PL
Ulica Piotrkowska – reprezentacyjna ulica Łodzi, jedna z najdłuższych ulic handlowych w Europie licząca ok. 4,2 km, biegnąca południkowo w linii prostej, pomiędzy pl. Wolności a pl. Niepodległości.
Ulica ta stanowiła od samego początku oś centralną, wokół której rozbudowywało się miasto, a jej rozwój spontanicznie nadał obecny kształt jego centrum. Początkowo ulica stanowiła głównie trakt komunikacyjny, jednak z czasem zamieniła się w „wizytówkę miasta”, centrum rozrywki i handlu, gdzie koncentrowało się całe życie rozrastającej się aglomeracji przemysłowej. Ulica podupadła znacznie po II wojnie światowej. Po 1990 roku została poddana stopniowemu remontowi i zamieniona w rodzaj deptaka, który w dużym stopniu pełni rolę podobną do rynku starówki innych miast. Budowle, urbanistyka, instytucje, restauracje, kluby i puby umieszczone w pobliżu tej ulicy tworzą szczególną jej atmosferę o kultowym charakterze, wykraczającym zasięgiem poza Łódź. Ulica jest węższa na początku (plac Wolności) – 17 metrów – a szersza na południu (plac Niepodległości) – 26 metrów.</ p>
Historia: Początkowo obecna ulica Piotrkowska pełniła funkcję traktu łączącego Piotrków Trybunalski ze Zgierzem, na szlaku którego znajdowała się mała, przydrożna osada miejska Łódź, położona na obszarze zwartej wtedy Puszczy Łódzkiej. W 1821 roku Rajmund Rembieliński – prezes Komisji Województwa Mazowieckiego – rozpoczął działania zmierzające do regulacji zabudowy osady fabrycznej. Osadę tę nazwano Nowym Miastem i znajdowała się ona na południe od „starej” Łodzi. Na planie osady, sporządzonym przez geometrę Viebiega, wyznaczono linię traktu, a wzdłuż niego przecznice oraz standardowe jednomorgowe parcele szerokości 17,5–21 m, przydzielane rzemieślnikom tkackim. Na parceli budowano standardowy dom-warsztat, który lokalizowano frontem przy trakcie, zaś resztę działki stanowił „ogród” dla rodziny właściciela.
Przydział działki zależał od rodzaju deklarowanej produkcji. Dzięki temu w sąsiedztwie znajdowały się manufaktury (warsztaty) rzemieślników o jednakowej specjalności. W północnej części traktu zlokalizowano działki dla sukienników, dalej na południe dla tkaczy-płócienników (wyrabiających tkaniny lniane), następnie dla rzemieślników wykańczających tkaniny (bielników, farbiarzy), a na samym południu traktu znajdował się targ, na którym sprzedawano gotowe produkty.
Na północnym końcu tego traktu wyznaczono Rynek Nowego Miasta (obecnie pl. Wolności) – pełniący funkcje administracyjne dla osady rzemieślniczej. Rynek Nowego Miasta znajdował się na południe od rynku Starego Miasta i nieco na zachód od najstarszej, wiejskiej części Łodzi. W tym czasie cały ten trakt wraz z oboma rynkami i targiem był drogą łączącą stolicę guberni piotrkowskiej, którą był Piotrków Trybunalski ze Zgierzem i Łęczycą.
Pierwotnie (około 1815 roku) nazwy „ulica Piotrkowska” używano wobec północnej części traktu, łączącej ówczesny Stary Rynek i Nowy Rynek, tj. dzisiejszej ul. Nowomiejskiej, początkowego odcinka ul. Zgierskiej oraz pl. Kościelnego – natomiast południowy odcinek (dzisiejsza ul. Piotrkowska) nie miał nazwy. Wkrótce jednak nazwę „ulica Piotrkowska” nadano całemu odcinkowi traktu piotrkowskiego, przebiegającemu w nowo założonej osadzie rzemieślniczej, czyli w Nowym Mieście. Nazwa ta została nadana przez burmistrza Starego Miasta, Antoniego Czarnkowskiego, i budowniczego obwodu łęczyckiego, Dürringa. W 1823 roku stanęły tabliczki z taką nazwą, a pięć lat później nazwę tę potwierdzono w piśmie rządowym i naniesiono na plan osady.
