Een bijzonder bushokje op de Brink, vlak voor het wapen van Haarzuylen.
Hier stopt ook de bus voor kasteel de Haar.
Het bushokje is gemaakt van hout met glazen panelen en heeft een leiendak met op beide hoeken een torentje met een bol.
Op de rand net onder het dak staat in witte letters Brink geschilderd, verder zie je accenten in de kleuren van kasteel de Haar: rood en wit.
Een speurtocht op internet levert over dit specifieke huisje geen enkele informatie op.
Hoe oud zou het zijn?
Het feit dat dit een herberg is geweest laat me in ieder geval vermoeden dat er een postkoets is gestopt.
Een verdere speurtocht leidt mij naar een webpagina over vervoer in de 18de en 19de eeuw. Hier lees ik over de paardenbus en omnibussen, een koets getrokken door paarden maar dan voor meer passagiers.
Mogelijk is het bushokje hiervan afkomstig.
Omnibussen tussen 1870 en 1914
De paardenbus en de zoektocht naar alternatieven
De bus is een veelbelovend vervoersmiddel, met name voor openbaar vervoer binnen de stad. Dat begreep men al snel nadat in 1824 de eerste paardenbus aan zijn route was begonnen. Omnibussen, zoals ze lang werden genoemd, kunnen grote groepen mensen tegelijkertijd vervoeren en gaan op plekken waar je geen rails kunt leggen. Hoe interessant dat was, is en nog lang zal zijn, blijkt wel uit de overweldigende hoeveelheid bussen die ook in onze tijd nog overal rijden. De eerste soort bus, de paardenbus, kende echter zoveel bezwaren dat men naarstig op zoek ging naar alternatieven. Dat bleek gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar in de loop van de 19de eeuw kwamen er toch steeds meer vervangende voertuigen en vormen van aandrijving beschikbaar.
Wanneer is er sprake van een bus of omnibus
Het woord omnibus is Latijn en betekent ‘voor allen’ wat in dit geval verwijst naar vervoer voor iedereen. De woorden bus en omnibus verwijzen zowel naar een voertuig als naar de vorm van openbaar vervoer die wordt geleverd, ook wel een busdienst of buslijn genoemd. Het voertuig rijdt op de gewone weg en kan een grote groep passagiers, in principe minstens acht, tegelijkertijd vervoeren. De bus rijdt in ieder geval een vaste route en stopt onderweg regelmatig om reizigers in en/of uit te laten stappen. Idealiter gebeurt dat op vaste haltes en gelden er vaste tariefprijzen voor afgelegde routes.
Voorgeschiedenis: omnibussen tot 1870
Het begon allemaal met de paardenbus. Dat was een door twee of drie paarden getrokken, groot model koets die over vaste lijnen binnen de stad liep. Hij begon zijn officiële bestaan in 1824, toen er in de zich rap uitbreidende industriesteden dringend behoefte kwam aan grootschaliger en goedkoper openbaar vervoer. De postkoets, het belangrijkste openbare vervoer tot dan toe, was te duur en te schaars. De meeste mensen waren gewend overal naartoe te lopen, maar steden werden daar gewoon te groot voor.
Een paar verdwaalde stoombussen daargelaten, zou de paardenbus ondanks zijn nadelen de enige omnibus zijn die voor 1870 serieus dienst deed. Daarbij is men geleidelijk aan toegegroeid naar datgene wat wij nu zien als een busdienst.
Het begin van de stoomomnibus
In een tijd dat men alles dat bewoog van een stoommachine probeerde te voorzien, ging uiteraard ook de omnibus voor de bijl. Al in 1827, drie jaar na die eerste paardenbus in Manchester, werd in Engeland de allereerste stoombus geproduceerd. Al noemde men dat destijds een stoomwagen of stoomkoets (steam carriage) of stoomomnibus. Britse ondernemers zetten buslijnen met stoomwagens op voor moeilijk begaanbare wegen waar de wankele paardenbus zich beter niet kon vertonen. Er waren meer voordelen: de stoomomnibus was beduidend goedkoper (maar ? van de kosten van een paardenbus), was beduidend sneller en de brede wielen veroorzaakten minder schade aan wegen en reden soepeler.
