De schat van de vliegende baron
Deze cache vertelt het (grotendeels) waargebeurde verhaal van twee zeer kleurrijke lokale figuren: jonkvrouw Mathilde en haar neef Pierre ‘Pierke’ van de adellijke familie de Caters. In 14 waypoints maak je een wandeling door mooie natuur en vertellen we je enkele bijzondere verhalen. Wie goed heeft opgelet maakt zelfs kans om de schat van meneer de baron te vinden.
De tocht bedraagt een kleine 7 kilometer, en je bent er al gauw 2 of 3 uur zoet mee. Breng - zeker als het wat geregend heeft - stevige stapschoenen of laarzen mee. Bij strenge vorst is de cache niet beschikbaar. Helaas niet geschikt voor rolstoelen of kinderwagens. Je hoeft nergens internet te gebruiken om iets op te zoeken, alle info vind je aan de waypoints.
Tip: print deze beschrijving op voorhand af, je gaat deze onderweg nodig hebben
WP1: De zegen
Mathilde was een zeer godvruchtige vrouw. We leren haar zodadelijk beter kennen, maar het is bij de start van deze multicache zeker gepast om eerst een goddelijke zegen te vragen. Neem plaats op een van de bankjes en bid voor een goede afloop. Je vindt hier de eerste code, die je onderweg nodig zal hebben.
A= cijfersom van aantal sterretjes in de krans rond het hoofd van de maagd Maria.
WP2: Bosrand
coördinaten N 51° 17.623', E 4° 35.249'
De familie ‘de Caters’ was een rijke adellijke familie die sinds 1764 resideerde op kasteeldomein Kattenhof te ’s-Gravenwezel, enkele kilometers van hier. Rond die tijd werden de oorspronkelijke Kempense heidegronden bebost.
Wie had hiertoe opdracht gegeven?
- De abdij van Villers (B=0)
- De toenmalige ‘volkspartij der Belgischen Ekoloogisten’ (B=3)
- Baron Gillès de Pélichy (B=6)
- ‘de Oostenrijkse regeerders’? (B=9)
We vervolgens onze tocht in het spoor van 2 bijzondere telgen van de familie de Caters. Eerst maken we kennis met Barones ‘Mathilde Marie Charlotte Ghislaine de Caters’. Ze werd geboren in 1814 als dochter van Charles Marie Joseph en Isabelle Colette Ghislaine de Potter.
Mathilde was een bijzondere dame en beslist geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. Ze is nooit getrouwd, maar had dankzij de erfenis van haar familie een ontzaglijk fortuin te besteden. Ze stond zeker haar mannetje in conflicten met de kerk en plaatselijke politiek. Bij het volgende WP leer je waar Mathilde haar fortuin aan te danken had.
WP3: Koninklijke en Keizerlijke Manufactuur
coördinaten N 51° 17.6(B-A)0', E 4° 35.565'
Guillaume Ernest de Caters (°1703-†1787) was de bedovergrootvader van Mathilde. Hij - en daarmee ook al zijn afstammelingen - verkregen de adellijke titel van keizer Karel VI van Oostenrijk. De familie opende een handelskantoor in Cadix en verdiende een fortuin door de invoer in Vlaanderen van goederen en metalen afkomstig uit Zuid-Amerika en Spanje. In 1756 stond de Doornikse Koninklijke en Keizerlijke Manufactuur op het punt zijn activiteiten stop te zetten bij gebrek aan fondsen. Mathildes betovergrootvader Guillaume investeerde maar liefst 20.000 florijnen baar geld, en verwierf een belangrijke participatie.
Wat produceerde de Doornikse Koninklijke en Keizerlijke Manufactuur? (Je vindt het verstopt op WP3)
- Porselein(C=1)
- Bestek (C=5)
- Kant en borduursel (C=5)
- Muizenvallen (C=7)
Wegbeschrijving naar WP4:
Volg de baan in de richting 100° tot het volgende kruispunt. Daar vindt je een bospad dat je volgt in de richting 60° tot de beek je de weg wijst richting WP4.
WP4: Overzeese handel
coördinaten N 51° 17.7(C-1)5', E 4° 35.907'
Sedert betovergrootvader Guillaume is het fortuin van de de Caters alleen maar gegroeid. Mathilde de Caters bezat naast slot Kattenhof in ‘s Gravenwezel ook hoeven en eigendommen in de Kempen, in de streek van Gent en in Nederland.
