Let op: deze cache ligt niet op bovenstaande coördinaat.
Dit is een serie caches in de Doesburgerbuurt, en om te beginnen de westelijke Doesburger Eng. De route kan het best fietsend afgelegd worden, maar ook wandelend of desnoods per auto. Er is geen bepaalde cachevolgorde.
Parkeerplaatsen zijn aan de Lunterseweg (vanuit Ede, rechts ca 100m na de rotonde), en eventueel bij ‘t Doesburger Erf aan de Oude Peteweg, maar daar alleen tijdens openingstijden van de landwinkel (zie hun website), anders wordt je aangevallen door hun waakhond!
Globaal werd het gebied onderverdeeld in het Doesburgerveen (westelijk), de Doesburgerheide (oostelijk) en de Doesburger Eng er tussen.
Doesburgerveen
Het grootste deel van het huidige Ederveen behoorde toe aan de buurt Doesburg. Het gebied kende vele namen, zoals Doesburgerachterveen, Turfveld, Edesche veen en Heerenveensche Buurt. In vroegere eeuwen was het natte laagveengebied nauwelijks toegankelijk en in de winter al helemaal niet. In de 17e eeuw werd er een begin gemaakt met de ontginning van het gebied. Er ontstonden enkele boerderijen, o.a. bij de Slaperdijk, in de Fliert en bij De Klomp. In 1790 scheidde de Achterveeners zich af van de buurt Doesburg en vormden samen met De Fliert (afgescheiden van ‘Het Woud’) een nieuwe buurt onder de naam Heerenveensche Buurt. De nieuwe buurt was vrij klein; de grens met Doesburg werd gevormd door de Meikade.
Doesburgerheide
De Doesburgerheide in het hoger gelegen, dus drogere deel van de buurt, had in vroegere eeuwen een zeer nuttige functie. Schapen konden er grazen, de gemaaide heide deed dienst als veevoer, plaggen werden gebruikt als ondergrond in de stallen en er was volop zand en grind beschikbaar.
De heide lag ten oosten van de Doesburger Eng, de scheiding werd gevormd door de wildwal. De beroemde Hessenweg doorsneed het gebied.
Doesburger Eng (of Enk)
De Doesburger Eng was een gebied waar voornamelijk graan (rogge) werd verbouwd. Voor de bemesting van de schrale grond werd potstalmest gebruikt, waarvoor schapen en heide nodig waren. De vruchtbaarheid van de Eng was dus sterk afhankelijk van het aantal schapen en de hoeveelheid beschikbare woeste gronden. Door negen eeuwen heideplaggencultuur ontstond de typische ‘opbolling’ van het landschap. In het gebied rond de Doesburgermolen trof men meerdere boerderijen aan, waarvan de bekendste zijn: Groot Beetrum (eerste vermelding uit 1230), De Engelenhoeve (1610) en Pothoven (1637). De Doesburger Molen (eerste vermelding uit 1401) is de oudste, werkende standerdmolen in Nederland. Het was een z.g. ‘dwangmolen’ waar de boeren verplicht waren gebruik van te maken en waardoor de landheer, de Hertog van Gelre, tijns (belasting) kon heffen.
Aan noord- en zuidzijde wordt de Doesburger Eng begrensd door de Goorsteeg en de Doesburgerdijk, respectievelijk.
Kaart uit 1655 (van Geelkercken, Gelders Archief) van een deel van Doesburgerveen en Doesburger Eng, begrensd door Slaperdijk (west), Doesburgerdijk (zuid), Goorsteeg(noord) en Hogesteeg (nu Lunterseweg, oost). Midden onder is de Doesburger molen getekend, en links onder kasteel Kernhem en Ede.