Trakt piotrkowski w „nowej” Łodzi, nazywany od tego czasu ulicą Piotrkowską, do roku 1865, tj. czasu połączenia Łodzi linią kolejową z Koluszkami i Koleją Warszawsko-Wiedeńską, był głównym połączeniem komunikacyjnym pomiędzy Łodzią i Piotrkowem Trybunalskim, którym toczył się konny ruch osobowy i towarowy z użyciem wielkich wozów i dyliżansów. Część tych wozów skręcała w ulicę Główną („główną” przecznicę Piotrkowskiej – dziś aleję Piłsudskiego), kierując się na szosę rokicińską do Rokicin, w których mieściła się najbliższa stacja kolejowa. Jednocześnie pełnił trakt rolę wewnętrznej drogi łączącej poszczególne warsztaty rzemieślników tkackich różnych specjalności, wymieniających swe półprodukty, i ogniskującej życie wewnętrzne powstającego miasta przemysłowego. Ulica Piotrkowska stanowiła zatem rodzaj wewnętrznego dziedzińca i rynku dla wielkiej „manufaktury łódzkiej”, jaką w całości było Nowe Miasto. Tą jej funkcją jest tłumaczony fakt, że w Łodzi nigdy nie ukształtowało się klasyczne centrum miejskie z centralnie położonym rynkiem i współśrodkowo rozrastającymi się instytucjami handlowymi i życia publicznego, a jego zadania przejęła ul. Piotrkowska.
Okres „Łodzi rzemieślniczej” szybko się skończył, gdy na obrzeżach Nowego Miasta powstały fabryki, które przejęły produkcję rzemieślniczą. Natomiast działki tkaczy zostały podzielone i wykupione przez właścicieli fabryk oraz przez przedstawicieli szeroko rozumianej sfery usługowej, co zasadniczo zmieniło charakter tej ulicy. Po roku 1863 i likwidacji organów samorządowych zaprzestano planowania urbanistycznego Łodzi i miasto zaczęło rozrastać się żywiołowo. Niemniej jednak pierwotny i przemyślany plan miasta, który powstał u jego zarania, jest dotąd czytelny w układzie ulic centrum.
W 1824 roku po wytyczeniu osady tkackiej „Łódka” na południe od „Nowego Miasta”, wzdłuż ul. Piotrkowskiej zamieszkali pierwsi osadnicy. Na północnym odcinku ulicy (tj. od Rynku Nowego Miasta do ul. Cegielnianej) – sukiennicy przybyli z Dolnego Śląska i z Wielkiego Księstwa Poznańskiego, zaś na południowym (od ul. Dzielnej do Górnego Rynku) – tkacze lnu i bawełny, pochodzący z Dolnego Śląska, Czech, Prus i Saksonii. W 1837 roku przy ul. Piotrkowskiej 282 oddano do użytku monumentalną „Białą Fabrykę” Ludwika Geyera (w latach 40. XIX wieku była to największa w Królestwie fabryka bawełniana, dzisiaj w jej murach znajduje się Centralne Muzeum Włókiennictwa). W roku 1839 przy ul. Piotrkowskiej otwarto pierwszą prywatną szkołę elementarną prowadzoną przez Mikołaja Olszewskiego. W 1853 rozpoczął pracę pierwszy młyn parowy przy Piotrkowskiej 268, zbudowany przez Leonarda Fesslera. 13 lipca 1869 roku Łódzkie Towarzystwo Gazowe po raz pierwszy uruchomiło gazowe oświetlenie ulicy. W 1876 roku wybrukowano całą ulicę tzw. „kocimi łbami”. W 1887 miała miejsce przebudowa budynku fabryki wyrobów wełnianych Ludwika Meyera na Hotel Grand. W roku 1888 przy ul. Piotrkowskiej 67 otwarto teatr „Victoria” (przekształcony po II wojnie światowej w kino o nazwie „Polonia”). 23 grudnia 1898 odbył się pierwszy kurs tramwaju elektrycznego po ulicy Piotrkowskiej. W 1899 roku miało miejsce otworzenie przez Władysława i Antoniego Krzemińskich – przy ul. Piotrkowskiej 120 – pierwszego na ziemiach polskich stałego kina, zwanego „Teatrem Żywych Fotografii” (stosowano aparat projekcyjny systemu braci Lumiére). W latach 1901–1912 trwała budowa największego neogotyckiego kościoła katolickiego w Łodzi – przy ul. Piotrkowskiej 273, wzniesionego według projektu spółki „Wende Zarske” (z pewnymi korektami Józefa Dziekońskiego i Sławomira Odrzywolskiego). Kościół w 1920 roku został podniesiony do godności katedry, zaś w 1992 uznany archikatedrą. W roku 1909 rozpoczęto budowę neoromańskiej świątyni luterańskiej pw. św. Mateusza przy ul. Piotrkowskiej 283. W czasie II wojny światowej, 11 kwietnia 1940, rozkazem Adolfa Hitlera nadano miastu nazwę Litzmannstadt, a ul. Piotrkowskiej Adolf Hitler Straße.