Het mag dan ook duidelijk zijn dat Mathilde zo rijk was als de zee diep is. Er gingen geruchten dat Mathilde voor meer dan 42 miljoen aan goud, achter slot en grendel bewaarde in de kelder.
Een klein deeltje van het fortuin is hier achtergebleven.
D = Hoeveel karaat hebben de goudstaven in de kelder?
Wegbeschrijving tot WP5:
Je kan je route pal oostelijk vervolgen, tot je aan een weide uitkomt. Hier sla je links af, om 90 meter verder het pad naar rechts te vervolgen tot je op de Vraagstraat komt.
WP5: Spoken
coördinaten N 51° 17.65B', E 4° 36.3(D+C)0'
Deze straat ontleent zijn naam aan de Vraaghoeve die je in het Noord-Oosten kan zien liggen. De huidige 'Grote Vraaghoeve' werd gebouwd in 1835, na een verwoestende brand. De oorspronkelijke hoeve zou teruggaan tot 1168. Tijdens de Franse bezetting werden er in de schuur van deze hoeve ‘sluikmissen’ georganiseerd.
Volgens onbevestigde geruchten werden tot lang daarna dwaallichtjes gezien in de buurt van de hoeve, en ja, zelfs vandaag spookt het er nog.
Welke kleur heeft het spook bij WP5?
- Zwart-wit(E=0)
- Geel (E=2)
- Blauw (E=4)
- Groen (E=7)
Mathilde schrikt op van het spook, en racet met haar koets in een rotvaart in zuidelijke richting, om daarna een scherpe bocht te maken. Ga zelf in de achtervolging.
WP6: Knooppunt
Coördinaten - 51° 17.5D(B-C)', E 4° 36.5(C+E)5'
Het is al weer een tijd geleden dat we de zegen van de maagd gevraagd hebben. Daarom krijg je hier geen codeletter of coördinaten. Begeef je vanaf dit tussenpunt naar de kapel voor een weesgegroetje.
WP7: Caterskapel
Jonkvrouw de Caters racet nog steeds verder met koets, maar hier loopt het fout. De koets raakt een boom en kantelt. Mathilde wordt uit het rijtuig gekatapulteerd, en het het scheelt geen haar of Mathilde raakt verpletterd door het gevaarte. Uit dankbaarheid voor de goede afloop laat Mathilde op de plek van het ongeval een kapel bouwen. bron: de drie rozen
In welk jaar gebeurde dit ongeval en werd de kapel opgericht?
F= Jaartal (gereduceerd tot 1 cijfer d.m.v. stapeltellen) (ter plekke te zoeken, geen internet nodig)
WP8: Doopmeter
coördinaten - N 51° 17.3F0', E 4° 36.404'
In 1875 werd in de familie een jongetje geboren. De achterkleinzoon van haar vaders broer Pierre Joseph. De jongen werd gedoopt ‘Petrus Maria Amadeus de Caters’. Tante Mathilde wordt doopmeter van Pierre.
Wie de juiste actie onderneemt vindt hier code G.
Wegbeschrijving tot WP9:
Plaats eerst alles correct terug, en ga dan verder rondom, en dan Noordelijke richting voor 150 meter. Sla niet af aan het kruispunt, maar het kleine bospaadje dat afbuigt naar WP9.
WP9: Chicken Run
coördinaten - N 51° 17.484' E 004° 36.2FF'
Mathilde was nooit gehuwd geraakt. Bij haar overlijden in 1897 maakten al haar dichte en verre familieleden dan ook grote plannen over wat ze met haar erfenis zouden doen. Maar toen de familie in Schilde bij notaris Henri de Gróoff werd geroepen bleek dat Mathilde twee dagen voor haar dood een testament had laten opstellen. Tegenover notaris de Grooff was Mathilde heel duidelijk geweest: “Alles is voor Pierke”.
Daar had ze verder niets aan toe te voegen. In ambtelijke taal werd dat dan: “Ik geef al mijn goederen aan Petrus Maria Amadeus de Caters, zonder beroep, te Berchem, Kapelstraat.” Pierke, dat was haar petekind baron Pierre de Caters (°1875-†1944). Niet echt dichte familie want Mathilde was een nicht van de grootvader van Pierre.
