"Losser is een gemeente in het oosten van Nederland aan de grens met Duitsland. Binnen de grenzen van de gemeente z?n veel unieke plekken, bedr?ven en landschappen te vinden, onder andere in het dorp Losser. De Gemeente Losser (2022) schr?ft daarover op haar website: “Stuk voor stuk z?n het schatten die de moeite waard z?n voor onze inwoners, ondernemers en toeristen. Daarom noemen we de gemeente Losser dan ook ‘De Schatkamer van Twente’.”
Op 15 april 2022 opende het Geologie Museum Losser, gelegen in het dorp Losser, officieel haar deuren. Het museum is een resultaat van jaren van werk en inzet van de Stichting Staringmonument en richt zich op de geologische en vooral paleontologische r?kdom van de gemeente Losser en de directe omgeving. De stichting en het museum voeren als slogan “Beleef Losser in de diepte”.
Door een combinatie van (lokale) tektoniek dankz? diverse breuken in het gebied, stuwing en erosie door het land?s in
het Saalien en erosie en afzettingen van het riviertje de Dinkel in het Laat-Pleistoceen en Holoceen, is de (ondiepe) bodem van Losser geologisch zeer afwisselend en een r?ke bron van fossielen (Ensing & Poorthuis, 2020). In het dal van de Dinkel, dat de gemeente Losser doorkruist, z?n sporen en resten uit het Pleistoceen gevonden: niet alleen de fraai ontsloten afzettingen zoals b? het aardkundig monument in het Lutterzand (Schlüter, 2005; Weertz & Weertz, 2008), maar ook artefacten van Neanderthalers en botten van zoogdieren, vogels en vissen uit de zandwinningen De Oelemars net buiten het dorp Losser of Holt-und Haar in Westenberg net over de grens in Duitsland (Schlüter, 2005; Van Geel et al., 2006; M?ts & Liscaljet, 2014; Ensing & Poorthuis, 2020). Resten van wolharige mammoet, wolharige neushoorn en andere pleistocene zoogdieren worden in een van de fraaie vitrines in het Geologie Museum Losser getoond. De focus ligt echter terecht op een ander geologisch hoogtepunt in Losser: fossielen uit de Staringgroeve. Dit materiaal komt uit het Vroeg-Kr?t.
De Staringgroeve is een unieke groeve: ze is namel?k in het dorp Losser aangelegd als monument voor Nederlands eerste geoloog W.C.H. Staring (1808-1877) en voor het doen van geologisch onderzoek en het verzamelen van fossielen; dus niet voor grondstoffenwinning als bouwmateriaal of voor industrie e.d. In De Oude Aarde. Geologie in gemeente Losser (verkr?gbaar in het Geologie Museum Losser) door Ensing & Poorthuis (2020) is de geschiedenis van de Staringgroeve in detail beschreven. In de groeve is ruim 3 meter Losserse zandsteen (formeel onderdeel van het Gildehaus Zandsteen Laagpakket) ontsloten, met een ouderdom uit het Onder-Kr?t (Hauterivien). Deze zandsteen is door het zachte en brokkelige karakter ongeschikt als bouwmateriaal, maar wel fossielr?k. Op basis van de fauna, waaronder vooral zeer talr?ke bivalven, maar ook ammonieten, gaat het om mariene afzettingen en op basis van het vr? algemeen voorkomen van dr?fhout, is geconcludeerd dat de afzetting in rustig water vr? kustnab? gebeurde (Kemper, 1976; Ensing & Poorthuis, 2020).
Onderzoek in de Staringgroeve is nog alt?d actueel: onlangs nog werden door Becker et al. (2021) fossiele vervellingsresten van kreeften uit deze groeve als nieuwe soort beschreven: Glypheopsis tubantiensis Becker et al., 2021. Bovendien is de groeve recentel?k uitgebreid, zodat er de komende jaren nog veel fossiel materiaal verzameld kan worden en bovendien nog geologische waarnemingen gedaan kunnen worden. De groeve is op afspraak onder begeleiding van de Stichting Staringmonument te bezoeken door onderzoekers en verzamelaars. Het Geologie Museum Losser is gevestigd in het “Hengelhoes”, een akkerburgerwoning uit begin 1600 in het centrum van Losser. Na restauratie in opdracht van de gemeente Losser is het aangekocht door de Stichting Staringmonument en door hen verder aangepast om het geschikt te maken voor de museumfunctie.
In het Geologie Museum Losser worden in degel?ke vitrines en de laden daaronder tal van fossielen tentoongesteld uit de collectie van Stichting Staringmonument en die van privéverzamelaars verbonden aan de stichting. Het grootste deel is afkomstig uit de Staringgroeve, waaronder steenkernen van bivalven, gastropoden, zee-egels en ammonieten en afdrukken van belemnieten en kreeftachtigen. Er is verder onder andere materiaal te zien uit Noricumklei op de grens tussen Vroeg- en Laat-Hauterivien die b? de aanleg van een visv?ver/ ?sbaan aan de Broekhoekweg/Nitertweg direct ten westen van Losser ontsloten was, zoals belemnieten en ammonieten.
