Sanktuarium w Ludźmierzu
Parafia w Ludźmierzu jest najstarszą katolicką parafią na Podhalu. Jej początki sięgają XIII wieku, i wiążą się z rodem Gryfitów - którzy już z końcem XII wieku otrzymali od księcia możliwość władania tą ziemią. W roku 1234, Teodor Gryffita otrzymał dokument od księcia Henryka Brodatego, umożliwiający zakładanie osad przy podhalańskich rzekach. Jeszcze w tym samym roku rozpoczął budowę kościoła w Ludzmierzu, oraz sprowadził cystersów którzy mieli pomóc w krzewieniu wiary chrześcijańskiej, jak i zakładaniu nowych osad. Zakonnicy nie zabawili jednak w Ludźmierzu zbyt długo, w 1245 roku przenieśli się do Szczyrzyca, najprawdopodobniej z powodu częstych nękań klasztoru ze strony Tatarów i okolicznych zbójów.
W latach 1869-77 modrzewiowy kościół został rozebrany, a w jego miejscu wybudowano obecną murowaną świątynię w stylu neogotyckim. Przeniesiono do niej rokokowy ołtarz z figurą Matki Boskiej Ludźmierskiej. W 2001 roku kościół otrzymał tytuł bazyliki mniejszej.
Figura Matki Boskiej Ludźmierskiej liczy prawdopodobnie 600 lat. Drewniany posążek ma 125 cm. W 1963 roku MB Ludźmierską koronował kardynał Stefan Wyszyński. Replika znajduje się przy źródełku u wejścia do sanktuarium. Samemu źródełku również przypisywane są cudowne właściwości.
Z cudownymi właściwościami wiąże się średniowieczna legenda, powstała około 1400 roku: Węgierski kupiec, handlujący winem, jechał na jarmark do Nowego Targu. Na ludźmierskich bagnach i torfowiskach zaskoczyła go noc. Kiedy zaczął się modlić, wzywając Boga na pomoc, ujrzał otuloną w złocisty obłok postać uśmiechniętej Pani. Zachęcała go do podjęcia jeszcze jednej próby wydostania się z grzęzawiska. Wtem konie niespodziewanie nabrały sił i kupiec wyprowadził wóz na trakt. Jechał, prowadzony przez świetlistą postać, która przywiodła go przed kościół w Ludźmierzu. Zrozumiał, że jest to Matka Boża. Kiedy chciał uklęknąć i podziękować, zjawa zniknęła, a w miejscu gdzie klęczał, zaczęło bić źródełko. Kupiec złożył śluby, że przyniesie do kościoła figurkę podobną do Tej, którą spotkał. Złożone śluby widać spodobały się Bogu, bo obdarzył figurkę i wodę ze źródła cudownymi właściwościami.
Na przyległych do kościoła terenach znajduje się dobrze utrzymany Ogród Różańcowy, który został zbudowany jako pamiątka o wizycie papieża Jana Pawła II w roku 1997 w tym miejscu. W centralnym miejscu ogrodu umieszczona jest naturalnych rozmiarów figura świętego, przedstawiająca papieża w pozycji klęczącej.
Od wielu lat, kościół ten pełni ważną rolę w życiu wierzących podhalan. Dwa razy do roku odbywają się tu ważne uroczystości - święto maryjne - 15 sierpnia, oraz w pierwszą niedzielę września - Matki Bożej Siewnej, kiedy górale dziękują swojej patronce za zbiory.
KESZ: Pojemnik 0,5l ukryty na zewnątrz muru. BYOP.