Er was destijds heel wat ophef omtrent deze erfenis, en in de familie werd er nog lang ruzie over gemaakt.
“Pierre liet niet minder dan 42 miljoen Fr. aan gouden geld naar een bankkluis in Antwerpen overbrengen. Dat gebeurde op twee grote wagens elk met vier paarden bespannen. Aan elke hoek van die wagens liep een gendarm met de bajonet op het geweer en een kogel in de loop. Gans ‘s Gravenwezel stond langs de weg om die schat te zien voorbijtrekken.” bron
Baron Pierre de Caters bron: thefirstairraces.net/
Net zoals Mathilde was Pierre de Caters een bijzonder kleurrijk persoon. Hij was ingenieur en gepassioneerd door alles wat met techniek te maken had. Dankzij het geërfde fortuin kon Pierre zich de allerlaatste technische snufjes veroorloven. In 1899 investeert hij in ‘de Dion’, een snelle sportwagen.
Baron Pierre de Caters aan het stuur bron: delcampe.net/
Baron de Caters in zijn Mercedes tijdens de 1905 Gordon Bennett race bron: thefirstairraces.net
De aankoop van de eerste sportwagens betekent het begin van een heuse loopbaan als autorenner. Na enkele lange veelbewogen tochten, waaronder de beklimming van de Mont Ventoux, onderscheidt Pierre de Caters zich zeer snel in de wedstrijden waaraan hij deelneemt: Parijs-Marseille, Parijs-Madrid, de omloop van de Ardennen…Zijn fortuin laat hem toe zich de beste wagens van dat ogenblik aan te schaffen. Hij koopt een Daimler in Stuttgart, een Vincke in Mechelen en een Snoeck Bolide in Verviers. Bij FN laat hij een wagen bouwen welke wij de dag van vandaag een hybridewagen noemen: het voertuig wordt aangedreven door een elektrische motor gekoppeld aan een benzinemotor van 100 pk
In 1904 brengt hij te Oostende aan boord van een Mercedes van 90 pk het wereldrecord op 156 km/uur, voor die tijd een fenomenale snelheid! bron: vieillestiges.be
Indertijd maakte Pierre ook de hele omgeving onveilig met zijn sportwagens. In de archieven is een PV uit 1900 terug te vinden waarin de veldwachter Baron Pierre berispt omdat hij met zijn automobiel met nummerplaat 9 maar liefst 24 km/u rijdt, daar waar slechts 10 km/u is toegestaan.
Zijn geliefkoosde sport was tussen een hoop kippen de haan uitrijden en er liepen toen nog heel wat kippen en hanen op straat. Pierre betaalde altijd de doodgereden kippen en hanen en de boer mocht de dode dieren zelf in de pot doen. Dus het was voor hem nog niet zo’n groot verlies. bron
Je zigzagt hier tussen de bomen als Pierre door een groepje kippen. Bij WP9 zit een kliekje kippen verstopt dat aan Pierre kon ontsnappen. H = aantal kippen
WP10: De vliegenier
coördinaten - N 51° 17.D2C', E 4° 35.8FG'
In mei 1908 ontstaat een nieuwe passie: na het zien van een van de allereerste vliegtuigen, koopt baron Pierre er meteen twee aan.
Onderstaande verklaring schetst een mooi beeld:
“Baron de Caters van ‘s-Gravenwezel; sportman eerste klas! Peerke Caters was vliegenier, de zevende van de wereld naar het scheen. Hij was ook Coureur Automobiel, Burgerlijk Ingenieur, hij reed op Schotenhof een zwaluw in volle vlucht dood met zijn sportwagen. Hij liet te Sint-Job-in’t-Goor zestig hectaren bos omhakken en legde er een vliegplein aan.”
Het vliegplein - in die tijd benoemd als “Eerste Belgische Statie voor Vliegmachines” bevond zich aan uw linkerkant. In 1908 werd hier bos gerooid om een vliegveld aan te leggen. Het had een oppervlakte van bijna 400 ha (Ter vergelijking: het vliegveld van Deurne is ongeveer 115 ha. Aan beide zijden stonden kleine dennenboompjes die in geval van calamiteit de val konden breken.
