Wiosną 1942 r., na południe od miasta i na zachód od istniejącego już obozu Stalag VIII C powstał obóz Kriegsgefangenen Stammlager der Luftwaffe 3 Sagan ( w literaturze niemieckojęzycznej trójka jest arabska, a w anglojęzycznej rzymska) przeznaczony dla żołnierzy – lotników, pilotów i członków załóg samolotów amerykańskich i Królewskich Sił Powietrznych Wielkiej Brytanii (Royal Air Force – RAF) bez względu na stopień wojskowy.
Znaleźli się w nim żołnierze pochodzący z wielu krajów świata, które walczyły z wojskami niemieckimi. Byli tu lotnicy z Australii i Nowej Zelandii, Republiki Południowej Afryki, USA i Kanady oraz wielu państw europejskich. Na przełomie 1944 i 1945 r., przebywało w żagańskim obozie 10.949 jeńców, a wśród nich około 100 polskich lotników. W tym okresie, obóz Stalag Luft III podzielony był na pięć sektorów przeznaczonych dla jeńców oraz sektor dla strażników niemieckich o komendy obozu. Obóz podlegał dowódcy Okręgu Lotniczego gen. Rudolfowi Hoffmannowi. Przez cały okres swojego funkcjonowania obóz stale powiększano. Pierwszymi jeńcami obozu byli tu lotnicy brytyjscy skierowani z obozu Stalag Luft I Barth, Dulagu Luft we Frankfurcie nad Menem oraz małe grupy lotników z obozów dla żołnierzy wojsk lądowych.
W 1942 r., jeńcy zostali osadzeni w dwóch istniejących w tym czasie sektorach obozu (nazwy sektorów pochodzą z okresu późniejszego): – centralnym, przeznaczonym dla szeregowców i podoficerów – wschodnim dla oficerów.
Sama lokalizacja obozu w rejonie Żagania, z dala od granic i państw neutralnych (625 km do Szwajcarii i 275 km do wybrzeży Bałtyku) powodowała, że nawet po udanej ucieczce przez druty obozu, jeniec musiał pokonywać duże odległości na terenie Niemiec. Najczęściej był łapany przez siły policyjne i porządkowe. Oddalenie od miasta i lesisty teren powodował izolację od siedzib ludzkich. Najbliższa okolica obozu była niedostępna nawet dla Niemców. Piaszczysta gleba, na której zlokalizowano obóz miała uniemożliwić kopanie tuneli. Sypki, żółty piasek był wszędzie widoczny, a kopane tunele zapadały się.
Lokalizacja oraz cała budowa obozu i urządzeń były wynikiem ponad dwuletnich doświadczeń władz obozowych z jeńcami. Doświadczenia dotyczyły przede wszystkim ucieczek i licznie podejmowanych prób. Zabezpieczenie obozu stanowiło również podwójne , wysokie na 2,5 m ogrodzenie z drutu kolczastego. Na terenie obozu, w odległości około 10 m od ogrodzenia i na wysokości 45 cm rozciągnięty był drut, którego jeńcy nie mogli przekraczać . Wzdłuż ogrodzenia , co 100 m ustawione były wieże strażnicze z elektrycznymi reflektorami i karabinami maszynowymi. Na wieży zawsze był wartownik, który strzelał do jeńca w przypadku naruszenia zakazanych stref. Teren wokół obozu został oczyszczony, wycięto drzewa i krzewy, tworząc dogodne warunki do obserwacji i ostrzału.
Nasilone bombardowanie lotnicze Rzeszy i skuteczna niemiecka obrona przeciwlotnicza spowodowały, że wzrastała liczba jeńców – lotników alianckich zastrzelonych podczas akcji. Zmuszało to władze niemieckie do rozbudowy istniejących i budowy nowych obozów. Pod koniec marca 1943r., na zachód od koszar niemieckich powstaje sektor nazwany północnym. Nowo powstały sektor północny był znacznie większy od poprzednich. Składał się z 15 baraków mieszkalnych. Wczesną wiosną 1944r., zbudowano jeszcze sektory: południowy i zachodni obozu. Były one zbliżone wielkością do części północnej i mogły pomieścić od 2 do 3 tyś. jeńców.
Sektory były samodzielne i samowystarczalne. Miały swoje kuchnie, magazyny żywnościowe i urządzenia socjalne. W każdym sektorze znajdował się duży basen przeciwpożarowy. Baseny te jako jedne z niewielu obiektów przetrwały do dnia dzisiejszego. W specjalnych większych barakach urządzono kaplice i teatry, w których działały grupy teatralne, zespoły muzyczne i chóry. Wydzielone były duże przestrzenie na place sportowe. Sektory miały swoje zaplecza socjalne – przedobozy (Vorlager) do których jeńcy nie mieli powszechnego dostępu. Mogli tam przebywać tylko w obecności niemieckiego strażnika. Na tych dodatkowo ogrodzonych terenach mieściły się: izba chorych, areszt magazyn paczek z darami przysyłanymi do obozu, skład opału i różnych materiałów budowlanych, pomieszczenia cenzorów oraz wartownia dla pełniących w danym dniu służbę Niemców.
Źródło: Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu.
Aby ustalić współrzędne skrzynki należy zrobić wyliczenie:
N 51° 35. (a - 1047)
E 015° 18. (b -1437 )
gdzie:
a - rok powstania obozu.
b - rok wyzwolenia obozu.