Uit Keileemgroeve De Osse (bron van gemengd materiaal, waaronder Onder-Kr?t en Eoceen) direct ten oorden van het dorp z?n onder andere belemnieten tentoongesteld. De fossielen z?n voorzien van etiketten met de wetenschappel?ke naam en eventuele andere b?zonderheden. Voor serieus geïnteresseerden is dat natuurl?k een must, maar het is tegenwoordig niet langer een vanzelfsprekendheid in tentoonstellingen. Het Geologie Museum Losser biedt naast de tentoonstelling ook een duurzaam onderkomen voor de collectie in het depot en een plaats voor collectiebeheer en onderzoek door leden van Stichting Staringmonument en andere belangstellenden. Een bezoek aan het Geologie Museum Losser is goed te combineren met een bezoek
aan een van de andere geologische bezienswaardigheden in dit geologisch r?ke gebied, zoals (op afspraak) een bezoek aan de Staringgroeve."
(
visit link)
Eng
"Losser is a municipality in the east of the Netherlands on the border with Germany. Many unique places, companies and landscapes can be found within the boundaries of the municipality, including in the village of Losser. The Municipality of Losser (2022) writes about this in its website: “Each and every one of them are treasures that are worth seeing for our residents, entrepreneurs and tourists. That is why we call the municipality of Losser 'The Treasure Chamber of Twente'.”
On April 15, 2022, the Geology Museum Losser, located in the village of Losser, officially opened its doors. The museum is a result of years of work and commitment by the Staringmonument Foundation and focuses on the geological and especially paleontological wealth of the municipality of Losser and the immediate surroundings. The foundation and the museum use the slogan “Experience Losser in depth”.
Due to a combination of (local) tectonics thanks to various faults in the area, thrust and erosion by the land ice in
the Saalian and erosion and deposits of the Dinkel river in the Late Pleistocene and Holocene, the (shallow) soil of Losser is geologically very varied and a rich source of fossils (Ensing & Poorthuis, 2020). In the Dinkel valley, which crosses the municipality of Losser, traces and remains from the Pleistocene have been found: not only the beautifully exposed deposits such as at the geological monument in the Lutterzand (Schlüter, 2005; Weertz & Weertz, 2008), but also artefacts of Neanderthals and bones of mammals, birds and fish from the sand extraction sites De Oelemars just outside the village of Losser or Holt-und Haar in Westenberg just across the border in Germany (Schlüter, 2005; Van Geel et al., 2006; Mijts & ; Liscaljet, 2014; Ensing & Remains of woolly mammoth, woolly rhinoceros and other Pleistocene mammals are displayed in one of the beautiful display cases in the Geology Museum Losser. However, the focus is rightly on another geological highlight in Losser: fossils from the Staring Quarry. This material comes from the Early Cretaceous.
The Staring Quarry is a unique quarry: it was constructed in the village of Losser as a monument to Dutch
first geologist W.C.H. Staring (1808-1877) and for conducting geological research and collecting fossils; so not for raw material extraction as building material or for industry, etc. In The Old Earth. Geology in the municipality of Losser (available in the Geology Museum Losser) by Ensing & Poorthuis (2020), the history of the Staring Quarry is described in detail. In the quarry, more than 3 meters of Losser sandstone (formally part of the Gildehaus Sandstone Member), with an age of the Lower Cretaceous (Hauterivian), is exposed. This sandstone is unsuitable as a building material due to its soft and friable character, but it is rich in fossils. Based on the fauna, including very numerous bivalves, but also ammonites, these are marine deposits and based on the fairly common occurrence of driftwood, it has been concluded that the deposition took place in calm water near the coast (Kemper, 1976; Ensing & ; Poorthuis, 2020).
Research in the Staring Quarry is still relevant: Becker et al. (2021) recently found fossil molting remains of
lobsters from this quarry have been described as a new species: Glypheopsis tubantiensis Becker et al., 2021. Moreover, the quarry has recently been expanded, so that a lot of fossil material can be collected in the coming years and geological observations can also be made. The quarry can be visited by researchers and collectors by appointment under the guidance of the Staringmonument Foundation. The Geology Museum Losser is located in the “Hengelhoes”, a farmer's house from the early 1600s in the center of Losser. After restoration on behalf of the municipality of Losser, it was purchased by the Staringmonument Foundation and further adapted by them to make it suitable for the museum function.
In the Geology Museum Losser, numerous fossils from the collection of the Staringmonument Foundation and those of private collectors affiliated with the foundation are exhibited in solid display cases and the drawers underneath. The majority comes from the Staring Quarry, including cores of bivalves, gastropods, sea urchins and ammonites and prints of belemnites and crustaceans. Furthermore, material from Noricum clay on the border between Early and Late Hauterivian that was exposed during the construction of a fish pond/ice rink on the Broekhoekweg/Nitertweg directly west of Losser, such as belemnites and ammonites, can also be seen.
Belemnites, among other things, have been exhibited from De Osse boulder clay quarry (source of mixed material, including Lower Cretaceous and Eocene) directly to the north of the village. The fossils are labeled with the scientific name and any other details. This is of course a must for those seriously interested, but nowadays it is no longer a given in exhibitions. In addition to the exhibition, the Geology Museum Losser also offers a sustainable home for the collection in the depot and a place for collection management and research by members of the Staringmonument Foundation and other interested parties. A visit to the Geology Museum Losser can easily be combined with a visit
to one of the other geological attractions in this geologically rich area, such as a visit to the Staring Quarry (by appointment).
(
visit link)