Baron Pierre de Caters in zijn vliegmachien bron: vieillestigest
In november 1908, is het aan boord van zijn “de Caters N°2”, uitgerust met een 100 pk sterkere Vivinus motor, dat onze dappere pionier voor het eerst echt vloog over een afstand van enkele honderden meter en op een hoogte van vier à vijf meter. Dit huzarenstuk maakt van hem een legende van de Belgische luchtvaart: Peerke was Belgiës eerst piloot. Gedurende die periode is Sint-Job-in-’t-Goor het middelpunt van de Belgische luchtvaart.
Aéroplane de Caters bron: Delcampe.net
In 1909 was Pierre de Caters de eerste Belg met een officieel vliegbrevet. "Belgisch Brevet Nr. 1"
Het eerste Belgisch vliegeniersbrevet. bron: vieillestiges.be
Heden ten dage is op een deel van het voormalige vliegplein ‘Kristus Koning’ gelegen, een school voor buitengewoon secundair onderwijs. Wie goed oplet, kan ter plaatse van WP10 nog een verwijzing naar de activiteiten van weleer spotten. Het cijfer hierop geeft je code I.
Wegbeschrijving tot WP11:
De eerste vliegeniers moeten navigeren op hun instrumenten. Vlieg 170 meter in compasrichting 280°, en zwenk dan naar richting 340°. Wat verder voer je een duikvlucht uit onder de bareel, en houd je richting 280° aan tot je een open plek bereikt in het bos. Na het uitvoeren van 2 loopings zwenk je richting 330° voor 140 meter. Geen tijd voor een gezellig kopje thee bij Mathilde, maar vlieg verder richting WP 11 met je hoogteroer op maximale hoogte.
WP11: Pierre wereldreiziger
coördinaten - N 51° 17.678', E 4° 35.3HI'
Pierre de Caters blijft investeren en experimenteren met de allernieuwste vliegtuigen en vliegtuigmotoren. Dat hij meer dan eens averij oploopt zal daar niet vreemd aan zijn. In 1909 zit hij al aan zijn 5e vliegtuig op 2 jaar tijd. Ook in het verre buitenland is hij pionier: hij is de allereerste piloot die boven Polen vliegt… en meteen ook de eerste met een crash aangezien hij zijn toestel in Warschau vernielt bij het ontwijken van een obstakel (een politieagent te paard…). Hij is ook de eerste vliegenier boven Istanbul in het toenmalige Ottomaanse rijk, en met zijn vlucht op 15 december 1909 over Egypte zelfs de eerste man die over het Afrikaanse continent vliegt. Zijn reislust en pioniers-instinkt brengen hem later dat jaar zelfs in Indië, waar hij prachtige mangrovewouden ziet en een duo vlucht maakt met de dochter van de Maharadja.
Pierre de Caters in volle vlucht, met op de achtergrond luchtschip "Cloud" bron
Bij WP11 vind je een eerbetoon dat Pierre op een van de vele reizen in ontvangst heeft mogen nemen. (Als je een oud tagplaatje zou tegenkomen, dan mag je dit negeren).
De code geeft je cijfer J.
WP12: Statie voor Vliegmachines
coördinaten - N 51° 17.4(I)8', E 4° 35.(I-J)23'
Aan uw rechterzijde hebt u een zicht op de kerk van de heilige man Job. In de tijd van de de Caters stonden er hier 2 kerken. Later meer daar over. Aan uw linkerzijde bevonden zich de loodsen van het vliegveld. Pierre de Caters liet ze optrekken in 1908. Hij ontwierp er vliegtuigen en stalde ze er ook.
Baron de Caters, de linkse man met pet, ontvangt gasten op het vliegveld van Sint-Job-in-‘t Goor. bron
Aan de hangars stonden grote vlaggenmasten en als de vlaggen wapperden wist men dat er niet kon gevlogen worden, want alleen bij windstilte was het mogelijk dat de eerste vliegtuigen de lucht in gingen. Aanvankelijk hadden de vliegtuigen geen remmen. Dat betekende dat wanneer de motor aansloeg enkele jonge kerels het vliegtuig moesten tegenhouden tot de motor op volle toeren draaide. Dan lieten de mannen de machine los en weg was de Caters. De mannen konden dan hun petten gaan zoeken die door de luchtverplaatsing waren weggevlogen. bron
Na een tijdje werden er zelfs vliegmeetings gehouden. De wegen naar Sint Job zagen dan zwart van het volk. Naast de Caters waren er een hele reeks vliegers die hun sport in Sint Job kwamen beoefenen of die er proeven met vliegtuigen en demonstraties kwamen doen. Officieren van het leger kwamen ook inspiratie opdoen.
