Op de begraafplaats bij de kerk op het pleintje in Donryp ligt het graf van Eise Eisinga bekend en beroemd Astroloog uit de 17de en 18de eeuw. Op het plein bevind zich ook zijn geboorte huis. Tegenover het huis op het plein is een borstbeeld van Eise Eisinga geplaatst.
Artikel uit de Franeker Courant:
"Gerestaureerde grafsteen Eise Eisinga teruggeplaatst
DRONRYP De grafsteen van Eise Eisinga is maandagochtend op het kerkhof bij d’Alde Wite in Dronryp teruggeplaatst.
De tekst op de grafsteen was door weersinvloeden flink is aangetast. In overleg met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed liet de Wurkgroep Histoarysk Dronryp de grafsteen restaureren. Steenhouwer Ben Seldenrijk heeft de tekst weer volledig teruggebracht op de steen en heeft ook de scheur in de steen onzichtbaar hersteld. Om verdere slijtage te voorkomen wordt ter bescherming een hardglazen plaat op enige afstand boven de grafsteen geplaatst.
De steen die bekend staat als grafsteen van Eise Eisinga is eigenlijk die van het graf van zijn vader, Jelte Eises Eisinga. Wat deze steen zo bijzonder maakt, zo schrijft de werkgroep, is dat Eise op de steen voor dit graf twee vierkantsvergelijkingen liet graveren. Wie de sommen weet op te lossen weet de sterfdatum van zijn vader en de leeftijd waarop hij stierf.
De puzzel op de grafsteen van Eisinga staat niet op zichzelf. Er zijn nog twee soortgelijke wiskundige puzzels op grafstenen bekend die ouder zijn dan de puzzel van Eise Eisinga. De oudste grafsteen bevond zich op het kerkhof van Hallum. Deze steen werd verbrijzeld toen op 16 april 1804 de oude stompe toren plotseling instortte.
Een andere grafsteen bevond zich in Jorwerd. Het is zeker dat Eisinga met deze puzzel bekend was, de puzzel staat namelijk in het rekenboek dat de jeugdige Eisinga in de jaren 1759/1760 schreef. Ook deze steen is verloren gegaan. Daarmee is de grafsteen van Eisinga de enig overgeblevene van een bepaalde periode uit de Friese graf-cultuur. Toen Eise Eisinga in 1828 zelf overleed werd hij bijgezet in het graf van zijn vader. Nog weer later werd ook zijn naam op de steen gezet."
(
visit link)
Over Eise Eisinga:
"Levensloop
Eisinga werd geboren als zoon van een wolkammer, Jelte Eises Eisinga (1716-1787)[1] en zijn vrouw Hitje Steffens (1715-1755).[2] Hij ging naar school en kreeg les in wiskunde. Zijn vader Jelte was zijn mentor op het gebied van astronomie. Op zijn achttiende was hij goed onderlegd in rekenen en sterrenkunde.
Ook zijn broer Stephanus Jeltes was geïnteresseerd in wis- en sterrenkunde. Eisinga breidde de wolkammerij van zijn vader uit tot een groot bedrijf met vierhonderd mensen in dienst. Hij verdiende er veel geld mee.
Hij bekwaamde zich in de vrije uren door zelfstudie aan de Franeker Academie in de wiskunde en de astronomie. Hij verdiepte zich in zonnewijzers, en publiceerde een boek met tekeningen van zo'n 150 zonnewijzers. Op 24-jarige leeftijd trouwde hij met Pietje Jacobs, met wie hij twee zoons, Jacobus en Jelte, en dochter Trijntje kreeg.
Bouw van het planetarium
Eelko Alta, een predikant uit Bozum, beweerde in een boekje dat de wereld in mei 1774 zou vergaan als gevolg van een samenstand van vier planeten. Vanwege dit gerucht en de wetenschap de "de aarde immers toch blijft bestaan" vond hij het leuk om een machine te bouwen "die mij ieder moment kan laten zien wat er aan de hemel gebeurt". Aan de hand hiervan kon hij de nieuwsgierige toeschouwers laten zien hoe de planeten zich bewegen.
In 1778 kondigde hij publiekelijk aan dat hij inmiddels vier jaar werkte aan een beweegbaar astronomisch planetarium. Hij deed dit niet alleen, zijn vader vervaardigde houten schijven en tandwielen, terwijl zijn broer de plafonds van de woonkamer beschilderde met het planetenstelsel.
Erkenning voor het planetarium
Nadat het planetarium in 1781 gereed was kwamen er veel, ook prominente, bezoekers op af, waaronder de koning van Zweden in 1782. In 1818 bezocht koning Willem I het planetarium en benoemde Eise Eisinga tot Broeder van de Orde van de Nederlandse Leeuw, een onderscheiding waaraan ook een klein inkomen was verbonden."
Hij had plannen voor de bouw van een tweede planetarium, maar het bleef bij een klein tafelmodel. Uiteindelijk kon hij niet voldoende geld vergaren voor de bouw van een groot model.
Nagedachtenis
Vandaag de dag is het huis waar Eise zijn Planetarium bouwde een museum dat zijn naam draagt en jaarlijks vele bezoekers trekt.
