PŁAZY W POZNANIU #4
ŻURAWINIEC. Niebieskie żaby.
Rezerwat przyrody Żurawiniec (fragment tzw. "Lasku Piątkowskiego") został ustanowiony w 1959 r. w celu ochrony torfowiska przejściowego razem z charakterystycznymi dla niego roślinami np. mchem torfowcem, żurawiną błotną, a nawet rosiczką okrągłolistną. Niestety postępująca zabudowa na sąsiednich terenach (głównie rozrastające się Piątkowo oraz Naramowice zaprojektowane bez uwzględnienia walorów przyrodniczych tego terenu) doprowadziła do zaburzenia stosunków wodnych, a ostatecznie do obniżenia poziomu wód gruntowych. Głębokie fundamenty pod budowę bloków, woda parująca z rozległych betonowych powierzchni oraz deszczówka odprowadzana poprzez kanały burzowe bezpośrednio do Warty, wszystkie te elementy przyczyniły się do stopniowego wysychania Żurawińca, a w efekcie do degradacji torfowiska. Dlatego zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w 2015 roku teren ten został przekształcony w rezerwat przyrody nieożywionej (źródło: http://bip.poznan.rdos.gov.pl/zarzadzenie-regionalnego-dyrektora-ochrony-srodowiska-w-poznaniu-z-dnia-10-lutego-2015-r), a jednocześnie podjęto próbę odtworzenia walorów przyrodniczych tego miejsca. Wody opadowe z sąsiadujących terenów skierowano poprzez system rur, studni i filtrów do rezerwatu, dzięki czemu bagienny charakter tego terenu powoli zaczyna się odtwarzać. Jako pierwsze zareagowały płazy, które pomimo wieloletniego deficytu wody przetrwały w okolicy, dzięki bagiennemu lasowi olszynowemu w północnej części Lasku Piątkowskiego. Najbardziej spektakularna jest masowa odbudowa populacji żab moczarowych Rana arvalis. Wtórnie zasiedliły one właśnie zbiornik wodny stworzony na uboczu rezerwatu by magazynować wodę, która następnie przesącza się w stronę torfowiska.
Czy widzieliście kiedyś niebieskie żaby? A może jesteście przekonani, że płazy w błękitnych odcieniach to raczej domena krajów egzotycznych? Nic bardziej mylnego! Niebieskie żaby możemy spotkać również u nas, w Polsce, a są to samce wspomnianej żaby moczarowej. Warunek jest jeden: trzeba pojawić się w miejscu ich godów w odpowiednim czasie. Czyli kiedy? O tym dowiecie się poniżej. Tymczasem, krótko o tym skąd bierze się ten niecodzienny kolor (przez pozostałą część roku podobnie jak samice mają maskujące, brązowe ubarwienie). To dzięki limfie, która gromadzi się pod ich skórą, samce na kilka dni w roku "przywdziewają" niebieskie szaty godowe. Intensywność niebieskiego odcienia jest zróżnicowana, nie jest jednak w pełni jasne jaki jest tego powód. Jedni twierdzą, że jest to związane z temperaturą, inni, że z atrakcyjnością poszczególnych osobników. Samce gromadzą się w wodzie w dużych, liczących nawet setki osobników, agregacjach, gdzie czekają na przybycie samic. W tym czasie nawołują je charakterystycznym głosem przypominającym nieco bulgotanie lub szczekanie psa.
Żaba moczarowa to obok żaby trawnej i żaby zwinki jeden z trzech gatunków żab brunatnych występujących w naszym kraju. Do godów przystępuje, w zależności od pogody, pod koniec marca lub na początku kwietnia. Jej nazwa jest nieprzypadkowa – żaby moczarowe (warto porównać również z ang. moor frog i niem. moorfrosch) najczęściej rozmnażają się na mokradłach i w śródleśnych stawach, a także w oczkach śródpolnych (zapewne właśnie stąd francuska nazwa grenouille de champs – „żaba polna”). Przeobrażone młodociane osobniki wychodzą z wody zwykle w drugiej połowie czerwca. Oprócz żab moczarowych można tu również spotkać bardzo liczne grzebiuszki ziemne, żaby trawne, traszki zwyczajne, a także – dużo rzadziej – traszki grzebieniaste oraz ropuchy zielone i szare. Obecnie największym zagrożeniem dla płazów w Żurawińcu są koty – zarówno te bezpańskie, jak i wypuszczane na dwór przez właścicieli.
Więcej na temat Żurawińca (w tym zjawiskowe wizualizacje z lotu ptaka):
http://geoinfo.amu.edu.pl/zurawiniec/index.html
Skrytka nie jest ukryta na terenie rezerwatu przyrody.
Zdjęcia wykorzystano za wiedzą i zgodą autorów.
ENG
Have you ever seen blue frogs? Maybe you think that amphibians in such an extraordinary colour live rather in the tropical zone? Actually not! During several days of the year, usually at the end of March or at the beginning of April, you can observe blue frogs also in Poland (and in many other countries of Central and Western Europe and in the part of Asia). These are males of moor frog Rana arvalis that, thanks to the lymph that accumulates under the skin, become blue. Males gather together in great groups in the water, where they await females and make mate calls that are a bit similar to bubbling water or to a barking dog.
Not so long ago in the place where you are (which is called Żurawiniec Reserve) there was a moor. Unfortunately, new housing estates in the direct proximity together with wrong green urban areas management resulted in the lowering level of groundwater: the moor was wasted. In 2015 an effort to restore natural values to this place was made. We still need to wait for effects.