Tunel pod Malym Wolowcem Letterbox Hybrid

TUNEL POD MAŁYM WOŁOWCEM

Schlesische Gebirgsbahn czyli Śląska Kolej Górska, jej budowa rozpoczęła się w 1865 roku i było to niezwykle ambitne a zarazem karkołomne jak na owe czasy przedsięwzięcie Pruskich Kolei Królewskich. Linia kolejowa którą docelowo zamierzano połączyć Zgorzelec z Wałbrzychem i Kłodzkiem miała przecinać w wzdłuż praktycznie całe Sudety. Górska rzeźba terenu niezwykle utrudnia realizacje podobnych inwestycji, z racji tego że pociągi nie są w stanie pokonywać znacznych pochyłości to w takim terenie konieczna jest budowa licznych nasypów, wiaduktów czy tuneli. Infrastruktura tego typu jest bardzo kosztowna i znacznie zwiększa czas budowy, jednak rozbudowa sieci kolejowej była w owym czasie bardzo ważna dla Prus. Wiązała się ona z realizacją głównych celów państwa polegających na budowie potęgi gospodarczej poprzez rozwój przemysłu ciężkiego, który bez kolei nie mógł wtedy praktycznie istnieć. Najpierw powstał odcinek łączący Zgorzelec z Jelenia góra i Wałbrzychem, jego budowa zakończyła się w 1867 roku, tak więc przeszło 140 km linii kolejowej powstało w zaledwie 2 lata(!). Na kontynuacje przedsięwzięcia zdecydowano się dopiero po upływie prawie dekady, prace przy odcinku linii mającej połączyć Wałbrzych z Nową Rudą i Kłodzkiem rozpoczęto dopiero w 1876 roku. Mimo że planowano tu tor o długości zaledwie 51km teren, w którym miał on przebiegać był znacznie trudniejszy. Budowniczy byli zmuszeni wykonać tutaj 8 wiaduktów, 2 mosty i 3 tunele o łącznej długości 3150m w tym najdłuższy na całej trasie tunel pod Wołowcem Małym o długości 1601m. Ostatecznie budowę zakończono w październiku 1880 roku, jednak nie był to koniec historii tego przedsięwzięcia.

Pierwotnie linia powstała jako jednotorowa jednak z biegiem lat jej przepustowość okazała się niewystarczająca i w latach 1907-1912 na odcinku z Wałbrzycha do Kłodzka ułożono drugi tor. Podczas tych prac najwięcej trudności przysporzyły tunele kolejowe które były jednotorowe, ten problem postanowiono rozwiązać poprzez wydrążenie siostrzanych tuneli równolegle do tych już istniejących. Podobnie postąpiono w przypadku tunelu pod Wołowcem, obecnie składa się on z dwóch jednotorowych, prostych nitek przebiegających od siebie w odległości około 20m.

Budowę pierwszej z nich rozpoczęto w sierpniu 1876 roku, prace prowadzono równolegle od strony Wałbrzycha i Jedliny drążąc dwie sztolnie na zbicie. Do ich połączenia doszło w lutym 1879 roku, wyrobisko początkowo z obu stron przecięło warstwy skał osadowych jednak jego główna część powstała w wytrzymałych porfirach, z których w znacznej części zbudowany jest Masyw Wołowca. Dodatkowo w połowie długości tunelu powstał szyb wentylacyjny o głębokości około 100m z zabudowaną klatką schodową, miał on za zadanie odprowadzać spaliny podczas przejazdu pociągu i służyć jako droga ucieczkowa. Tunel ma przekrój eliptyczny o wymiarach około 4,5 x 5,5m a jego obudowę stanowią głównie bloki piaskowca. Jako ciekawostkę można dodać, że od zewnętrznej strony obudowa jest szczelnie pokryta warstwą blachy ołowianej która izoluje ją od nawodnionego górotworu.

Druga, północna nitka powstała na początku XX w. podczas przebudowy linii na dwutorową. Jest to budowla bardzo podobna do pierwszej z tą różnica, że jako obudowę tunelu stosowano tutaj przeważnie cegłę klinkierową. Ponadto oba tunele połączono w centralnej części kilkoma poprzecznymi chodnikami (do dziś drożne pozostały trzy z nich) w celu ułatwienia wentylacji.

• W tym samym okresie na jednotorowej trasie wykonywano trzy tunele: pierwszy pod Wołowcem, drugi pod zboczem Sajdaka, a trzeci w Świerkach pod Świerkową Kopą.
• Tunel pod Małym Wołowcem jest najdłuższym pozamiejskim tunelem kolejowym w Polsce wykonanym metodą drążenia.
• W okresie II wojny światowej tunele wykorzystywano jako schron dla specjalnych pociągów.
• 11 listopada 1947 roku w tunelu zdarzył się nieszczęśliwy wypadek. Pociąg jadący w kierunku Wałbrzycha wskutek poślizgu kół stanął w tunelu. W wyniku spalania węgla przy niedostatecznej ilości tlenu, w tunelu zaczął się zbierać tlenek węgla, który zabił czterech kolejarzy.

