Kościół parafialny Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Żywcu to najokazalszy obiekt sakralny w naszym regionie. Architektura konkatedry została ukształtowana w ciągu kilku wieków, posiada więc cechy gotyckie, renesansowe, barokowe a w dobudówkach współczesne elementy budowlane. Ozdobą kościoła, a zarazem całego miasta jest 45 metrowa wieża kościelna, będąca specyficznym akcentem panoramy Żywca.
TAJEMNICZE KRYPTY ŻYWIECKIEJ KONKATEDRY
„(…) krypta była zupełnie sucha, tylko niesamowite uczucie miałem przy zejściu z drabinki, podłoga krypty robiła wrażenie, jakby wykonana była z grubej i miękkiej gumy. (…). Teraz wszyscy patrzyliśmy na soczyście czarną podłogę, wyglądającą, jakby posypaną idealnie równą warstwą sadzy o grubości 2-3 cm. Poszliśmy dalej, a za naszymi stopami pozostały ślady, jakbyśmy szli po małym, czarnym i wilgotnym śniegu. Badamy w palcach ten śnieżek, ale to nie jest sadza, żadnych płatków nie widać, po prostu suchy dość ciężki pyłek, podobny do żytniej mąki. Posuwaliśmy się dalej i stwierdziliśmy, że pomieszczenie jest duże przedzielone ścianką ceglaną z otworem drzwiowym. Z boku zauważyliśmy kilkanaście większych i mniejszych szkieletów ludzkich.
Druga krypta była znacznie mniejsza, złożone były w niej dwie trumny półodkryte, ze zwłokami kobiety i mężczyzny, pięknie ubranych w miejskie stroje żywieckie, prawdopodobnie byli to kolatorzy, czyli dobrodzieje tego kościoła. Przez otwór w murze widać było bardzo dobrze zwłoki kobiety, jej strój z czepkiem na głowie i trumnę. Twarze zmarłych były dobrze zakonserwowane i bardzo mało zdeformowane. Na dębowej trumnie kobiecej, od strony zewnętrznej przy głowie, wyraźnie widać było wyrzeźbiony rok 1781. (…). Strój mieszczki wyglądał świeżo jak nowy, śnieżnobiałe wykrochmalone koronki koło szyi, a całość ich stroju była może nieco skromniejsza od tego, jaki obecnie widzimy w czasie procesji po Rynku, albo w żywieckim amfiteatrze na scenie.
Coś mnie skusiło, aby dotknąć dość grubej i sztywnej koronki przy kołnierzu i nie bez obawy ostrożnie przyłożyłem do niej palec i wtedy momentalnie uleciał z niej drobny pyłek, którego później nigdzie nie było widać, a ja odruchowo gwałtownie porwałem rękę, bo miałem dziwne złudzenie, że mój palec jest dziwnie rozżarzony, jak żelazo wyjęte z ognia. Ubytek koronki był nieduży około jednego centymetra kwadratowego, ale materii nic nie poczułem przy dotknięciu drżącym palcem. Wyglądało na to, że te stroje żywieckie były już wtedy, tą domniemaną nicością, tylko może jeszcze krochmal stanowił tę siłę utrzymującą całość koronek, wykonanych w pierwotnej dawnej formie. Pod głowę kobiety w czepku dano wyściółkę grubych zupełnie zdrowych wiór dębowych, trudnych do złamania.
Następnie przy pomocy drewnianej listwy wykonaliśmy wewnętrzne pomiary krypty nr II. Wynosiły one: długość 2,80 m; szerokość 1,90 m i wysokość sklepienia 1,60 m. Stwierdziliśmy również, że krypta jest solidna i jest w dobrym stanie, podobnie jak poprzednia. Schody wejściowe do krypty znajdują się od strony ołtarza głównego. "
Nowobilski Józef, Stare krypty grobowe odkryte w kościele parafialnym pod wezw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Żywcu, „Karta Groni” 1991, nr XVI, s. 147-154.
Obecnie trudno jednoznacznie określić kim byli ludzie pochowani wewnątrz kościoła. Równie trudno stwierdzić czy pod posadzką kościoła znajdują się podobne krypty.
Źródło: http://zywiecinfo.pl/historia/item/303-tajemnicze-krypty-w-zywieckiej-konkatedrze
