Deze Multicache gaat over de aanleg van de Flevopolder. Hij geeft informatie over de voorgeschiedenis en de beginperiode van dat enorme project.
Eind 2015 woonden wij al 25 jaar met plezier in de Flevopolder. Een mooie reden om ons te verdiepen in de ontstaansgeschiedenis van de polder. Deze maand is het precies 100 jaar geleden dat de grote overstroming van 13/14 januari 1916 plaats vond. De gevolgen van deze ramp zorgden ervoor dat eindelijk met de Zuiderzeewerken (waarvoor de plannen al 25 jaar klaar waren!) begonnen werd. Dit was voor ons aanleiding voor het maken van deze Multicache.
De multi bestaat uit 10 waypoints plus de eindlocatie. Door het volgen van de waypoints maak je een wandeling over het eerste stukje land dat in begin 50-er jaren van de vorige eeuw zou uitgroeien tot de Oostelijke Flevopolder: Perceel P
DRINGEND VERZOEK: De rust in de woonwijk niet verstoren!!
Bij ieder waypoint staan een of meer vragen. De antwoorden van vragen A, E, G, H, J en L zijn te vinden in de tekst van deze cache en kunnen voorafgaand aan de wandeling worden beantwoord. De overige antwoorden zijn te vinden bij het waypoint waar men zich op dat moment bevindt. LET OP: Als er sneeuw ligt is op sommige punten de informatie, die soms op de grond te vinden is, niet of moeilijk zichtbaar!! Noteer de antwoorden bijvoorbeeld in onderstaande tabel. Deze is voorzien van een controlegetal zodat snel duidelijk is of alle antwoorden goed zijn. Daarna kan de eind coördinaat van de cache worden berekend. Veel succes en plezier. Wij zijn benieuwd naar de logjes!
Historische achtergrond:
Lang voordat Cornelis Lely (1886 – 1925) kwam met het plan om delen van het IJsselmeer in te polderen, was er al een aantal keren nagedacht over manieren om de grillige en kwetsbare kustgebieden van deze binnenzee beter te beschermen tegen het natuurgeweld. Het oudst bekende plan tot inpoldering werd geopperd door Hendric Stevin (1548 – 1669). Dit plan ging er vanuit dat via dammen Noord-Holland en Groningen via de Waddeneilanden met elkaar verbonden werden waardoor een enorme polder zou ontstaan. De technologische ontwikkelingen waren in die tijd onvoldoende om dit plan te verwezenlijken. Het leegpompen zou met windkracht moeten worden uitgevoerd, wat een onhaalbaar en vooral onbetrouwbaar concept bleek te zijn.
Hieronder een afbeelding van het IJsselmeer met daarin aangegeven de dijken zoals Hendric Stevin die had bedacht:
Toen in de periode 1848 - 1877 de ontwikkeling van de stoomtechnologie een grote vlucht nam, werd het mogelijk om met stoom aangedreven gemalen toe te passen. Deze hadden een veel grotere capaciteit dan windmolens, waardoor het in redelijk korte tijd leegpompen van polders mogelijk werd. Niet onbelangrijk was ook het feit, dat door het toepassen van door stoom gedreven gemalen, ten allen tijde het waterpeil in de polders beheerst kon worden. Bij gebruik van windmolens was dit altijd een zeker risico, vanwege de kans op langdurige periodes van windstilte.
Hieronder een foto van het stoomgemaal "Vier Noorder Koggen" uit 1869, dat zich bevindt tussen Medemblik en Andijk.
In 1891 ontwikkelde Dr.Ir.Cornelis Lely het plan om de Zuiderzee eerst met een grote dijk af te sluiten en daarna grote delen van de nieuwe binnenzee droog te leggen. Na de grote watersnoodramp in 1916 werd uiteindelijk in 1918 de Zuiderzeewet in de Tweede Kamer aangenomen. Opvallend aan het plan van Lely is dat er in het geheel geen randmeren waren voorzien. Het inzicht dat deze Randmeren nodig waren voor een betere waterhuishouding in zowel het oude als in het nieuwe land, kwam pas na de aanleg van de Wieringermeer en de Noordoostpolder. Er is zelfs jarenlang overwogen om deze polder alsnog van randmeren te voorzien.
Portret van Dr.Ir. Cornelis Lely.
Hieronder een afbeelding van het oorspronkelijke plan van Cornelis Lely.
Het duurde tot 1924 voordat daadwerkelijk met de uitvoering van de Zuiderzeewerken werd begonnen. Het eerste grote project was de inpoldering van de Wieringermeer die in 1930 droog viel. Vrijwel tegelijkertijd begon de bouw van de Afsluitdijk die op 28 mei 1932 werd gesloten. Daarmee was een belangrijke stap gezet bij het beveiligen van de kusten rond de Zuiderzee. De enorme projecten, midden in de crisistijd, hadden de Rijksschatkist danig uitgeput waardoor er geen geld meer was om aan de volgende polder, de Markerwaard, te beginnen. Achteraf is dat maar goed, want anders had bijvoorbeeld de fraaie historische VOC havenplaats Hoorn ergens midden in het land gelegen!