Helaas kwamen er ook Britse belastingwetten, die bepaalden dat stoomvoertuigen hoge tolgelden moesten betalen om op de wegen te mogen rijden en paardenbussen niet. In 1860 kwamen zelfs nog strengere wetten tegen mechanisch voortgedreven voertuigen, die nu ook drastische snelheidsbeperkingen kregen opgelegd. Als gevolg van deze wetten liep in Engeland iedere poging serieus met stoomomnibussen diensten op te zetten spaak. Iets dat naar de rest van de wereld zou uitstralen.
Verspreiding van de bus tot 1870
Al met al had het stadse busvervoer nog voor 1830 al een herkenbare vorm. Hierna is het aan de paardenomnibus om zichzelf over Europa, Noord-Amerika en de rest van de wereld te verspreiden. Vooral in de VS verloopt dat tamelijk voorspoedig: al in 1827 rijdt er een paardenbus in New York en verschillende andere grote steden aan de oostkust volgen snel. Elders hangt er echter veel af van wat lokale ondernemers of stadbesturen besluiten te doen. Veel van hen zullen niet zomaar voor de paardenbus kiezen, omdat daar ook veel nadelen aan kleefden.
Lees hier meer over het ontstaan van de omnibus.
Problemen met de paardenomnibus
De paardenbus was als publiek transport met extra zitplaatsen erg welkom, maar vertoonde helaas een aantal bezwaren die in de jaren die volgden moeilijk te verhelpen bleken en na 1870 steeds meer gingen wringen. Dat betrof de volgende punten:
Het voertuig was erg oncomfortabel. De koets had houten, met ijzer beslagen wielen en geen schokbrekers. Daarmee reed hij over wegen die ofwel een plaveisel van stenen hadden, ofwel onverhard waren.
De omnibus was bijzonder traag. Zelfs voor twee of drie paarden viel het niet mee zo’n logge kolos door de modder te trekken.
Er waren veel ongelukken, zeker in de drukke steden. De omnibus was instabiel en kon gemakkelijk omslaan. Als de paarden op hol sloegen waren de gevolgen zeker desastreus.
Er waren erg veel paarden nodig om een buslijn draaiende te houden. Er waren sowieso twee of drie dieren nodig om één omnibus te trekken en die moesten na een uur of drie nog gewisseld worden ook. Gemiddeld genomen moest men daarom tien paarden per voertuig aanschaffen, dus een beetje busonderneming met meerdere lijnen had honderden paarden nodig. En dat was inclusief benodigde stallen, stalknechten en grote hoeveelheden paardenvoer.
De paarden veroorzaakten veel overlast en vervuiling in de stad, met name door de grote hoeveelheden mest die ze achterlieten.
Door de hoge kosten voor het in stand houden van een buslijn was een kaartje voor de meeste mensen nog steeds te duur.
Lees hier meer over de vele problemen die vervoer met paarden opleverde.
Door al deze nadelen aan de paardenbus ging men al snel op zoek naar alternatieve voertuigen en vormen van aandrijving. Ondertussen probeerde men de paardenbus zelf echter ook te verbeteren en geschikt te maken voor meer passagiers.
...."
(
visit link)
Eng
A special bus shelter on the Brink, just in front of the Haarzuylen coat of arms.
The bus for De Haar Castle also stops here.
The bus shelter is made of wood with glass panels and has a slate roof with a turret with a sphere on both corners.
Brink is painted in white letters on the edge just below the roof, and you also see accents in the colors of De Haar Castle: red and white.
A search on the internet does not yield any information about this specific house.
How old would it be?
The fact that this was an inn makes me at least suspect that a stagecoach stopped there.
A further search leads me to a web page about transport in the 18th and 19th centuries. Here I read about the horse bus and omnibuses, a carriage pulled by horses but for more passengers.
The bus shelter may have come from this.
