"Gekken in de Kerk" is de bonus van de gelijknamige labcache, maar is ook zonder labcache als een mysterie met waypoints te doen.
https://labs.geocaching.com/goto/GekkenindeKerk
Het startpunt als mysterie is niet bovenstaand coördinaat, Hiervoor moet je de eenvoudige legpuzzel hieronder oplossen.
Het voormalig Provinciaal Ziekenhuis in Bloemendaal heeft een rijke historie.
Met deze mysterie en bonus van de labcache "Gekken in de Kerk" nemen we je mee in een stukje historie van dit ziekenhuis.
Helaas is de labcache te beperkt om een uitgebreide listing te maken. In deze listing plaatsen we iets meer informatie.
Wij bedanken Ben van der Sluis voor alle informatie en verhalen die hij met ons wilde delen, zonder hem was de labcache en listing niet geworden zoals deze nu is.
Tot halverwege de 19de eeuw werden krankzinnigen zo veel mogelijk buiten het zicht van de maatschappij gehouden. Ze leefden achter slot en grendel in een gevangenis of "Dolhuys". Na de invoering van de eerste Nederlandse krankzinnigenwet in 1841 kwamen geesteszieken terecht in speciale gestichten. Zo'n gesticht moest patiënten voortaan behandelen, met als doel ze te genezen.
Rust en buitenlucht zouden het herstel bevorderen. Buiten de steden was er meer ruimte om hen bezig te houden met allerlei werkzaamheden. Los daarvan nam de maatschappelijke druk toe om mensen met geestelijke afwijkingen ver van de stad te huisvesten.
Voor de bouw van dit Provinciaal Ziekenhuis werd de hofstede Meer en Berg in Bloemendaal aangekocht.
De eerste 50 jaar heette het gesticht Meerenberg. Omdat de naam Meerenberg in de volksmond een negatieve bijklank had, kreeg de instelling een nieuwe naam: Provinciaal Ziekenhuis nabij Santpoort. De keuze voor de toevoeging "nabij Santpoort" is opmerkelijk, omdat het ziekenhuis grotendeel op grondgebied van de gemeente Bloemendaal lag.
Waypoint 1 Portierswoning.
Je staat hier bij de toegangspoort en de portierswoning, van het voormalig PZ. De oude toegangspoort zal omstreeks eind november 2020 worden terug geplaatst.
Vanaf hier kun je het gebouw Meerenberg I ( het Carré ), gebouwd in 1848, zien. Het strakke ontwerp van de gebouwen en het ruime park moesten rust uitstralen. Direct na de opening van het gesticht kwam een toestroom van patiënten op gang. Hierdoor ontstond al snel ruimtegebrek, daarom zijn er in 1853 en 1855 vleugels toegevoegd.
Patiënten werden in 5 klassen ingedeeld. Rijken betaalden zelf en hadden mooie 2 persoonskamers. De armeren bewoonden de zijvleugels en moesten het doen met massale slaap-, eet-, en verblijfsruimten.
In de kliniek woonden de mannen rechts en de vrouwen links. De artsenwoningen, keuken, apotheek en magazijnen bevonden zich in het midden. Verpleging woonde in de begin jaren bij de krankzinnigen. Pas rond 1877 werden er mondjesmaat vrijstaande personeelswoningen gebouwd. Pas in 1898 werd het eerste zusterhuis gebouwd. In 1905 kwam het eerste broederhuis in de oude directeurswoning. Later werden er ook buiten het park personeelswoningen gebouwd.
Door ruimte gebrek werd in 1888 Meerenberg II gebouwd. Dit gebouw leek een kopie van Meerenberg I. Echter woonden er minder welvarende patiënten. Van Meerenberg II is enkel nog een gevelsteen bewaard gebleven.
Meerenberg was voornamelijk zelfvoorzienend. Ze hadden een eigen gasfabriek, installatie voor vuilverbranding, eigen (kolen) gasfabriek, waterzuiveringsinstallatie met waterpompen, eigen brandweer, wasserij, strijkerij, moestuinen en een varkensstal.
In 1862 werd een ketelhuis gebouwd om alle panden te verwarmen. De schoorsteen hiervan staat nu op het middenterrein van Meerenberg I. Om het ketelhuis van kolen te voorzien werd er in 1888 een spoorlijn aangelegd van station Santpoort Zuid naar de gasfabriek. De inrichting had een eigen locomotief en kolenwagens.
Vanaf de gasfabriek liepen smalspoorvertakkingen naar Meerenberg I en II. Over dit spoor werden goederen vanuit Meerenberg I vervoerd naar de Meerenberg II en de andere gebouwen.
De locomotief staat voor restauratie in het spoorwegmuseum in Haaksbergen.
Huisnummer portierswoning is A.
N 52° 25.1A4 E 4° 37.A80
Waypoint 2. Hervormde Kerk
Toen Meerenberg I werd uitgebreid met de twee zijvleugels, besloot het bestuur het gesticht ook in andere opzichten te verbeteren. Een onderdeel daarvan was, naast een vaste dagindeling met terugkerende activiteiten en les in heersende normen en waarden in de maatschappij, Godsdienstbeoefening. Het bijwonen van kerkdiensten zou bij patiënten zelfbeheersing en gemeenschapszin bevorderen.
Omdat het een provinciaal ziekenhuis was, moesten verschillende gezindten een eigen plek hebben voor gebed. In 1856 werd binnen het Carré een katholieke kapel gebouwd. Kort daarna volgde de hervormde kerk. Vanaf 1885 kreeg Meerenberg ook Joodse bewoners. Voor hen werd in 1890 een synagoge ingericht binnen het Carré.