Źródła i więcej informacji:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Tunel_pod_Małym_Wołowcem
http://pl.wikipedia.org/wiki/Linia_kolejowa_nr_286
http://pl.wikipedia.org/wiki/Śląska_Kolej_Górska
http://www.podziemia.eu/wolowiec.html

Schlesische Gebirgsbahn neboli Slezská horská dráha se začala budovat v roce 1865 jako na svou dobu nesmírně ambiciózní projekt KPEV (Königlich Preußische Eisenbahn-Verwaltung; Pruské královské železnice). Železniční trať měla v konečném důsledku spojit Zhořelec s Valbřichem a Kladskem a protnout v podstatě celé Sudety náročným horským tereném. Vzhledem k tomu, že vlaky nejsou schopny překonat náročné stoupání, musela být vybudována celá řada mostů, násypů a tunelů. Jednalo se o velmi drahé a zdlouhavé řešení, ale tato spojnice byla v té době pro Prusko nesmírně důležitá. Realizace této strategické trati souvisela s prudkým rozvojem těžkého průmyslu v Sudetech, který by se bez železnice neobešel. V roce 1867 byla dokončena první část Zhořelec - Valbřich, jednalo se o více než 140 km tratě postavené za necelé dva roky (!). O pokračování bylo rozhodnuto po deseti letech a práce na spojení Valbřichu s Novou Rudou a Kladskem začaly v roce 1876. Byť se jednalo "o pouhých" 51 km dlouhou trať, stavitelé museli postavit 8 viaduktů, 2 mosty a 3 tunely o celkové délce 3150 metrů, z čehož nejdelší pod Wołowiecem měří 1601 metrů, jelikož trať procházela velmi náročným horským terénem. Stavba byla dokončena v roce 1880, ale tím to celé neskončilo.

Trať byla původně stavěna jako jednokolejná, což se v průběhu prvních let provozu ukázalo jako nedostačující, a v letech 1907-1912 na úseku Valbřich - Kladsko byla zřízena druhá kolej. Nejobtížnější bylo rozšířit trať v místech jednokolejných tunelů. Nakonec bylo rozhodnuto tento problém vyřešit vyražením druhého paralelního tubusu. To se stalo i v případě tunelu pod Wołowiecem. Druhý tubus je vyražen ve vzdálenosti cca 20 metrů od prvního.

Ražba prvního tubusu byla zahájena v srpnu 1876, práce byly paralelně prováděny od Valbřichu a od Jedliny. K propojení došlo v únoru 1879. V polovině délky byl vyražen ventilační komín o výšce cca 100 metrů, který měl sloužit pro odvod spalin a jako úníková cesta. Tunel má eliptický eliptický tvar o rozměrech cca 4,5 x 5,5 m a ostění se skládá převážně z pískovcových kvádrů. Zajímavostí je, že z vnější strany je ostění pevně pokryto vrstvou olověného plechu sloužící jako izolace proti vodě.

Druhý rovnoběžný o rekordní délce 1601 m byl vyražený v letech 1907-1912. Maximální hloubka tunelu pod povrchem je 181 m. Ostění tunelu je tvořeno kamennými bloky, částečně cihlami a místy železobetonem. Portály jsou zdobeny kamennými klenbami.

Kromě toho jsou oba tubusy na třech místech propojeny příčnými štolami, které slouží k usnadnění ventilace a případné evakuaci.

V současné době tato trať pozbyla své důležitosti a je zhruba v polovině délky mezi Valbřichem a Kladskem vedena jako jednokolejná. Krom 4 párů osobních vlaků slouží především nákladní dopravě pro odvoz štěrku z kamenolomů v okolí Gluzsyce a Scinawky.
Prázdný tubus tohoto krásného technického díla tedy přímo vybízí k jeho návštěvě. Nezapomeňte se zhruba v polovině tunelu poohlédnout po větracím komíně, protože pohled skrz něj stojí za to!

• Na trati mezi Valbřichem a Kladskem se nacházejí celkem tři tunely, všechny mají dva tubusy: první pod Wołowcem, druhý pod Sajdakem, a třetí ve Świerkach pod Świerkową Kopą.
• Tunel pod Małym Wołowcem je se svoji délkou 1601 metrů nejdelším raženým železničním tunelem v Polsku.
• Za druhé světové války sloužil tunel jako útočiště pro zvláštní vlaky.
• 11 listopadu 1947 se v tunelu stala tragedie. Vlak jedoucí z Valbřichu zůstal z důvodu prokluzu kol stát v tunelu. Spalováním uhlí a nedostatkem kyslíku zde zemřeli čtyři železničáři.

Zdroje a více informací:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Tunel_pod_Małym_Wołowcem
http://pl.wikipedia.org/wiki/Linia_kolejowa_nr_286
http://pl.wikipedia.org/wiki/Śląska_Kolej_Górska
http://www.podziemia.eu/wolowiec.html

[Last listing update: 18. 11. 2020]