Huis ten Berghe

De naam "Huis ten Berghe" betekent Huis op de heuvel. Deze heuvel of donk is een zandduin uit de ijstijd. Over de oorsprong van de donk bestaat een legende. Er was eens een vrouwelijke reus, genaamd Hillegonda. Zij zou het zand uit haar schort hebben verloren, waardoor de berg is ontstaan.

Kerk en toren - 1678		Boerderij met kerk in de achtergrond

Het kasteel

Het kasteel werd gebouwd in de eerste helft van de 13e eeuw. Het kasteel werd voor het eerst genoemd in een document van graaf Floris V in 1269. In dit document krijgt de heer Vranke Stoep van Hildegerdberg toestemming om zijn bezit aan zijn dochters en hun erfgenamen toe te later komen. Later kwam het in het bezit van de familie Van Mathenesse. In 1426 werd het kasteel verbrand en vernietigd door de troepen van Jacoba van Beieren.

Het kasteel bestond uit een woontoren van 10 bij 10 meter op een zes meter hoge heuvel van zand en werd omringd door een gracht. De muren zijn 1,35 meter dik. De huidige ingang is gemaakt in de 19e eeuw, toen gewelven werden gebouwd in de ruïne.

Kerk

Naast het kasteel lag een kerk en een boerderij die afkomstig zijn uit de 11e of begin van de 12e eeuw. Deze kerk is de Hillegondakerk. De precieze ouderdom van de Hillegondakerk is niet bekend. Rond het midden van de 12e eeuw neemt Hillegersberg de kerkelijke functie over van de overstroomde nederzetting Rotta. In de 13e eeuw bestaat het kerkgebouw uit het schip (17 bij 10 meter), met daaraan een koorgedeelte van 6 bij 6 meter. Later breidt men de kerk uit. De kerktoren wordt pas later gebouwd, in de tweede helft van de 14e eeuw. Tot 1832 lag ruïne onopgemerkt achter de kerk. In dat jaar werd een begraafplaats aangelegd rond de kerk en de kasteel ruïne, omdat het de mensen van Hillegersberg niet meer was toegestaan om hun doden te begraven in de kerk. Op dit moment is de vloer van de toren/donjon volledig bedekt met grafstenen.

Historische waarde

Al in 1957 zijn er bij opgravingen op de begraafplaats bij de kerk, vuurstenen gereedschappen en aardewerkscherven gevonden. In 1990 heeft het BOOR een archeologisch onderzoek uitgevoerd op de hoek van de Bergse Dorpsstraat en de Kerkstraat. Daarbij zijn aardewerk, afval van vuurstenen werktuigen en houtskool verzameld. Dit wijst erop dat deze plek in elk geval in de Steentijd bewoond is geweest en waarschijnlijk zelfs tot in de Romeinse tijd. Pas veel later zouden de kerk en het kasteel hier bovenop worden gebouwd.

In 1997 kwamen in de Hillegondakerk bij het verwijderen van de houten vloer tal van grafzerken te voorschijn die door het BOOR zijn bestudeerd. In totaal zijn 75 (delen van) stenen ingemeten en gedocumenteerd, inclusief de opschriften van de zerken. Samen met de eerdere vondsten zijn nu 90 grafzerken bekend. De grafstenen dateren voornamelijk uit de 17e eeuw.

In de toren		Ingang toren

De locatie van kerk en kasteel zijn onlangs aangewezen als gemeentelijk archeologisch monument.

Beste geocachers. U bevindt zich grotendeels op een begraafplaats waar nog regelmatig begraven wordt en veel wordt bezocht door nabestaanden van de overledenen. Wij vragen u respectvol om te gaan met de omgeving en niet op de graven te lopen. Mocht er een ter aardebestelling aan de gang zijn, neem dan afstand of kom later terug.

Vanaf 1 maart tot 31 december is de kerk voor bezoek en bezichtiging open op woensdagmorgen (10.00-12.00 uur) en zaterdagmorgen (10.30-12.30 uur), behoudens evt. plechtigheden. Is de koster/beheerder van de Hillegondakerk buiten deze openingstijden in de kerk aanwezig, dan mag u altijd vragen even een kijkje in de kerk te nemen.

Rotterdam Toen - Huis ten Berghe is mede tot standgekomen dankzij:

Openingstijden begraafplaats