Seria „GeoOjczysty” powstała w ramach kampanii „Ojczysty – dodaj do ulubionych”, która od 2012 roku przybliża rozmaite, zapomniane, kłopotliwe albo nieoczywiste zagadnienia języka polskiego i zachęca do dbania o kulturę wypowiedzi, poprawność językową oraz propaguje wiedzę zarówno o dawnej, jak i o współczesnej polszczyźnie, a przeznaczona jest dla jej użytkowników – czyli dla nas wszystkich!
Narodowe Centrum Kultury, współpracując z Geocaching Warszawa, przygotowało serię „GeoOjczysty” o historii wybranych słów związanych z Warszawą. Czytając opisy keszy z serii, będziecie mogli poznać ciekawostki o miejscach i ich nazwach, a także o innych „warszawskich słowach”. Czasami będziecie zaskoczeni.
STATEK DO MŁOCIN • SZKUTA • MIASTO OGRÓD • LIPA • ZACHACHMĘCIĆ • PLAC WILSONA • CIUCHCIA • DWORZEC • BELFER • BIMBER • SYRENKA • OMNIBUS • PONIATOSZCZAK • WARSZAWA • TRAJLUŚ
PONIATOSZCZAK – najbardziej warszawski z warszawskich mostów?
Most ks. Józefa Poniatowskiego zbudowany został jeszcze w czasie zaborów, w latach 1904–1914, wówczas znany jako most Mikołajewski, czyli most im. Cesarza Mikołaja II. Zwyczajowo zwano go również Trzecim Mostem, choć formalnie i chronologicznie był to czwarty most w Warszawie: pierwszym mostem (ściślej: pierwszym stalowym mostem na Wiśle w Warszawie) był most Kierbedzia, oficjalnie most Aleksandryjski (dziś w tym miejscu jest most Śląsko-Dąbrowski), a drugim – most kolejowo-drogowy i umieszczony poniżej niego most kolejowy przy Cytadeli (tam, gdzie dziś znajduje się most Gdański) – dwa mosty były traktowane przez warszawiaków jako jeden i określane mianem drugiego mostu. Nowy, Trzeci Most, miał za zadanie połączyć Śródmieście z Pragą. W pierwotnej postaci utrzymał się jednak zaledwie półtora roku: w sierpniu 1915 r. wycofujące się wojska rosyjskie wysadziły 2 filary mostu, a wzniesiony w ich miejscu drewniany pomost spłonął w następnym roku. W 1917 roku most otrzymuje obecną nazwę, a niemal całe lata 20. XX w. to okres odbudowy i remontu mostu. W maju 1926 roku most Poniatowskiego staje się miejscem historycznego wydarzenia: to tutaj, w połowie drogi pomiędzy prawo- i lewobrzeżną Warszawą w pierwszym dniu przewrotu majowego spotykają się marszałek Józef Piłsudski i prezydent Stanisław Wojciechowski.
W 1944 r., w czasie powstania warszawskiego, most zostaje ponownie zniszczony – tym razem przez Niemców. Zaraz po zakończeniu wojny rusza odbudowa, a most zostaje ponownie oddany do użytku w 1946 r. Pozostałością zniszczeń jeszcze do niedawna były zalegające na dnie Wisły szczątki dawnych konstrukcji, które można było zobaczyć przy niskim stanie wody.
"Jak pragnąłbym krokiem beztroskim
Odnaleźć ___A___ mych ślad
Bez celu się przejść Marszałkowską
Na Wisłę napatrzeć się z mostu
____B____ pojechać w Aleje
I z tłumem się wpleść w Nowy Świat
I ujrzeć jak dawniej za ___C___ mych lat
Jak do mnie Warszawo się śmiejesz"
Mieczysław Fogg - Piosenka o mojej Warszawie
O tym, że Poniatoszczak to „najbardziej warszawski z warszawskich mostów” przesądza nie tylko jego wygląd, lecz także nazwa. Poniatoszczak, jak się go potocznie w stolicy nazywa, to wyraz „nad wyraz warszawski”. Tworzenie form zakończonych na ‑szczak jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych cech gwary warszawskiej – podobnie jak majestatyczne, białe wieżyce zdobiące wjazd na most i czyniące go jednym z najbardziej rozpoznawalnych zabytków Warszawy.
Od nazwy mostu pochodzi też nazwa słynnej plaży Poniatówki, usytuowanej po praskiej stronie Wisły. Wydarzenia sportowe i kulturalne, boiska, ścieżki rekreacyjne czy leżaki to tylko część atrakcji, z których można skorzystać, odwiedzając Poniatówkę.
Zagadka:
Jakich słów brakuje w piosence? Dopasuj brakujące zwroty, by otrzymać współrzędne skrzynki finałowej:
A =
spacerów - 8
kroków - 7
wędrówek - 9
B =
Siódemką - 4
Ósemką - 0
Dziewiątką - 8
C =
młodych - 1
lepszych - 5
dawnych - 2
N 52° 13.ABC' E 21° 02.358'
Pamiętaj: Pieczątka stanowi wyposażenie kesza i nie należy jej zabierać!