De hervormde kerk is nu privé bezit en verbouwd tot woning. Het kerkorgel en de tabernakel zijn er nog ( niet voor publiek toegankelijk ) en originele details zijn zoveel mogelijk behouden of verwerkt in het interieur tijdens de restauratie. Het oude zinken dak is binnen op één van de muren verwerkt. In de toren van de kerk bevinden zich nog een oude uilenkast en een luchtalarm uit WOII ( niet voor publiek toegankelijk ). De gouden engel die op de toren staat was zoekgeraakt, maar is terug gevonden. De brandweer bleek deze in 1991 om veiligheidsredenen te hebben verwijderd.
Uit welk vers komt de tekst op de voorgevel? Stapeltel de cijfers is B
N 52° 25.1A(B+1) E 4° 37.A47 ( NB Het terrein voor de kerk mag betreden worden )
Waypoint 3. Meerenberg I
Meerenberg was toonaangevend in de psychiatrie, andere instellingen volgden hun voorbeeld.
In 1856 werd er een non-restraint beleid ingevoerd. Dit hield in dat dwangmiddelen en geweld naar patiënten werd vermeden. Zeer onrustige of gewelddadige patiënten werden nog wel in natte of droge lakens gewikkeld. Rond 1890 kantelde de visie en werden psychische patiënten als lichamelijk ziek beschouwd. Bedverpleging was de oplossing. Extreem onrustige patiënten werden dagen lang in lauw warme baden verpleegd, om ontsnappen te voorkomen werd er een zeil of frame over het bad geplaatst.
Vanaf 1923 nam de populariteit van bed verpleging af. Hiervoor in de plaats kwam actievere therapie.
Dit werkte goed en bespaarde kosten.
Patiënten waren actief bezig met land en tuinbouw, veeteelt of onderhielden het park. Verder konden ze meedraaien in de timmerwinkel, de smederij, houtzagerij, speelgoedwerkplaats, houtzagerij, blikslagerij, sigarenmakerij, de wasserij, of de strijkerij. Ook bij het maken van nieuwe kleding, schoenen, meubels en matrassen werden patiënten ingezet. Door te werken verdienden ze geld en konden ze met de "gestichtsmunt" iets kopen in de patiënten winkel.
In 1949 bouwden patiënten een openluchttheater op het oude Jagtlustterrein. Nog wat later legden zij er ook een zwembad, voetbalveld en tennisbaan aan.
In welk jaar werd Meerenberg I in gebruik genomen? Stapeltel het jaartal = C
N 52° 25.A0A E 4° 37.(B-2)C1
Waypoint 4. 1940 -1945
Vanaf 1942 zaten zo'n 200 Joodse mensen ondergedoken in Meerenberg. Zij hadden zich vrijwillig krankzinnig laten verklaren om aan vervolging door de nazi's te ontkomen.
Op 4 januari 1943 worden de gebouwen en het terrein gevorderd door de Duitsers. Alle 1334 patiënten en 404 personeelsleden worden geëvacueerd. Bij de evacuatie eisten de Duitsers dat de directie de joodse bewoners zou aanwijzen. De directie weigerde en nam een aantal onderduikers mee naar andere instellingen. Zij kregen een plantje op schoot om de ster op hun kleding te maskeren. De meeste van deze patiënten zijn vanuit andere instellingen alsnog op transport gezet en omgekomen in de oorlog.
Het PZ terrein maakte deel uit van de Atlantikwall en werd ingezet als hospitaal voor Duitse soldaten.
Delen van de instelling waren beschadigd geraakt tijdens de oorlog. In 1949 was de situatie weer ongeveer hetzelfde als voor de oorlog.
In 1946 schonken joodse patiënten een plaquette aan het PZ voor hun inzet om joodse onderduikers te beschermen.
Wat is de eerste letter van de achternaam van de architect die het gebouw Meerenberg ontwierp? Stapeltel letterwaarde = D
N 52° 25.1(B+C)B E 4° 37.1D6
Waypoint 5. Gevelsteen
In 1986 viel het besluit om het PZ gefaseerd te sluiten. In 2002 verlieten de laatste patiënten de instelling.
Al rond 1998 betrokken krakers een aantal lege panden. Omdat er geen elektra meer was, gebruikten krakers kaarsen en houtkachels, met als gevolg een brand, waardoor twee gebouwen in vlammen opgingen.
Tijdens de leegstand raakten veel gebouwen in verval.
Het gebouw werd regelmatig bezocht door ghosthunters. Er gaan verhalen rond dat er op het terrein baby's, die in Meerenberg geboren werden, begraven liggen. Hier is echter nooit enig bewijs van gevonden. Sommige mensen geloven dat er nog steeds geesten van de patiënten rondwaren.
Pas in 2015 waren er drie ondernemers die het complex kochten en Meerenberg I in ere wilden herstellen. Om mogelijke angst voor geesten weg te halen, lieten de ontwikkelaar en enkele kopers een onderzoek doen naar de aanwezigheid van geesten en ze lieten eventuele kwade geesten verdrijven.
De hele voorgevel is nog het oude Meerenberg, de zijvleugels zijn door brand en sloop verloren gegaan. Twee enorme rechthoekige waterbakken herinneren op symbolische wijze aan de plek waar ze ooit stonden. De Hervormde Kerk, de portierswoning, het mortuarium en het gebouw van de technische dienst zijn bewaard gebleven en als woonhuis verbouwd.
Ter herinnering aan Meerenberg II is hier de gevelsteen geplaatst die de hoofdingang sierde.
Hoeveel woorden staan er op deze gevelsteen? = E
Let op! Lees eerst de hint voor je de bonus bezoekt!
De berekening voor de bonus als je de labcache hebt voltooid is: N 52° 25.ABC E 4° 37.DE3
De berekening voor de bonus zonder labcache: N 52° 25.(D-7)A3 E 4° 37.E(B+2)3