Het Noordhollands Archief meldt in haar Geschiedenis van de gemeente Heemskerk het volgende over het ontstaan van de bijnaam “Ezels”:
“In 1911, telde Heemskerk 3022 inwoners. De aardbeiencultuur was toen de belangrijkste bron van inkomsten, mede dankzij de introductie van verbeterde en sterkere aardbeienrassen, zoals de ‘Amazone’, waardoor de vruchten langer houdbaar waren en dus over een groter afzetgebied verspreid konden worden. Viel de opbrengst echter tegen, dan was het armoe troef. Was de oogst daarentegen overvloedig, dan betekende dit handenvol werk en kreeg de Heemskerkse jeugd tien weken plukverlof. De aardbeien werden naar Beverwijk gebracht, waar zij werden geveild. Voor het vervoer werden soms ezels gebruikt, en het is aan deze dieren te danken dat de Heemskerkers opgezadeld werden met de bijnaam ‘ezels’ “
Dit verhaal wordt door velen overgenomen ondanks dat nergens foto’s bekend zijn van ezelwagens die aardbeien vervoeren en zo bovenstaand verhaal kunnen staven. Ook in de eerste aflevering van de Heemskring (april 1989) wordt dit verhaal aangevoerd hoewel daarin ook wordt vermeld dat er volgens landbouwtellingen nooit veel ezels in Heemskerk zijn geweest. Overigens maakt H. van Benthem in zijn manuscript over de geschiedenis van Heemskerk melding van toename van het tuinbouwareaal, gunstige oogsten en ook toename van het aantal ezels bij de tuinders aan het einde van de negentiende eeuw. Hij noemt een aantal van 28 in het jaar 1895.
In Heemskring 12 van november 1994 wordt melding gemaakt van een brief uit 1975 van de toen 86-jarige oud-Beverwijker J. Visser aan Burgemeester Bruinsma, waarin hij onder meer spreekt over zijn jeugd waarin de Heemskerkers met ezelkarren naar de groentemarkt in Beverwijk gingen. Dat moet dus omstreeks dezelfde tijd zijn geweest als waarop Van Benthem doelde.
Zijn dit de ezels die ons onze bijnaam bezorgden ?
Wij hebben ook inzage gehad in een krantenartikel dat ander licht zou kunnen werpen op de mogelijke oorzaak van de bijnaam “Ezel”. Ook “Wikipedia” maakt melding van dit artikel. Daar wordt vermeld: “De opmerking dat Heemskerkers ezels zijn werd in 1873 tijdens een raadsvergadering gemaakt door de toenmalige burgemeester, Hermanus Zaalberg. Het betrof hier een geschil tussen B en W en de gemeenteraad over onder andere de straatverlichting.Hieronder volgt een gedeelte van het krantenartikel over de desbetreffende raadsvergadering:
Burgemeester noemt burgers ‘EZELS’. Heemskerkers: gierig en bekrompen.“Deining in de raadszaal
Heemskerk 4 oktober 1873,
Geheel onverwacht en eigenlijk ook buiten de orde heeft burgemeester H. Zaalberg, inhakende op het zojuist verschenen provinciaal rapport over de verbetering van de veehoudersbedrijven, aan het slot van de raadsvergadering een felle aanval gericht op de koppige halsstarrigheid van zijn dorpelingen. Hij vergeleek ze daarbij zelfs met ‘EZELS’ en meende dat er geen twee van deze (uit Beverwijk geïmporteerde) dieren in de gemeente rondlopen, maar eerder bijna 1500, aldus de krant.”
Ook dit verhaal wordt aangehaald, onder meer in “Juist IJmond”, (Uitgeverij Juist!, Heerhugowaard) waar tevens wordt opgemerkt dat de opmerking van de burgemeester is genotuleerd en dus historisch is te bewijzen.
Het bewuste krantenartikel dateert van 4 oktober 1973, en geeft aan dat het om een gefingeerd raadsverslag gaat, samengesteld aan de hand van authentieke gegevens over 1873 uit het Heemskerkse gemeente-archief. Raadpleging van de authentieke notulen van de raadsverslagen uit die periode heeft de betreffende opmerking echter niet aan het licht gebracht.
Bron; historischekringheemskerk