"Omnibuses between 1870 and 1914
The horse bus and the search for alternatives
The bus is a promising means of transport, especially for public transport within the city. This was quickly understood after the first horse bus started its route in 1824. Omnibuses, as they were long called, can transport large groups of people at the same time and go where you cannot lay rails. How interesting that was, is and will continue to be, is evident from the overwhelming number of buses that still run everywhere in our time. However, the first type of bus, the horse-drawn bus, had so many objections that people urgently looked for alternatives. That turned out to be easier said than done, but over the course of the 19th century, more and more replacement vehicles and forms of propulsion became available.
When is it a bus or omnibus?
The word omnibus is Latin and means 'for all' which in this case refers to transport for everyone. The words bus and omnibus refer to both a vehicle and the form of public transport it provides, also known as a bus service or bus line. The vehicle travels on normal roads and can transport a large group of passengers, in principle at least eight, at the same time. In any case, the bus runs a fixed route and stops regularly along the way to let travelers get on and/or off. Ideally, this will happen at fixed stops and fixed fare prices apply for routes traveled.
History: omnibuses until 1870
It all started with the horse bus. This was a large model carriage drawn by two or three horses that ran on fixed lines within the city. It began its official existence in 1824, when the rapidly expanding industrial cities urgently needed larger-scale and cheaper public transport. The stagecoach, the most important public transport until then, was too expensive and too scarce. Most people were used to walking everywhere, but cities simply became too big for that.
Apart from a few stray steam buses, the horse bus, despite its disadvantages, would be the only omnibus in serious service before 1870. In addition, they have gradually grown towards what we now see as a bus service.
The beginning of the steam omnibus
At a time when people tried to equip everything that moved with a steam engine, the omnibus was of course also destroyed. As early as 1827, three years after that first horse-drawn bus in Manchester, the very first steam bus was produced in England. Although at the time it was called a steam carriage or steam omnibus. British entrepreneurs set up bus lines with steam wagons for difficult roads where the rickety horse bus would be better off. There were more advantages: the steam omnibus was significantly cheaper (only ? the cost of a horse-drawn bus), was significantly faster and the wide wheels caused less damage to roads and drove more smoothly.
Unfortunately, British tax laws were also introduced, which stipulated that steam vehicles had to pay high tolls to drive on the roads and horse-drawn buses did not. In 1860, even stricter laws were introduced against mechanically propelled vehicles, which now included drastic speed limits. As a result of these laws, every attempt to seriously set up steam omnibus services in England failed. Something that would radiate to the rest of the world.
Distribution of the bus until 1870
All in all, urban bus transport already had a recognizable form before 1830. After this, it is up to the horse omnibus to spread itself across Europe, North America and the rest of the world. This is going quite well, especially in the US: as early as 1827 a horse-drawn bus was running in New York and several other major cities on the east coast soon followed. Elsewhere, however, much depends on what local entrepreneurs or city authorities decide to do. Many of them will not simply choose the horse-drawn bus, because it also has many disadvantages.
Read more about the origins of the omnibus here.
Problems with the horse omnibus
The horse-drawn bus was very welcome as public transport with extra seats, but unfortunately had a number of drawbacks that proved difficult to solve in the years that followed and became increasingly problematic after 1870. This concerned the following points:
The vehicle was very uncomfortable. The carriage had wooden, iron-clad wheels and no shock absorbers. With this he drove on roads that were either paved with stones or were unpaved.
The omnibus was particularly slow. Even for two or three horses it was not easy to pull such a cumbersome colossus through the mud.
There were many accidents, especially in busy cities. The omnibus was unstable and could easily overturn. If the horses bolted, the consequences would certainly be disastrous.
It took a lot of horses to keep a bus line running. In any case, two or three animals were needed to pull one omnibus and they also had to be changed after about three hours. On average, therefore, ten horses had to be purchased per vehicle, so a small bus company with several lines needed hundreds of horses. And that included the necessary stables, grooms and large quantities of horse feed.
The horses caused a lot of nuisance and pollution in the city, mainly due to the large amounts of manure they left behind.
Due to the high costs of maintaining a bus line, a ticket was still too expensive for most people.
Read more here about the many problems caused by horse transport.
Due to all these disadvantages of the horse-drawn bus, people quickly started looking for alternative vehicles and forms of propulsion. In the meantime, attempts were also made to improve the horse bus itself and make it suitable for more passengers.
....”
(
visit link)