Wandelweek Valkenswaard
Op 15 tot en met 23 april 2017 vindt de eerste Wandelweek Valkenswaard plaats! Een evenement waarin jong en oud, mannen en vrouwen, sportieve wandelaars, mindervalide mensen, gezinnen, trouwe viervoeters en thuisblijvers worden uitgedaagd Wandelgemeente Valkenswaard op een actieve manier te ontdekken. Iedereen is welkom en iedereen kan meedoen.
Uiteraard kan en mag geocachen niet ontbreken als onderdeel van de wandelweek. Elke dag zal een nieuwe cache of nieuwe caches worden uitgebracht zodat ook de geocacher Wandelgemeente Valkenswaard kan ontdekken.
Sigarenmakerij en Valkerij route
Valkenswaard heeft in zijn bestaan twee historische fenomenen gekend, de valkerij en sigarenmakerij. Deze geven de gemeente een unieke identiteit. Beide aspecten worden in het plaatselijke Valkerij en Sigarenmakerij Museum gevisualiseerd. Dit museum bevindt zich aan de oranje naussaustraat 8b in Valkenswaard. Via deze wandeling maak je kennis met de geschiedenis van Valkenswaard zoals die buiten het museum nog zichtbaar is.
WP1: N51 21.190, E005 27.279. A =
Onze wandeling start bij het oude kerkhof van Valkenswaard. Als je via de hoofdingang van het kerkhof richting de Calvarieberg loopt zie je dat rechts in vak D vele Valkenswaardse sigarenfabrikanten zijn begraven. Links van de Calvarieberg vind je het graf van de Engelsman Richard Hamond die door velen gezien wordt als de verbindende schakel tussen de valkerij en de sigarenmakerij in Valkenswaard.
WP2 : N51 21.042, E005 27.072. B =
WP3: N51 20.957, E005 27.325. C =
Dit pand aan de Dommelseweg dateert van 1904 en is daarmee het oudste nog in de oorspronkelijke vorm bestaande pand waarin een Valkenswaardse sigarenfabriek gevestigd is geweest. Het herbergde de fabriek van Hendrik Kinjet. Op de eerste verdieping waren ondermeer de sigarenmakerij, de sorteer- en de droogkamer gevestigd. In 1922 werd de fabriek verplaatst naar het pand aan de kerkweg 21, dan Kinjet in zijn eigen achtertuin bouwde en dat, kijkend naast dit pand richting Kerkweg, goed zichtbaar is.
We vervolgen onze weg via het kloosterplein: N51 20.895, E005 27.441
WP4: N51 20.939, E005 27.501. D =
Hier ben je bij de Sint Nicolaaskerk (1927/1928). Ieder kwartier strooit het carillon in de toren van deze kerk zijn klanken uit over het dorpsplein. Dit carillon is een geschenk van het echtpaar Frans en Etty van Best aan de kerk ter gelegenheid van hun veertigjarige huwelijksfeest in 1959. Sigarenfabrikant Frans van Best was de laatste eigenaar van de firma Gebroeders van Best.
We slaan hier rechts de Peperstraat in en na ongeveer 150 meter staat aan de linkerzijde het appartementencomplex de Hofnarstede, gebouwd op de plek waar vanaf het begin van de twintigste eeuw tot aan 1990 de Hofnarfabriek stond. De Hofnar behoorde eind jaren twintig, samen met de Willem II, tot de top van de Valkenswaardse en later ook Nederlandse sigarenindustrie.
WP 5: N51 20.909, E005 27.795. E =
Je staat nu bij het pand aan de Bakkerstraat 57. Hier was de sigarenfabriek van de Gebroeders Neijens gevestigd. Aan de gevel zie je hoe dit pand in de volksmond genoemd werd. De gebroeders Neijens vernoemden hun sigaren naar Willem Buijs, pensionaris van Amsterdam, secretaris van de Staten van Holland en waarnemend raadspensionaris.
Tegenover het fabrieksgebouw staan op Peperstraat 56 en 58 de grote en de kleine Leijenhuijsinge. Deze zijn waarschijnlijk in opdracht van de meestervalkenier Laurens Jacob Bijnen gebouwd in 1664.
WP6: N51 20.907, E005 28.011. F =
Hier op nummer 81 liet Leonardus Balmer in 1930 een twee onder een kapper bouwen waarvan het linker gedeelte (nummer 81) was voorbestemd om te dienen als onderkomen voor zijn sigarenfabriek Thomas Hardy. Vervolg nu de Hazestraat via Den Haas en de Hermelijnstraat, N51 21.111, E005 28.164, naar de Leenderweg.
WP7: N51 21.145, E005 28.100. G =
In dit pand aan de Leenderweg 89 was sigarenfabriek Chr. van de Kerkhof gevestigd. Dit pand is in 1922 gebouwd en in 1926 uitgebreid. Ook aan de Leenderweg 84 was een sigarenfabriek gevestigd. Dit was de fabriek van de gebroeders Rijkers .
Onderweg naar WP 8 loop je langs het oudste nog bestaande sigarenfabriekspand van Valkenswaard. Dit pand staat op de hoek van de Leenderweg en de Hazestraat (N51 21.116, E005 27.935) en stamt oorspronkelijk uit 1901. In dit pand hebben verschillende sigarenfabrikanten gezeten en de laatste onderneming werd in 1929 beëindigd. Kort daarna werd het pand verbouwd tot vier huizen en weer later tot twee winkel- en twee woonhuizen.