Vliegveld te Sint-Job-in-t-Goor Bron: Postkaart
Bij WP12 vind je een oude foto. Welk cijfer draagt het toestel van Baron de Caters? [WP blijkt ontvreemd: tijdelijk krijg je de code cadeau; K = 3 ]
K = ?.
WP13: De kruisweg
coördinaten - N 51° 17.414', E 4° 34.(F+J)72'
We keren even terug naar de meter van Pierre: Mathilde de Caters. Anders dan haar neef en erfgenaam Pierre die het geld over de balk gooide, geloofde Mathilde in het doen van ‘goede werken’. Ze stond bekend als een voor haar tijd zeer sociaalvoelende vrouw, weliswaar met een ijzeren wil.
Ze liet zich graag in met het reilen en zeilen in het dorp én de kerkgemeenschap. Toen de pastoor in 1863 het plan opvatte om de parochiekerk te vergroten bemoeide Mathilde zich zodanig met de bouwwerken dat pastoor Mullens en bouwmeester haar ten lange leste wegzonden.
Zoals gemeld was Mathilde geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. Prompt besloot ze dan maar een nieuwe kerk te laten bouwen. Vlak naast de parochiekerk. Zelfde stijl, zelfde toren. Een halve eeuw lang, tot het begin van de eerste wereldoorlog, had Sint-Job twee kerken. Beide kerken werden in 1914 vernield. Enkel de parochiekerk werd heropgebouwd.
De twee kerken van Sint Job bron: postkaart verkregen via heemkundige kring 'Het Goor'
In 1868 richtte Mathilde in het dorp een klooster van de Franciscanessen met een meisjesschool op. De meisjes moesten na het conflict met de pastoor uiteraard in haar eigen kerk naar de mis. De school is vandaag de dag buitengewoon basisonderwijs Sint-Raphaël waar je dadelijk langs wandelt en behoort toe aan de Broeders van Liefde. Samen met Kristus Koning Instituut vormt dit nu OC Clara Fey.
Bij WP13 vind je de voorlaatste code in een voorwerp dat Juffrouw Mathilde hier heeft achtergelaten. L.
Zet je tocht verder richting de kerk.
WP14: Eeuwige rust
locatie - kerk Heilige Man Job
Je vindt hier de laatste rustplaats van de familie de Caters. Er ontbreekt een letter op het familiegraf. Dit is de allerlaatste code die je nodig hebt.
De plaats in het alfabet van de ontbrekende letter geeft je code M.
WP15: Bonus: de schat van de baron
Toen de eerste wereldoorlog kwam verliet Pierre de Caters ‘s Gravenwezel. Na de oorlog is hij niet meer weergekeerd. Het vliegveld en de hangars kwamen in verval.
Er gaan geruchten dat Pierre altijd een koffer vol goud en juwelen bij zich had. Vele verre familieleden loensten immers nog steeds op een deel van de erfenis, dus Pierre moest dit ten allen tijde bewaken. Zelfs op zijn vluchten ging dit koffertje mee. Op een dag werd hem dit echter noodlottig: door een forse windstoot viel het koffertje uit de cockpit in het bos. Het werd nooit teruggevonden. Kwatongen beweren dat dit de voornaamste reden is dat de ooit zo glorieuze luchtvaartgeschiedenis van Sint-Job plots tot een einde kwam.
Vele jaren later werd bij het opruimen van de zolders van kasteel Kattenhof een brief teruggevonden die Pierre vlak voor zijn overlijden had opgestuurd vanuit Frankrijk. Pierre had op basis van hoogtelog’s, windsnelheden en een hoop complexe formules berekend waar het koffertje terecht gekomen zou zijn. Helaas voor de familie bevatten de aanwijzingen een hoop onontcijferbare codes en raakte de brief in vergetelheid. Misschien geraak jij er wijs uit?
N 51° 17. D(I+M)0', E 4° AD.KEL'
Groetjes, Pierre bron foto: wikipedia
Check je eindcoördinaten hier: Geocheck.
Dank aan de Heemkundige Kring 'Het Goor' van Sint-Job-in-’t-Goor voor de tips en het ter beschikking stellen van lectuur en beeldmateriaal.