☠☠☠
ZNAJDUJECIE SIĘ W REJONACH POKOPALNIANYCH! JEST TUTAJ MNÓSTWO LUŹNYCH KAMIENI I NIERÓWNOŚCI TERENU! PATRZCIE POD NOGI!
☠☠☠

Ahoj Geoposzukiwacze!
 

W trakcie poszukiwań dotyczących hałd, odwiedziliśmy Złoty Stok to właśnie tutaj natrafiliśmy na przedziwne skały, o których chcemy wam opowiedzieć. Jeśli macie chwilę to zachęcamy do odwiedzin dwóch pierwszych EarthCache z serii: Rzecz o hałdzie cz.1 oraz Rzecz o hałdzie cz.2 Ogólnie rzecz biorąc, hałdy to takie zwałowiska, które powstają na skutek składowania skał, które nie były potrzebne do niczego podczas pracy okolicznej kopalni (lub kopalń). Tym razem mnóstwo geologicznych ciekawostek skryła przed nami hałda po kopalni złota (a może nie tylko złota?).

Teraz już do rzeczy. 😉

Zapewne już patrzycie pod nogi i zastanawiacie się o co chodzi. W okolicy, ktoś kiedyś szedł wzdłuż strumienia i natrafił na piękne błyszczące fragmenty metalu, które okazały się być niczym innym jak złotem, a że człowiek z natury jest ciekawski to podążył za znaleziskiem i gdy nie mógł iść wyżej strumienia postanowił zacząć kopać u jego źródeł – tak ponoć powstała pierwsza kopalnia złota w Złotym Stoku. Ale niestety, samorodków czy po prostu płatków złota, jakie sobie wyobrażacie podczas rozmów o złocie, tutaj zbyt wielu nie było, ba! Podczas drążenia w skałach również nie udawało się natrafić na żyły. I znów pierwsze skrzypce zagrała ciekawość, bowiem ktoś wpadł na pomysł, że złoto może być ukryte w skałach!

O jakich skałach mowa? Głównie takich, które zawierają arsenopiryt. Występuje on w wysokotemperaturowych złożach kwarcowych, pegmatytach i gnejsach, a to właśnie te ostatnie zawierają w tych rejonach rudy złota i arsenu. Gnejsy są skałami metamorficznymi, czyli takimi, które powstają poprzez przekształcenie skał magmowych, ale także już metamorficznych (czyli wcześniej mogły być nawet skałami osadowymi)! Jest wiele różnych odmian gnejsu, ale nie o tym mowa teraz. 😉 W złotostockich gnejsach złoto nie wzięło się z nikąd, ale również ta sprawa nie jest prosta, istnieją dwie teorie skąd w płaszczu zewnętrznym skorupy ziemskiej wziął się ten pierwiastek. Pierwsza teoria mówi o kosmosie, to właśnie nad naszymi głowami zderzały i zderzają się gwiazdy, podczas ich kolizji gorąca materia rozprzestrzenia się na boki, wszystko to w temperaturach rzędu miliardów stopni Celcjusza, następnie temperatura znacznie spada, co wpływa na reakcje jądrowe w wyniku których dochodzi do powstawania złota. Jak pewnie już się domyśliliście złoto takie jakoś musi znaleźć się na powierzchni planety, albo przyłącza się podczas powstawania, albo spada na nią pod postacią fragmentów skał kosmicznych. Druga teoria mówi o powstawaniu złota podczas trzęsień ziemi. Podczas takiego trzęsienia na głębokościach 5-30 kilometrów nastepuje błyskawiczne odparowywanie bogatego w minerały płynu (waporyzacja) w wyniku którego powstaje nasz metal. Ale czy jedna teoria nie uzupełnia przypadkiem drugiej? 😉

Proces pozyskania złota ze skał był niezwykle skomplikowany, a cała instrukcja działania pilnie strzeżona. Musicie wiedzieć, że sprawa ta rozgrywała się najprawdopodobniej w XVI w. Wszechobecne wtedy tam huty działały prężnie, a każda z nich przetapiała masy skał. W skrócie aby nie zanudzać: w kopalni wydobywano rudę, następnie była ona wzbogacana (mechanicznie przerabiana tak, aby efektywnie przetwarzać ją dalej), potem następowało surowe topnienie, prażenie, rozdrabnianie, stapianie z ołowiem, oddzielanie ołowiu i voilà! Mamy złoto. Z 1 tony rudy można było uzyskać od 3 do 6 gram złota. Tak, gram! Chociaż niektóre źródła podają, że udawało się osiągnąć nawet 11 gram. Przez cały okres trwania eksploatacji w tych rejonach uzyskano najprawdopodobniej ok 16,5 tony złota!

W ten sposób w okolicy powstały hałdy żużlu, które wciąż podlegały kolejnym przemianom, bowiem szlaka ta znalazła swoje nastepne zastosowanie. Dlatego aktualny stan hałd jest jaki jest. Jeśli nie zatrzymacie się to może nawet ich nie zauważycie. Chociaż w wielu miejscach wciąż pod nogami i w strumieniach można odkryć te przedziwne „skały”. A złoto? No cóż, w większości przekute w denary zaczęło krążyć po świecie, a i pewnie w wielu przypadkach już wtedy zdążyło być przetopione po raz kolejny. 😉

Złoty Stok zasłynął jeszcze z jednej sprawy – arszeniku, ale to może już historia na kolejnego EarthCache. 😉

⛏⛏⛏

Aby zalogować znalezienie należy przesłać do nas odpowiedzi na pytania:

1. Spróbuj odnaleźć w tym miejscu kawałek „czarnej skały” i spróbuj ją opisać. Nie zalecamy wchodzenia na szczyty hałd, spróbuj znaleźć ów „skałę” gdzieś niżej (w rejonach drogi/strumienia też powinno się udać).

2. Zadanie matematyczne! Ile ton rudy wydobyto przez cały okres eksploatacji w okolicach Złotego Stoku, aby uzyskać 16,5 tony złota?

3. W punkcie waypoint 1 (Sztolnie) rozejrzyj się i odnajdź dwa wejścia do sztolni, jak myślisz, która to „Błotna”, a która to „Książęca”? Czy we wnętrzu którejś widać „skałę” którą znalazłeś w rejonach kordów początkowych?

4. Pamiątkowa fotografia ukazująca, że odwiedziłeś miejsce? Może być przy hałdach, sztolniach lub nawet przy kamieniołomie, staraj się nie spoilować odpowiedzi.

⛏⛏⛏

Odpowiedzi prosimy wysyłać przez PW. Można logować od razu, w razie błędnych rozwiązań skontaktujemy się, a wpisy bez przesłanych odpowiedzi będą kasowane!

⛏⛏⛏

Bibliografia:

1. geoportal.pgi.gov.pl/zrozumiec_ziemie/wycieczki/sudety_1/dzien_I/punkt_1_3#002

2. malygosc.pl/doc/2001380.Podziemne-skarby

3. mennica.com.pl/produkty-inwestycyjne/poradnik-inwestora-lista/jak-powstaje-zloto

4. zlotystok.salwach.pl/skalisko

5. zlotystok.salwach.pl/hutnictwo_zlota