Verdroging in Nederland
Met de hoeveelheid regen die in Nederland valt, zou je het niet denken: veel natuurgebieden in Nederland zijn verdroogd. In totaal is in Nederland ongeveer 500.000 hectare min of meer verdroogd. Naast regen heeft grondwater een grote invloed op hoe nat de Nederlandse natuurgebieden zijn. Een gebied wordt verdroogd genoemd als de grondwaterstand niet hoog genoeg is om de gewenste natuurwaarden in het gebied te beschermen. Op sommige plekken wordt water van buiten het gebied aangevoerd om een te lage grondwaterstand te compenseren. Wanneer de kwaliteit van dit water niet goed genoeg is om de gewenste natuurwaarden in het gebied te beschermen, dan wordt dit ook verdroging genoemd.
Voor 1960 stond het grondwater op veel plaatsen te hoog voor landbouw, woningbouw en wegen. Sinds die tijd hebben we in Nederland veel maatregelen genomen om het water sneller af te voeren, onder andere door het graven van sloten. Hierdoor is de grondwaterstand zo'n 30 tot 40 cm verlaagd. Daarnaast pompen we lokaal grondwater omhoog om drinkwater van te maken, voor industriële toepassingen of om landbouwpercelen te beregenen.
Grondwater wordt niet alleen als drinkwater gebruikt. Het is ook van belang voor natuur en landbouw. Bij een daling van de grondwaterstand kan niet alleen een tekort aan water optreden, maar zal ook de waterkwaliteit veranderen. Het zuurdere regenwater verdringt water van betere kwaliteit. Door het tekort aan water en de veranderende waterkwaliteit zullen planten verdrogen en zal de soortenrijkdom minder worden: algemene, snelgroeiende planten nemen het over.
Het peil van het grondwater
Het grondwater wordt gevoed vanuit de dieper gelegen lagen en voor een deel door regenwater. Met name de regen die tussen oktober en april valt, zorgt voor een stijging van de grondwaterstand. Regen die in andere maanden valt verdampt grotendeels door de zon en via de bladeren van bomen en planten.
De grondwatermeter
Om de stand van het grondwater te meten, staan verspreid over Nederland duizenden onopvallende kunststof peilbuizen. Helaas kun je als voorbijgaande fietser of wandelaar daar niet aan zien hoe het met het grondwater gaat. Op een aantal plekken in Nederland kan dat nu wel. Hier zijn grondwatermeters geplaatst waarop iedereen kan zien wat de grondwaterstand is.
Een grondwatermeter bestaat uit een stalen buis die zich voor een paar meter onder de grond bevindt. Via gaten onder in de buis komt het grondwater in de buis te staan. Op dit water drijft een lange koker die boven de grond te zien is en de stand van het grondwater aangeeft. De stand van het grondwater wordt altijd aangegeven vanaf het maaiveld. Het maaiveld is het grensvlak tussen bodem en lucht (atmosfeer). Staat het grondwater op de hoogte van het maaiveld, dan vult de koker de hele buis. De koker staat dan bij het streepje 0. Zakt het water daarna bijvoorbeeld 30 cm dan staat het grondwater 30 cm onder het maaiveld. Dit wordt op de buis aangegeven als -30. Op de meter is in het groen aangegeven wat de beste grondwaterstand is voor de planten en dieren die hier leven. Wanneer het grondwater langere tijd in het gele of rode deel van de meter staat, is dat te laag of te hoog voor de natuur. Geel en rood worden op deze meter niet gebruikt.
Is grondwater belangrijk voor de Hooge Vorssel?
De Hooge Vorssel, dependance van bezoekerscentrum Slabroek, ligt midden in een zandwinplas. Het zand is gebruikt voor de aanleg van de A50. Het gebied ligt net ten oosten van de Peelrandbreuk en is relatief droog. Westelijk in het gebied, tegen de weg Nistelrode-Heesch, wordt grondwater tegen de breuk opgestuwd en is het natter. Daar treedt het zogeheten wijstverschijnsel op.
De gewenste grondwaterstand voor de bomen die in dit gebied zijn aangeplant is 80 tot 100 cm beneden maaiveld. De grondwaterstand fluctueert hier door de podzolgronden van nature sterk, namelijk tussen 40 cm en lager dan 120 cm beneden maaiveld.
