vader Hendrik Prevo had aan de Betonweg, de tegenwoordige Koningin Wilhelminaweg een garage, Garage Prevo.

Hendrik overleed in december 1936. De garage werd verder gerund door zijn zoon Bob. Deze kwam in 1938 bij een motorongeluk vlakbij de garage om het leven.

Op 14 mei 1940, na de doorbraak bij de Grebbeberg, kwamen de eerste Duitse soldaten Amerongen binnen. Zij waren bang voor een hinderlaag en schoten nerveus op alles wat bewoog. Omdat de garage vanwege brandrisico te gevaarlijk was om in te verblijven, had de familie een schuilplek gezocht in het tegenover gelegen boerderijtje van de familie Berendsen aan de Koenestraat. Rond half acht op de 14e mei, schrokken ze door schoten wakker. Het boerderijtje werd onder vuur genomen. Tijdens het schieten vluchtte de familie met z’n allen naar de deel. Zus Ank dook een zijkamertje in, moeder en de rest van de familie lag op de deel onder een boerenkar. Moeder Prevo riep Henkie, die onbeschut op de vloer van de deel lag, dat hij een betere beschutting moest zoeken. Toen hij opstond, kwam er een schot door de deur. Henkie werd geraakt en verloor hierbij het leven. Hij werd slechts 11 jaar.

De moeder van Henkie ligt 'n 10 meter naar rechts (bij het boompje). Hoe oud werd Benjamina Ernestina Hartman? 

GRAFMONUMENT VAN DE FAMILIE VAN REEDE GINKEL

De familie Van Reede was vanaf de 16e eeuw in het bezit van de heerlijkheid en het kasteel Amerongen. Leden van de familie werden begraven in de Andrieskerk, waar nog een grafmonument en rouwbord te vinden zijn. Per 1 januari 1829 mocht op grond van een wetswijziging niet meer in de kerk begraven worden. De familie stond grond af aan de gemeente voor de aanleg van een begraafplaats. Centraal op de begraafplaats werd een grafmonument voor de familie Van Reede Ginkel opgericht, ontworpen door de Utrechtse architect Christiaan Kramm. In 1873 gaf Elisabeth Maria Villiers, geboren gravin Van Reede Ginkel, grond in erfpacht voor uitbreiding van de begraafplaats. Zij was de laatste telg van de familie Van Reede Ginkel. Het grafmonument van de familie werd in 1887 hernieuwd.

In 1879 kwam Godard graaf Van Aldenburg Bentinck op het kasteel wonen, hij was een neef van de laatste gravin Van Reede Ginkel. Hij gaf in 1927 opdracht voor de bouw van het grafmonument van de familie Bentinck op de begraafplaats.

DE GRAFPAALTJES

De paaltjes op het noordelijke gedeelte hebben een bijzondere herkomst: het zijn montantstenen van de voormalige ramen uit de Andrieskerk die in deze periode van nieuwe ramen werd voorzien! Waarschijnlijk zijn die, na er eind 18e -begin 19e eeuw uit te zijn gesloopt, in de gemeenteopslag bewaard en kregen zij zo alsnog een nieuwe bestemming. Een montantsteen is een stenen spijl voor grote kerkramen, waarin vaak glas in lood werd geplaatst. De overige paaltjes zijn van beton en markeren graven die zijn geruimd.

Deze graven zijn gebruikt voor de gewone burgers. Van hen is helaas geen identiteit geregistreerd.

Als u met uw rug tegen het hek staat, ziet u links/rechts 4 velden met grafpaaltjes. Ieder veld bestaat uit 3/4/5 rijen. Hoeveel grafpaaltjes zitten er in één rij?

HET BAARHUISJE

Bij de eerste uitbreiding van de begraafplaats tussen 1873-1875 werd ook het baarhuisje gebouwd. In 1872 werd de “Wet op de besmettelijke ziekten” van kracht waarbij werd bepaald dat elke begraafplaats diende te beschikken over 'een locaal ingerigt voor tijdelijke bewaring van overledenen aan eene besmettelijke ziekte'. Het is een klein gebouw waar doden werden opgebaard, waarvan de dood nog niet met zekerheid kon worden vastgesteld. Begraven mocht pas na 36 uur, omdat de ervaring leerde dat de dood daarna zeker was ingetreden. Ook personen die waren overleden aan een besmettelijke ziekte werden hier opgebaard.