Het Hek
Weinig herinnert nog aan de joodse gemeenschap en haar synagoge te Nijkerk. In de oorlog waren 48 van de 60 joden omgekomen en de eens zo bloeiende kehille tot een droevig einde gebracht. Meer hierover leest u in de cache ‘Morie’. De Synagoge was zwaar beschadigd en werd in 1954 gesloopt. Materialen werden verkocht. Slechts de linker muur van de sjoel is opgenomen in wat later schoenwinkel Bijvank was. Het schitterende hek dat op oude foto’s goed te zien is en voor het voorplein stond, werd bij het oud ijzer gegooid. Ook op de DVD van St. Oud Nijkerk “Hoe het vrogger was” komt het hek even in beeld. Gelukkig werd het hek niet vernietigd maar opgekocht. In de jaren tachtig kwam het de heer Timo Ridder (St. Oud Nijkerk) ter oren dat een boer er een hondenhok van had gemaakt. Dit vond hij “niet zo’n ideale plek voor het hek”. Er is toen geprobeerd het hek over te nemen met behulp van geld van de plaatselijke bank voor een nieuw hondenhok. De koop was in kannen en kruiken. Helaas liep het grondig mis toen men nog even bij het hok ging kijken en een ander bestuurslid van St. Oud Nijkerk zich liet ontvallen dat het toch eigenlijk maar een oud stuk roest was. De boer was dusdanig beledigd dat de koop wat hem betreft bij zijn leven niet meer zou door gaan.
Vervolgens verstreken er bijna 30 jaar. De boer overleed en zijn weduwe woonde een lezing bij van dominee Henk Vreekamp over de joden van Nijkerk waarin hij ook vertelde van het hek. Toen de boerderij in de verkoop kwam kreeg Ridder een tip. Alles mocht verkocht behalve het hondenhok. Ridder begreep de hint en is gelijk gaan kijken. De weduwe zei: "Ridder we verwachtten je al, het hek is voor jou". Het maakte van Ridder een zeer gelukkig mens. Tot op de dag van vandaag is deze gebeurtenis een hoogtepunt uit zijn leven, aldus Ridder.
Vervolgens is het hek gerestaureerd. Gelukkig was het een zwaar smeedijzeren hekwerk. Het werd gezandstraald, pas gemaakt, verzinkt en gepoedercoat. Er moet de komende 100 jaar geen kosten meer aan gemaakt hoeven worden was de mening van Ridder. Al gauw werd duidelijk wat de nieuwe bestemming voor het hek moest worden: de toegang tot de joodse begraafplaats te Nijkerkerveen. In 2008 werd het, in aanwezigheid van rabbijn Binyomin Jacobs en de burgemeester van Nijkerk, in gebruik genomen. Bij deze gelegenheid sprak de rabbijn en wees erop dat het hek eens toegang gaf tot het leven (het centrum van de vrome kehille van Nijkerk zoals die rond de torah samen kwam ) en nu tot de dood. De arke waarvan men dacht dat hij veilig was bleek voor de joden niet veilig. De vreugde van het herstel van het hek is zo vermengd met het verdriet over het verlies van zoveel joodse medemensen.
De begraafplaats
De begraafplaats van de hoogduitse joden stamt uit 1780. Er was nog een oudere joodse begraafplaats van de Sefardische joden op Hoogstraten in Nijkerk (waar nu de Coltoflaan is). Deze is geruimd ivm de aanleg van de tunnel naar de wijk Paasbos. De resten zijn herbegraven op deze begraafplaats en ook een aantal zerken zijn herplaatst.
Deze cache is met toestemming van omwonenden geplaatst onder voorwaarde dat met respect en rustig met deze bijzondere omgeving wordt omgegaan. Zo is deze cache niet toegankelijk met de auto, wel is er een goed parkeergelegenheid op loopafstand. Maar het mooiste is het om deze plek per fiets te bekijken.