Afbeelding van het oorspronkelijke plan van de droogmakerij Wieringermeer
In 1936 werd begonnen met de aanleg van de "Noordoostelijke polder". Men koos voor deze polder in plaats van de Markerwaard omdat de Noordoostpolder kleiner (en dus goedkoper) was en omdat het achterland groot is (arbeidspotentieel) waardoor er gemakkelijker boeren te vinden zouden zijn die konden meewerken met de ontginning van het nieuwe land. In de praktijk zijn veel Zeeuwse boeren naar deze polder verhuisd, eerst aan het eind van de 2e Wereldoorlog vanwege de inundatie (zout water!) van Walcheren tijdens de bevrijding van Zeeland en later vanwege de Watersnoodramp in 1953. De dijk tussen Lemmer en Urk werd in 1939 gesloten waarna de dijk tussen Urk en Schokkerhaven de ring compleet maakte. Hierna kon worden begonnen met leegpompen. Dit deden de gemalen Buma (Lemmer), Smeenge (Kraggenburg) en Vissering (Urk) In 1942 viel de polder droog waarna de ontginning en cultivering konden beginnen.
Hieronder een foto van de dijkbouw rond de Noordoostpolder:
Het prille begin van de Flevopolders
In de tijd dat men begon met de aanleg van de Flevopolders (1949) was er geen GPS. Men gebruikte, net als bij de aanleg van de vorige polders, landmeetkundige technieken voor het bepalen van de juiste locaties. Een van de eerste fysieke objecten die geplaatst werden bij de aanleg van de nieuwe polders was een zogenaamde Meetpaal. Deze had de illustere naam “P”. Deze paal werd in het IJsselmeer geplaatst, had dezelfde vorm als een stevige dukdalf en was voorzien van een lichtopstand met een platform voor de landmeters.
Hieronder een afbeelding van het IJsselmeer met daarin aangegeven de locatie van de meetpaal P:
Meetpaal P met een lichtopstand en een platform voor de landmeters:
De locatie van meetpaal P, midden in het IJsselmeer, was tevens de plek waar door de dienst Zuiderzeewerken (ZZW) de bouw van een werkeiland werd gestart. Dit werkeiland noemde men “Perceel P”. Op het werkeiland werd in 1953 begonnen met de bouw van het gemaal Wortman. Hiervoor was een forse groep bouwvakkers nodig die samen met de dijkwerkers en andere vaklieden onderdak kregen in barakken. Dit kampement groeide uit tot een kleine gemeenschap waar zelfs een huisarts praktijk hield. Na enkele jaren werden de barakken vervangen door stenen gebouwen die tot op de dag van vandaag nog steeds op dezelfde locatie staan: perceel P. Het is, na de recente restauratie, een aparte woonkern waar het gemakkelijk is om je voor te stellen hoe het destijds geweest moet zijn.
Luchtfoto kijkend naar het oosten met de eerste dijken en rechts perceel P. Het water helemaal rechts van de dijk is de Oostelijke Flevopolder in wording met het gebied waar nu Lelystad Haven ligt.
Het werkeiland, gezien in westelijke richting. Op de voorgrond woningen, daar achter het gemaal Wortman in aanbouw en meteen daar achter de sluis. Daar weer achter is een aantal van de gebouwen van perceel P zichtbaar.
Overzichtskaartje met de gemalen van de Flevopolders.
Werken in de nieuwe polders was alleen voor bikkels!
Bepaling van de eindcoördinaat.
De gevonden getallen kunnen in een tabel als onderstaand worden genoteerd:
Als alle getallen goed zijn, is het totaal 91
T = (D - C - B - A) * -1 =
U = (F + G) /3 =
V = (I + E) /2 =
W = (H + J - L - M) =
X = (K + Q + R + S) /P =
Y = (N + O) -2 =
De eindcoördinaat is N 52 30.TUV en E 005 24.WXY
Bij het zoeken, loggen en terugplaatsen svp opletten voor muggles!!!
U kan uw oplossing valideren met certitude.
Bronvermeldingen:
Een aantal foto's op deze cachepagina is gemaakt van informatieborden bij Perceel P en gemaal Wortman. Een deel van de informatie in de tekst is ook van die borden afkomstig. Daarnaast is gezocht naar relevante informatie in het Museum Nieuw Land te Lelystad en op internet.
De informatie op deze cachepagina is zo zorgvuldig mogelijk samengesteld. Op voorhand maken wij excuses voor eventuele fouten. Mocht door het publiceren van deze pagina op een of andere manier inbreuk zijn gepleegd op rechten van derden dan is dit te goeder trouw gebeurd met het uitsluitende doel om relevante en interessante informatie samen te stellen waardoor de bezoekers van deze pagina in beknopte vorm iets kunnen leren van de ontstaansgeschiedenis van de Zuiderzeepolders.
Voor de liefhebbers is een banner beschikbaar:
HTML code voor je profiel:
<img src="https://img.geocaching.com/cache/large/758316ce-9147-4319-8521-ebcf91704b10.gif " width="350" height="100" title="Wij bezochten Perceel P!!" border="0" >
FTF: AMTS
STF: JacqAn
TTF: Team_Raki