Bronnen:
- Gerard van Bruggen (2018) ”Daar bij die molen….” Verleden en heden van de Doesburgerbuurt in Ede. Historische Cahiers Ede. ISBN 978-90-79623-36-5
- Gemeente Archief Ede
- Kaarten: Geldersarchief
Cache #6: Fietspaden
Een van de mooiste stegen in de Doesburgerbuurt is één van de overgebleven onverharde wegen in het buitengebied. Let ook op het naastliggende fietspad. Dat stamt uit de crisisjaren tussen beide wereldoorlogen. De werkloosheid was toen heel groot, en vormde een enorm probleem voor de overheid. Eén van de maatregelen was het middels subsidie uitvoeren van tal van projecten.
Voorwaarde was dat daarbij werkloze mannen werden ingezet, en dat er zo veel mogelijk met handkracht moest gebeuren, machines waren taboe. Het ging dus vooral om het creëren van zo veel mogelijk arbeid. Naast projecten die door de landelijke overheid werden uitgevoerd konden ook gemeentes projecten aanmelden. Eén van door de gemeente Ede aangemelde projecten was de aanleg van een groot stelsel van fietspaden langs (destijds nog vrijwel zonder uitzondering onverharde) wegen. Dat leverde niet alleen veel werkgelegenheid op, maar droeg ook bij aan het vergroten van de toeristische potentie van Ede. En dat laatste is nog steeds het geval.
Bron: Jan Kijlstra, 9-12-2016, Erfgoed Ede
Fietstochten
In een gids uitgegeven door de VVV in Ede uit 1930 werden acht fietstochten beschreven. Deze waren samengesteld door de bekende (Lunterse) Veluwe-kenner en publicist Jac. Gazenbeek. De routes voerden naar: 1/Barneveld, 2/Wekerom-De Valk, 3/Otterlo, 4/De Kreel, 5/Wolfheze, 6/Veenendaal, 7/Renkum en 8/Ederveen. Start en eindpunt is steeds het centrum van Ede. Deze tochten staan ook beschreven in het ‘Reisboek voor de Provincie Gelderland’, eerste uitgave 1932.
In de loop der jaren werden steeds meer fietsroutes uitgezet, die een bepaald thema hadden, zoals de kastelen- of molenroute. Maar ook minder voor de hand liggende thema’s werden verkozen. Zo kwam er in 1984 de ‘Wonderbomen-route’, samengesteld door de bekende Edenaar (oud-wethouder) Marten Wiegeraadt. Tientallen markante bomen in Bennekom, Ede en Lunteren werden op het VVV-kaartje met deze tocht (50 km) beschreven. Een jaar later verscheen een bundel met twaalf educatieve fietstochten die veel informatie over het landschapsbeeld gaven, met veel geografische gegevens. In 1962 opende de ANWB drie bewegwijzerde routes, van elk 100 à 120 kilometer lang, op de Veluwe. De Zuid-Veluwe route liep voor een groot deel over Ede’s grondgebied. De kaarten van deze routes gaven ook duidelijk de plaatsen aan waar de fietstocht kon worden onderbroken en attractieve wandelingen konden worden gemaakt.
Fietspad nabij Ede in 1930
Zoek de antwoorden op de volgende vragen. Stapeltellen waar nodig.
A/ Wat is de naam van deze “mooiste” fietssteeg ? A=
B/ Welk fietsknooppunt ligt aan de Goorsteeg in de Doesburgerbuurt? B=
C/ Met welke 3 andere fietsknooppunten is dit knooppunt verbonden? C=
D/ Op route.nl vind je een fietsroute van 58,35 km die door deze 4 knooppunten komt. Wat is het 6-cijferig nummer van deze route? D=
E/ Bij landwinkel ’t Doesburger Erf starten verschillende fietsroutes, waaronder een fietsroute met de naam “De …. Daarpen Route”. Om hoeveel dorpen gaat het? E=
F/ De Veluwse fietsvierdaagse georganiseerd vanuit Ede is na een traditie van 40 jaar gestopt met de organisatie. In welk jaar voor het laatst door Ede georganiseerd? F=
De cache kun je vinden op N52 0E.(A+C)(B*3)(C-D) E005 3C.(B+D)(A+B)(E+F)