Natuurgebied de Hooge Vorssel
Natuurgebied de Hooge Vorssel maakt deel uit van een groter bos- en natuurgebied de Maashorst. Rond 1900 bestond het landschap hier voornamelijk uit uitgestrekte heidevelden. Het grootse deel van het bos, grove den, is in de jaren ’40 op de drogere delen van deze heide aangeplant. Op de nattere gedeelten zijn akkers aangelegd. De aanleg van sloten in combinatie met de van nature sterke fluctuatie in de grondwaterstand zorgt ervoor dat het bos verdroogt. De wortels van de bomen kunnen in de zomer nauwelijks meer bij het grondwater.
Water vasthouden
Door stuwtjes aan te leggen of sloten ondieper te maken wordt het water op de Maashorst langer vastgehouden en wordt de grondwatervoorraad aangevuld. Op meerdere plaatsen in de gemeente Bernheze worden stuwtjes geplaatst om het water langer vast te houden. Hierdoor krijgt de natuur nieuwe kansen en hoeven boeren het land minder vaak te beregenen.
Bekijk de related website voor meer informatie over waterpeilingen in Nederland.
Short English version
Although it rains regularly in the Netherlands, a lot of the nature in the Netherlands is drying out. In total of 500.00 ha is more or less to dry to get the best circumstances for the best nature values. Next to rainfall also the groundwater level is of importance to get a good water household. When the level of groundwater is too low to preserve the required nature values the area is designated as too dry. When the level of groundwater is too high other kinds of plants are taking over. Something people do not want in agricultural areas because of the crops that have to be harvested. Lately actions are undertaken to keep the water longer in the nature areas to prevent these areas from drying out.
Groundwater is fed from layers deeper underground and by rain water. Especially the rain between October and April contributes to the groundwater. In other months water evaporates by the sun and via leaves of trees and plants.
The groundwater level is measured by special devices. As a part of an educational program approximately 100 big groundwater level measuring devices are placed in the Netherlands. This device is one of them. Of course, there are also numerous other meters, which are not so easily recognizable.
On this measuring device you can see the actual groundwater level. On the scale also an indication is given if the level is favorable (green), less favorable (yellow) or bad (red) for the nature in this area.
Loggen van de cache:
Om deze cache te loggen moet je het volgende doen:
1. Plaats alsjeblieft bij je log een foto van de grondwatermeter met jezelf en/of de GPS zichtbaar op de foto (Niet verplicht, wel een verzoek!).
2. Noteer in je log de stand van de watermeter. Doe dit op de volgende manier: [waterstand=-"jouw stand in cm"], dus bijvoorbeeld [waterstand=-30] (vergeet de rechte halen niet!). Dankzij JGeo worden dan alle gegevens in een grafiek geplaatst, die hieronder zichtbaar is.
3. Ga naar het bord op N 51° 43.882 en E 005° 33.528 en geef antwoord op de volgende vraag:
- Welke boomsoort vindt je bij nummer 33?
Openingstijden voor het bezoeken van de watermeter:
Woensdag t/m maandag vanaf 11:00
Dinsdag gesloten.
Voor de juiste antwoorden hoef je niet bij de watermeter te zijn. De foto mag ook door het hek genomen worden.
Logs zonder mail of mail met verkeerde antwoorden worden verwijderd conform de regels van Earthcache.com.
In order to log this cache:
1. Please take a picture of yourself or your GPS and the groundwater level measuring device visible and include this in your log (Not required, just a request).
2. Please make a note in your log how low the groundwaterlevel is. Please use the following format to do so: [waterstand=-["your measurement"], for example [waterstand=-30], including the brackets. Thanks to JGeo the measurements will be combined in a graph, plotted below.
3. Go to the informationsign at N 51° 43.882 en E 005° 33.528 en answer the following question:
- Which tree species belongs to number 33?
Openinghours for visiting the watermeter:
Wednesday till Monday from 11:00
Closed on tuesday
For the right answers you don't have to be at the watermeter. The picture can also be taken at the gate.
Logs without mail or mail with the incorrect answers will be removed in accordance with the requirements of Earthcache.com.
Metingen van het waterniveau - measurements of the waterlevel:
