SMOEL
Smoel is een van de laagste dopjes .
met dit dopje zou ik snel ruilen .
Geschiedenis
Slabberjan is een variant van het Noorse doppenspel Slebber Jen of Gnav dat ook in Denemarken onder die naam bekend is. Het ruilspel vindt waarschijnlijk zijn oorsprong in het Italiaanse kaartspel Cambio of Cucu, dat al in de veertiende eeuw werd gespeeld. Het spel is daarna onder verschillende namen en spelregels bekend geraakt in het noorden van Europa. In Duitsland staat het bekend als Vogelspiel en in Zweden als Kille. De variatie met doppen werd bedacht omdat speelkaarten vaak als zondig werden gezien.
Het spel
De speldoppen
Slabberjan wordt gespeeld met een zak vol houten speeldoppen, of 'teuten'. Op elk van deze speeldoppen staat op de onderkant een cijfer of een afbeelding. De weergave op elke speeldop geeft een waarde weer. De volgorde is als volgt van hoog naar laag:
- Kapaf (of Ruiter)
- Vogel
- Poesje
- Herberg
- 12
- 11
- 10
- 9
- 8
- 7
- 6
- 5
- 4
- 3
- 2
- 1
- 0
- Wittebrood (onderkant is geheel wit)(of sneeuw)
- Smoel (gezicht of Kop)
- Pot
- Rit (of Nar of Zot of Horlepiep)
De regels
Aan het begin van het spel krijgen alle spelers een aantal knopen of muntjes (bijv. centen) (meestal twee of drie), waarmee de score wordt bijgehouden. Elke ronde krijgen alle deelnemers een blinde speeldop. De speler links van de verdeler van de speeldoppen heeft de keuze om zijn of haar speeldop te houden of te ruilen met de linker buurman/-vrouw. Vervolgens is de linker buurman/-vrouw aan de beurt. Dit gaat verder totdat de verdeler aan de beurt is. Deze mag zijn speeldop houden of deze ruilen met een speeldop uit de zak. Met uitzondering van de hoge plaatjes is men verplicht een ruiloffer te accepteren.
Als de ruilfase voorbij is, moet men 'blijken' (Zeeuws: 'blieken') of 'zichten', dat wil zeggen dat de waarden van de speeldoppen worden getoond. De persoon met de laagste waarde moet 1 knoop betalen. Zijn er meer personen met de laagste waarde, dan moeten ze allemaal betalen. Als de laagste waarde in het spel de Rit is, moet ook de voorlaatste een knoop betalen: de Zot moet thuisgebracht worden. De speler met de hoogste waarde is de volgende deler.
De 'plaatjes'
Er bestaat nog een aantal speciale regels bij het ruilen.
- Als er wordt gepoogd met de Vogel te ruilen, zegt de eigenaar van de Vogel: "Sta voor de Vogel", er wordt niet geruild. Degene die links van de vogel zit, vervolgt het spel.
- Als er wordt gepoogd met het Poesje te ruilen, zegt de eigenaar van het Poesje: "Poesje krabt alles terug", er wordt niet geruild en alle voorgaande ruilacties worden teruggedraaid. Degene die links van het poesje zit, vervolgt het spel.
- Als er wordt gepoogd met de Herberg te ruilen, zegt de eigenaar van de Herberg: "Drink een slokje en ga mijn huisje voorbij". De persoon die probeerde te ruilen moet een knoop betalen aan de eigenaar van de Herberg. Vervolgens moet hij proberen met de volgende persoon te ruilen.
- Als er wordt gepoogd met de Kapaf te ruilen, slaat de eigenaar van de Kapaf met de speeldop op de tafel en roept "Kapaf". Er wordt niet geruild en diegene die wilde ruilen moet dan direct een knoop betalen. Daarna is ook de ruilfase direct voorbij.
- Als er wordt gepoogd een Rit met een Rit te ruilen ("Rit over Rit"), dan is die ronde teneinde ("spel teniet"). Deze twee ruilers krijgen er een knoop bij.
Als iemand geen knopen meer heeft, speelt deze mee op sloffen. De eerstvolgende keer dat iemand op sloffen moet betalen, ligt deze uit het spel. Het spel gaat net zo lang door totdat er nog 1 (of geen) speler(s) met knopen over is/zijn.