Kontemplując z bliska malowniczą ruinę zamku Krzyżtopór w Ujeździe aż trudno uwierzyć, że obiekt ten, przed powstaniem Wersalu największy tego typu w Europie, w pełni swojej świetności funkcjonował zaledwie jedenaście lat!!! Stanowił on dzieło życia starosty stopnickiego, podkomorzego sandomierskiego, później wojewody i posła na sejm Krzysztofa Ossolińskiego herbu Topór, który wzbogaciwszy się na dostawach wojennych postanowił wybudować siedzibę przewyższającą rozmachem wszystkie pozostałe inwestycje ówczesnych magnatów, w tym słynący w całym królestwie ze swej przestronności i bogactwa zamek w Ossoliniebędący własnością jego brata - Jerzego Ossolińskiego. Budowę tej wspaniałej rezydencji, która pochłonęła podobno kwotę 30,000,000 złotych, rozpoczęto około 1620 roku i kontynuowano aż do 1644 pod kierownictwem architekta Wawrzyńca Senesa. Według niektórych historyków pochodzący z Sent w Alpach Senes odpowiedzialny był również za projekt zamku, jednakże brak w jego biografii innych podobnych realizacji nasuwa wniosek, że powierzono mu jedynie nadzór nad całością prac budowlanych, zaś autorem koncepcji oraz planów był ktoś inny. Być może twórcę lub przynajmniej współautora tak rozbudowanego programu ideowego należy upatrywać w osobie fundatora - Ossoliński posiadał bowiem odpowiednie wykształcenie, cechowały go też zainteresowania literackie i artystyczne. W definiowaniu właściwej formy odpowiadającej ogromnym ambicjom starosty pomagać mu mogli włoscy architekci: Matea Castello z Melide i królewski scenograf Agostin Locci Starszy.
Wzniesiony na planie regularnego pięcioboku zamek prezentuje bardzo rzadki w Polsce typ palazzo in fortezza, tj. rezydencji łączącej wygodę mieszkańców z funkcją obronną. Jego forma nawiązuje do kardynalskiej siedziby Farnese zbudowanej w mieście Caprarola we Włoszech i - jak wcześniej wspominałem - stanowił on największy tego typu obiekt przed Wersalem. Zwarta bryła pałacu, gmachów gospodarczych i bastionowych pięciobocznych fortyfikacji nowowłoskich zajmowała powierzchnię około 1,3 ha o łącznej długości murów ponad 600 metrów, a jej kubatura wynosiła 70 tysięcy metrów sześciennych. Zamiłowania Krzysztofa Ossolińskiego do symboliki i astrologii prawdopodobnie wpłynęły na rozplanowanie i układ przestrzenny gmachu pałacowego, który symbolizując trwanie w czasie rodu Ossolińskich miał posiadać 4 baszty, 12 sal, 52 komnaty i 365 okien - analogicznie z układem pór roku, miesięcy, tygodni oraz dni w roku kalendarzowym. Do tego nurtu nawiązuje także hieroglif W przypominający stylizowaną literę umieszczony z lewej strony portalu wjazdowego wieży bramnej, według ornamentyki aramejskiej oznaczający wieczne trwanie. Główną jednak dekorację bramy zamkowej stanowiły 2 masywne płaskorzeźby, od których wywodzi się nazwa tego miejsca: symbolizujący kontrreformacyjne poglądy Ossolińskiego Krzyż oraz herb rodu Topór. Przed laty nad wjazdem wisiała również tablica z napisem: Krzyż obrona/krzyż podpora/dziadki naszego Topora - dziś po tablicy nie ma już śladu.
Aby znaleźć skrytkę należy rozwiązać zadanie, w którym pomoże głębsze zapoznanie się z historią tego wspaniałego zamku.
a - liczba baszt
b - ile przedmiotów znajduje się w herbie rodu Ossolińskich
c - w którym roku urodził się Krzysztof Ossoliński (podaj 2 ostatnie cyfry)
d - ile boków ma wieża w środkowym bastionie
e - w którym roku rodzinna Orsettich kupiła zamek
f - ile synów miał Krzysztof Ossoliński
Miejsce uktycia skrytki to wpisane kolejno liczby: N 50° ab cd E 021° e f
Skrytka zawiera logbook, ołówek, kilka monet i przedmiotó na wymianę. Skrytka jest poza strefą biletowaną.
Więcej informacji na temat zamku:
http://www.krzyztopor.org.pl/zamek/
http://www.zamkipolskie.com/krzyztopor/krzyztopor.html
English version:
Contemplating close picturesque ruin of the castle Krzyżtopór in Ujazd is hard to believe that this object, before the creation of Versailles, the largest of its kind in Europe, in all his glory functioned only eleven years old! It was the life's work of Stopnicki mayor, chamberlain of Sandomierz, later governor and Member of Parliament Christopher Ossoliński ax coat of arms that enriching the supply of war decided to build momentum established surpassing all other investments contemporary magnates, including famous throughout the kingdom for their spaciousness and richness of the castle in Ossolinie owned by his brother - George Ossoliński. The construction of this magnificent mansion that supposedly swallowed amount of PLN 30,000,000, began around 1620 and continued until 1644 under the direction of architect Lawrence Senes. According to some historians, dating from the Sent in the Alps Senna was also responsible for the design of the castle, but none in his biography other similar realization leads to the conclusion that he was entrusted with only the supervision of the whole construction work, the author of the concept, and plans were someone else. Perhaps the author or co-author at least as extensive ideological program should be seen in the person of its founder - Ossoliński because an adequate education, it also characterized literary and artistic interest. In defining the proper form corresponding to the enormous ambitions of the governor to help him be able to Italian architects: Matea Castello Melide and royal designer Agostin Locci Elder.
Built on a regular pentagonal castle presents a very rare type in Poland palazzo in Fortezza, ie residence combining the convenience of the inhabitants of a defensive function. Its form resembles the seat of Cardinal Farnese, built in Caprarola in Italy and - as previously mentioned - it was the largest of its kind in front of Versailles. The compact body of the palace, buildings and economic bastion fortification fiveangles occupied an area of about 1.3 hectares with a total length of walls over 600 meters, and its volume was 70,000 cubic meters. Christopher Ossoliński passion for symbolism and astrology probably influenced the layout and spatial arrangement of the building of the palace, which symbolizes the duration of time the family had Ossolińskich have 4 towers, 12 rooms, 52 chambers and 365 windows - by analogy with the system of the seasons, months, weeks and days calendar year. For this trend also refers hieroglyph In resembling a stylized letter on the left side of the entry portal gate tower, according to the Aramaic ornamentation signifying eternal duration. However, the main decoration of the castle gate were two massive relief from which is derived the name of this place: symbolizing the Counter-Reformation views Ossoliński Cross and family crest ax. Years ago I also hung over the entrance plaque with the inscription: Cross defense / cross support / grandfather of our Axe - today after the array is no longer a trace.
To find the cache you must solve the task, in which will help deeper learning about the history of this magnificent castle.
a - the number of the bastions
b - how many items are in the coat of arms of the family Ossoliński
c - in which year Christopher Ossoliński was born (enter the last 2 digits)
d - how many angles has a tower in the middle bastion
e - in whichyear the family Orsetti bought the castle
f - how many sons had Krzysztof Ossoliński
To find a place where the box is hidden please enter numbers in sequence: N 50 ° ab cd E 021 ° ef
Box contains a logbook, pencil, a few coins and items for exchange. Cache is outside the ticket zone.
For more information about the castle:
http://www.krzyztopor.org.pl/zamek/
http://www.zamkipolskie.com/krzyztopor/krzyztopor.html