Aan de overkant van deze weg staat het gebouw waarin Hotel de Valk is gevestigd, oorspronkelijk opgericht als café door oud-sigarenfabrikant Hendrikus Wijnandus Mollen. Tegenover het hotel stond tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw het Valkenswaardse station aan de spoorlijn, die hier het huidige tracé van de Europalaan volgde. De spoorverbinding dateerde van 1866, kwam van Eindhoven en ging naar het Belgische Hasselt en Luik. Deze verbinding is voor de ontwikkeling van de Valkenswaardse sigarenindustrie van groot belang geweest, met name voor de aan- en afvoer van grondstoffen en sigaren. Maar ook werden via het spoor valken naar de Hoek van Holland getransporteerd om ze dan per schip naar Engeland te verzenden.
WP8: N51 21.040, E005 27.605. H =
Het oude gemeentehuis dateert van 1927 en is een ontwerp van architectenbureau Ed. Cuypers. De sigarenfabrikant Frans van Best heeft destijds een gift van 400 gulden gedaan om het dak een sierlijker aanzien te geven.
WP9: N51 21.062, E005 27.584. I = .
Dit standbeeld is in 1979 gemaakt door Willy van der Putt en heeft als opschrift "Vier eeuwen droeg de valkenier de valk van hier op handen". Het beeld dient als herinnering aan deze belangrijke episode uit het verleden van Valkenswaard.
Hier vind je ook het pand aan Markt 4 waarin vanaf 1882 de sigarenfabrikant Peter Hoekx woonde. Hij was eigenaar van de sigarenfabriek Texas, in 1920 de grootste Valkenswaardse sigarenfabriek. Dit pand was daarvoor de schoolmeesterswoning, waarin de hoofdonderwijzer van de Valkenswaardse openbare school woonde.
WP10: N51 21.188, E005 27.734. J =
Je staat hier in de Karel Mollenstraat Zuid. Deze straat heette tot 1943 de Fabriekstraat, naar de vele (sigaren)fabrieken die zich aan deze straat verbonden. In 1943 is de Fabriekstraat omgedoopt in de Karel Mollenstraat, vernoemd naar Karel Mollen, de laatste Valkenswaardse Valkenier.
Het beeld waar je hier bij staat heet de Carnavalk die de verandering die zich met carnaval voltrekt symboliseert. Valkenswaard heeft twee bepalende historische gebeurtenissen gekend: de valkerij en de sigarenmakerij. Beide zijn terug te vinden in de plaatselijke gemeentebenamingen. Van de valkerij is de gemeentenaam Valkenswaard afgeleid en van het 'striepen' (strippen) van de tabak, de carnavalsbenaming Striepersgat. Het gehele jaar is van de Carnavalk de valk zichtbaar, maar met Carnaval wordt de valk omgedraaid en komt een kostuumdragende nar tevoorschijn, symbool voor het carnaval.
WP11: N51 21.221, E005 27.837. K =
Je staat hier in de Frans van Beststraat die in 1959 vernoemd is naar de sigarenfabrikant Frans van Best. Voor die tijd heette deze straat de Spoorstraat, naar de nabij gelegen spoorlijn.
Lopend richting de Valkenierstraat kom je door het Frans van Best park. Op dit terrein stond van 1871 tot eind jaren vijftig van de twintigste eeuw de fabriek van de Gebroeders van Best. Hier staan nu drie urban villas waarvan er twee vernoemd zijn naar de fabriek van de Gebroeders van Best. De villa met de ingang aan de Hoogstraat heet de Landman, naar het pijptabak van Van Best. De villa aan de ingang van de Karel Mollenstraat Zuid heeft de naam Montagnard gekregen, naar de sigaren die Van Best vanaf 1899 produceerde.
Onderweg naar WP12 loop je via het Willem II plein, N51 21.248, E005 27.706. Deze plek was voorheen het hart van de voormalige Willem II sigarenfabriek. De fabriek, opgericht in 1916 door Willem Kersten, was vanaf 1926 de grootste sigarenfabriek van Valkenswaard. In 1961 werkten hier 1264 mensen.
WP12: N51 21.270, E005 27.637. L =
Hier sta je bij het beeld 'de sigarenmaker'. Het beeld is in 1966 aangeboden aan de gemeente Valkenswaard ter gelegenheid van het 50-jarige bestaan van de Willem II fabriek. De gebogen figuur toont de noeste arbeider, de sigarenmaker die ingespannen zijn werk doet.
Via de Karel Mollenstraat Noord, N51 21.298, E005 27.733, kom je langs de voormalige sigarenfabriek van de Gebroeders Jeurissen op nummer 6 bij WP 13.
WP13: N51 21.378, E005 27.739. M =
Hier sta je bij het pand waar vroeger de sigarenfabriek Bateko gevestigd was.
We vervolgen onze weg via N51 21. 449, E005 27.699 en daarna N51 21.343, E005 27.645.
Onderweg naar WP 14 kom je langs de Antoniusstraat 5, waar de sigarenfabriek van Theodorus van Gerwen was gevestigd. Dit bedrijf bestond tot 1955.
WP14: N51 21.395, E005 27.504. N =
Je staat hier in de Unastraat die in 1921 vernoemd is naar harmonie Uitspanning na Arbeid. Dit muziekkorps werd in 1877 opgericht als fabrieksharmonie door sigarenfabriek Gebroeders van Best. Het was een van de eerste, zo niet de eerste fabrieksharmonieën van Nederland.
WP 15: De cache vind je op: N51 2A.(B-C)(DxE)(F-G), E005 2H.(I:J)(K-L)(M+N)
Na het vinden van de cache is het nog een klein stukje lopen naar de ingang van het Valkerij en Sigarenmakerij Museum aan de Oranje naussaustraat 8b: N51 21.255, E005 27.531.