Herinnering aan Eise Eisinga in Franeker
De volgende zaken herinneren aan Eisinga:
-Eisinga werd ereburger van Franeker.
-Tegenover zijn geboortehuis staat een borstbeeld om hem te herdenken.
-Op 5 mei 1994 gaf de PTT een postzegel van 80 cent uit, ter gelegenheid van het 250e geboortejaar van Eisinga.
-In hetzelfde jaar publiceerde Pieter Terpstra een roman over Eisinga.
-In 2006 werd Eise Eisinga opgenomen in de Canon van Nederland en in de vernieuwde versie uit 2020.
-De straat waaraan Eisinga's planetarium ligt, de voormalige Tweede Noord, is naar hem vernoemd en heet nu de Eise Eisingastraat.
-Planetoïde (5530) Eisinga is naar hem vernoemd."
(
visit link)
Eng
In the cemetery near the church on the square in Donryp is the grave of Eise Eisinga known and famous Astrologer from the 17th and 18th centuries. His birth house is also located on the square. Opposite the house on the square is a bust of Eise Eisinga.
Article from the Franeker Courant (newspaper):
Restored tombstone Eise Eisinga placed back
DRONRYP The tombstone of Eise Eisinga was replaced on Monday morning in the cemetery at d'Alde Wite in Dronryp.
The text on the tombstone was severely damaged by the weather. In consultation with the Cultural Heritage Agency of the Netherlands, the Wurkgroep Histoarysk Dronryp had the tombstone restored. Stonemason Ben Seldenrijk has completely restored the text on the stone and has also repaired the crack in the stone invisibly. To prevent further wear, a hard glass plate is placed some distance above the headstone for protection.
The stone known as Eise Eisinga's gravestone is actually that of the grave of his father, Jelte Eises Eisinga. What makes this stone so special, the working group writes, is that Eise had two quadratic equations engraved on the stone in front of this grave. Anyone who can solve the problems knows the date of his father's death and the age at which he died.
The puzzle on Eisinga's tombstone is not an isolated one. Two more similar mathematical puzzles on tombstones are known to predate Eise Eisinga's puzzle. The oldest tombstone was in Hallum churchyard. This stone was shattered when on April 16, 1804 the old stubby tower suddenly collapsed.
Another headstone was located in Jorwerd. It is certain that Eisinga was familiar with this puzzle, because the puzzle is in the calculation book that the young Eisinga wrote in the years 1759/1760. This stone has also been lost. This makes Eisinga's tombstone the only surviving one from a certain period from the Frisian grave culture. When Eise Eisinga himself died in 1828, he was interred in his father's grave. Later still, his name was also put on the stone."
(
visit link)
About Eise Eisinga
"Lifecycle
Eisinga was born as the son of a wool comber, Jelte Eises Eisinga (1716-1787)[1] and his wife Hitje Steffens (1715-1755).[2] He went to school and was taught mathematics. His father Jelte was his mentor in the field of astronomy. At eighteen he was well versed in mathematics and astronomy.
His brother Stephanus Jeltes was also interested in mathematics and astronomy. Eisinga expanded his father's wool combing business into a large company employing 400 people. He made a lot of money with it.
In his spare time he trained himself by self-study at the Franeker Academy in mathematics and astronomy. He studied sundials and published a book with drawings of about 150 sundials. At the age of 24 he married Pietje Jacobs, with whom he had two sons, Jacobus and Jelte, and daughter Trijntje.
Construction of the planetarium
Eelko Alta, a minister from Bozum, claimed in a booklet that the world would end in May 1774 as a result of a conjunction of four planets. Because of this rumor and the science that "after all, the earth continues to exist" he liked to build a machine "that can show me at any moment what is happening in the sky". On the basis of this, he was able to show the curious onlookers how the planets move.
In 1778, he publicly announced that he had been working on a movable astronomical planetarium for four years. He didn't do this alone, his father made wooden discs and gears, while his brother painted the ceilings of the living room with the planetary system.
Recognition for the planetarium
After the planetarium was completed in 1781, many, also prominent, visitors came, including the King of Sweden in 1782. In 1818 King William I visited the planetarium and appointed Eise Eisinga Brother of the Order of the Netherlands Lion, an award to which a small income was also attached."
He had plans to build a second planetarium, but it was limited to a small tabletop model. In the end, he could not raise enough money to build a large model.
Memory
Today, the house where Eise built his Planetarium is a museum that bears his name and attracts many visitors every year.
Memory of Eise Eisinga in Franeker
The following things remind of Eisinga:
-Eisinga became an honorary citizen of Franeker.
- Opposite his birthplace is a bust to commemorate him.
-On May 5, 1994, the PTT issued an 80 cent stamp on the occasion of Eisinga's 250th birthday.
-In the same year Pieter Terpstra published a novel about Eisinga.
-In 2006, Eise Eisinga was included in the Canon of the Netherlands and in the updated version from 2020.
-The street on which Eisinga's planetarium is located, the former Tweede Noord, is named after him and is now called Eise Eisingastraat.
-Planetoid (5530) Eisinga is named after him."
(
visit link)