PŁAZY W POZNANIU #3
ROSARIUM. Ropuszy koncert.
Park Cytadela może poszczycić się jedynym tego rodzaju miejscem w Poznaniu, jakim jest ogród różany, Rosarium (od łac. rosa - róża), konstrukcja w kształcie amfiteatru, wypełniona kwitnącymi krzewami róży, z betonową sadzawką na dnie. Zna je zapewne większość poznaniaków. Mało kto zdaje sobie jednak sprawę z tego, że miejsce to jest domem dla największej, a jednocześnie jednej z trzech największych populacji rozrodczych ropuchy zielonej na terenie śródmieścia.
Zwykły betonowy zbiornik? Jak tam może przetrwać, a nawet rozwijać się życie, zapytacie. Otóż ropucha zielona jest gatunkiem stepowym, świetnie zaadaptowanym do ubogich w składniki pokarmowe, okresowych zbiorników. W przeciwieństwie do ropuchy szarej, której eksplozywne gody przypadają na wczesną wiosnę, ropucha zielona jest gatunkiem ciepłolubnym - jej okres rozrodczy rozpoczyna się później (około pierwszej dekady kwietnia) i jest on wydłużony (może trwać nawet do lipca).
W ciepłe wiosenne wieczory (tuż po zmroku), szczególnie po intensywnych opadach, Rosarium przemienia się w scenę dla arii ropuch zielonych. Szczególnego uroku dodaje temu miejscu fakt, że aktorzy tego miłosnego spektaklu są zwykle niewidoczni dla osób postronnych, a ich nęcące trele (przypominające trochę odległy warkot silnika) dochodzą z mętnych wód płytkiego zbiornika. Jak często bywa, to samce muszą się bardziej wysilić – w tym przypadku zaśpiewać – aby zdobyć ukochaną. W końcu para łączy się w uścisku godowym (nazywanym w żargonie naukowym „ampleksusem”) i oba osobniki wypuszczają jednocześnie komórki rozrodcze: samica składa galaretowate jaja w formie kilkumetrowych sznurów, a samiec polewa je nasieniem. Następnie każde idzie w swoją stronę: samiec często pozostaje w zbiorniku w oczekiwaniu na kolejne gotowe do rozrodu samice; w tym czasie samica wraca do siedlisk lądowych, gdzie pozostanie aż do kolejnej wiosny. Niewiele wiemy o demografii ropuch zielonych, jednak w stanie naturalnym dożywają nawet do 6 lat.
Jak większość płazów, ropuchy zielone do rozmnażania potrzebują wody – to ona jest środowiskiem życia dla rozwijających się w zależności od temperatury od 44 do 70 dni larw nazywanych kijankami. Co ważne, w przeciwieństwie do kijanek ropuchy szarej, kijanki ropuchy zielonej nie zawierają toksyn czyniących je niesmacznymi dla ryb. Właśnie dlatego wprowadzanie ryb do zbiorników pierwotnie bezrybnych stanowi ogromne zagrożenie dla trwałości populacji tego uroczego gatunku płaza.
Kiedy możemy posłuchać ropuch?
Ropuchy intensywnie koncertują w okresie od pierwszych ciepłych dni kwietnia do końca czerwca (a nawet połowy lipca). Co wieczór pierwsze osobniki rozpoczynają śpiew od zmierzchu, koncert nasila się w okolicach zmroku i trwa aż do wczesnych godzin nocnych (średnio do północy). Przykładowo wieczorem 5 kwietnia 2018 roku na godowisku przebywało ponad 80 osobników, z czego aż 65 stanowiły pięknie śpiewające samce. W ciepłe deszczowe dni nieliczne ropuchy mogą śpiewać także w ciągu dnia. Koncerty ustają gdy temperatura wody i powietrza spada poniżej ok. 10 °C. Rekordowe liczebności godujących jednocześnie ropuch zielonych na Cytadeli przekraczają nawet 140 osobników.
Więcej o czynnej ochronie ropuchy zielonej na Cytadeli (str.14-17):
Kaczmarek J., Kaczmarski M. (2017) Elektropołowy na poznańskiej Cytadeli, czyli czynna ochrona płazów „na szybko”. Bociek, 130 (2): 14-17.
http://www.kp.org.pl/pdf/bociek/bociek130.pdf
Więcej na temat innych śródmiejskich populacji tego płaza w Poznaniu:
Zawadzki M., Flesch A., Kaczmarski M. (2017) Nowe stanowisko rozrodcze ropuchy zielonej Bufotes viridis Laurenti, 1768 w śródmieściu Poznania. Przegląd Przyrodniczy 28 (3): 113-118.
http://www.kp.org.pl/pp/pdf2/PP_nr%203-2017_NOTATKA_Zawadzki.pdf