W 1960 roku utworzono Muzeum Historii Włókiennictwa (obecnie Centralne Muzeum Włókiennictwa) w zabytkowym gmachu Białej Fabryki Ludwika Geyera przy Piotrkowskiej 282/284. W latach 1992–1997 trwała przebudowa północnego odcinka ulicy na strefę pieszą dokonana w czterech odcinkach realizacyjnych na podstawie projektu Włodzimierza Nowakowskiego. 4 czerwca 2000 odsłonięto pomnik Jana Pawła II autorstwa Krystyny Fałdygi-Solskiej. 1 sierpnia 2002 otwarto na ul. Piotrkowskiej Pomnik Łodzian Przełomu Tysiącleci – czyli imiennej nawierzchni pokrywającej fragment głównej ulicy miasta (od ul. Tuwima do Nawrot). 16 maja 2008 ustawiono pionowy obelisk upamiętniający 185. rocznicę przemianowania starego traktu piotrkowskiego na ulicę Piotrkowską. Każdy pręt (obelisku) o grubości 1 cm symbolizuje jeden rok od tego wydarzenia (pomysłodawcą był Marek Janiak, ówczesny prezes Fundacji Ulicy Piotrkowskiej).
W 2015 ulica Piotrkowska została uznana pomnikiem historii.
O skrytce:
Skrytka typu Wherigo ze scenariuszem, która zabierze Cię na Spacer po ul. Piotrkowskiej, ukazując kilka interesujących punktów. Cała wycieczka powinna zająć nie dłużej niż 1,5h. Do uruchomienia scenariusza potrzebny będzie GPS lub telefon komórkowy z dedykowaną aplikacją zgodny z Wherigo. Scenariusz do ściągnięcia TUTAJ.
Dodatkowo dodaję wersję Lite bez zdjęć. Możesz ją pobrać tutaj: WERSJA LITE.
W środku logbook, ołówek oraz PWG na wymianę.
Bardzo proszę o dokładne odkładanie kesza na miejsce.
ENG
Piotrkowska Street the main artery of Łódź, Poland, is one of the longest commercial thoroughfares in Europe, with a length of 4.2 km. It is one of the major tourist attractions of the city.
It runs longitudinally in the straight line between the Liberty Square (Plac Wolności) and the Independence Square (Plac Niepodleglości). From the very beginning this street was the central axis, around which the city grew bigger, and its development spontaneously gave the present shape to its center. At first the city was mainly the highway, but later it changed into the city's showcase, the leisure and shopping center, where the life of growing industrial agglomeration could be observed. The street deteriorated remarkably after the World War II. Only after 1990 was it revitalized step by step and changed into a kind of pedestrian precinct. It has a function similar to a market square of old towns in other cities. Nowadays the buildings, town-planning, institutions, restaurants, clubs and pubs situated next to this street, create its specific atmosphere, which is said to have a "cult" character reaching even outside of Łódź.
The History: In the beginning, the present Piotrkowska Street functioned as a route joining Piotrków Trybunalski and Zgierz. On this path a small, roadside urban settlement called Łódź was located. In 1821 Rajmund Rembieliński - the president of the Commission of the Province of Mazovia - took some action in order to regulate the building development in the industrial settlement. This settlement was called The New Town and it was situated in the south from the "old" Łódź. On the street plan of the settlement, the route line was outlined, and along it the cross streets and standard 17,5–21 meters wide plots with a surface area of one morgen, allotted to weaving craftsmen. Standard houses were built on those plots – a workshop, which stood facing the route, whereas the rest of the plot was a "garden" for the owner's family. At the northern end of the route, the New Town Market was outlined (now the Liberty Square), which had stood in the south from the Old Town Market. At first (around 1815) the name Piotrkowska Street was used to describe the northern part of the route joining both markets, whereas the southern part (the present Piotrkowska Street) didn't have any name. This means that Piotrkowska Street was a kind of courtyard and market for the huge "manufacture of Łódź", so for the whole New Town. The fact that Łódź had this function, is the reason why in this city never developed anything like a classical city centre with a centrally situated market and co-centrally expanding commercial institutions and public organizations, and Piotrkowska Street took on this role.
About cache:
A Wherigo cache with a scenario that will take you on Walk on Piotrkowska Street, showing some interesting points. The whole trip should take no longer than 1.5h. You will need a GPS or cell phone with a dedicated Wherigo-compatible application to run the scenario. Scenario to download HERE.
Additionally I created Lite verison without photo. You can download it here: LITE VERSION.
Inside logbook, pencil and PWG for replacement.
I kindly ask for leaving cache exactly in place.
