Bidueiro
ATENCIÓN: Exclusivamente en horario de 7 a 23h.
ANGIOSPERMAE / FAGALES / BETULACEAE
NOME CIENTÍFICO: Betula alba L. Betula pubescens Erhr., Betula celtiberica. e Vasc.
OUTRAS DENOMINACIÓNS: bidueiro, biduo, bedolo, abedul
ETIMOLOXÍA:BETULA: de BETU: nome celta desta árbore; ALBUS: branco, en alusión á cor da Cortiza.
DESCRICIÓN: Árbore monoica de ata 20 m. Sistema radical somero. Tronco curto e dereito. Cortiza lisa, branca ou branca - amarelada, anelada, que se desprende en tiras papiráceas e transversais. Co tempo vai escurecendo e gretando, sobre todo na parte baixa do tronco. Copa baixa, primeiro cónica - piramidal, logo irregularmente arredondada, de pouca sombra.
Follas de 4-6 x 3-5 cm, caedizas, simples, alternas, pecioladas, romboidais ou ovadas, irregularmente dentadas, de ápice agudo e base cuneada ou truncada, cor verde, máis escuras na face que no envés.
Flores unisexuais, amarelentas ou verdosas, as masculinas cunha envolta floral sepaloidea e simple, reunidas de 3 na axila de cada bráctea, con 2 estames de filamentos bífidos, agrupadas en amentos de 3-6 cm, colgantes e cilín-dricos, situados no extremo das ramas. As femininas núas, con ovario ínfero e 2 estilos, reunidas por 3 na axila de cada bráctea, agrupadas en amentos de 2 cm, cilíndricos ou ovoide-oblongos. O froito é un aquenio samaroideo de 3-4 mm, comprimido lateralmente, cor parda, provisto de dúas ás laterais diáfanas, iguais ou máis anchas que o froito, no que permanecen os dous estigmas. Madura entre xullo e setembro.
FLORACIÓN: Florece precoz, entre abril e maio. Os amentos xa están formados no outono anterior, permanecendo todo o inverno na árbore. A polinización é anemógama.
ORIXE: Orixinaria de Europa e norte de África.
HÁBITAT: Habita en zonas húmidas de bosques caducifolios e beiras de cursos de auga.
LOCALIZACIÓN: Abunda en gran parte das provincias de Lugo e Ourense e na metade norte da provincia da Coruña. Frecuente no este de Pontevedra. Escasea no sur da Coruña e no oeste de Pontevedra.
USOS: As follas téñense utilizado como diurético, a cortiza, como non podrece, en conducción de augas, recubrimento de chozas ou elaboración de pergamiño. A infusión de follas e o cocemento de xemas e brotes se utilizan como diurético, depurativo, antirreumático, vermífugo, febrífugo e vulnerario. A madeira ten utilidade en ebanistería. A savia, sangrada ao final do inverno e fermentada, produce o viño ou cervexa de bidueiro. Tamén esta savia fermentada tense utilizado como remedio contra as inflamacións renais e da vexiga e para disolver os cálculos de ril.
OBSERVACIÓNS: A brea extraída da súa madeira emprégase na impermeabilización de peles. A leña é un excelente combustible e do carbón obtido dela se elabora tinta para imprenta. Especie pirófita e resistente ao frío, que moitas vecs se comporta como invasora de praderías. Ás veces aparecen exemplares de Betula pendula Roth pero, polo xeral, proceden de plantación. Distínguense por ter a B. alba as ramiñas do ano e os retoños pilosos, mentres que a B. pendula os ten sen pelos.
Fonte documental: Niño Ricoi, H. (Autor), e Silvar, C. (Ilustrador) (2001) Guía das árbores de Galicia A Coruña: Baía Edicións
CURIOSIDADES: Como a cortiza do bidueiro ten propiedades tónicas e antisépticas é moi recomendada para enfermidades da pel ou reuma, por este motivo era empregado polos peregrinos para facer soletas e aliviar os pés despois de facer as longas xornadas do camiño. Tamén pode calmar as dores musculares.
Fonte documental: Árbores de Galicia
