De pingo-ruïne EarthCache
-
Difficulty:
-
-
Terrain:
-
Size: 
(other)
Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions
in our disclaimer.
Gletsjerkuil?
In de omgeving van het Drentsche dorpje Ees, in het Buinerveld, liggen een aantal merkwaardige droge kuilen van enkele meters diep, op de topografische kaart staan ze aangegeven als 'gletsjerkuil'.
Een mooie term, maar over wat een gletsjerkuil is en hoe deze zouden ontstaan bestaat veel onduidelijkheid.
Droge kuilen en landijs.
Fragment uit de Geomorfologische Kaart van Nederland rond het Buinerveld.
De groene rondjes zijn de depressies. 
In de meeste van de tientallen depressies die zich in het Drentse landschap bevinden hebben zich meertjes gevormd.
In deze meertje is in de loop der jaren veen ontstaan en er heeft zich meersediment afgezet.
Met behulp van deze meersedimenten is het mogelijk te dateren wanneer zo'n meertje is ontstaan.
De laagtes in het Buinerveld staan echter droog.
Dit komt doordat het Buinerveld zich op de Hondsrug bevindt het grondwaterniveau te diep ligt om de laagtes met water te vullen.
Er zijn dus geen meersedimenten die ons wat kunnen vertellen over het ontstaan van de kuilen.
Op de geomorfologische kaart wordt geen onderscheid gemaakt tussen de depressies.
Toch zijn er meerdere theorieen over het ontstaan van de kuilen.
De eerste theorie werd al in 1890 geformuleerd door de geoloog Lorié.
Geheel in lijn met de mode om alles te verklaren met landijs bedekking zocht hij de oorzaak in 'het neerstortende water van het groote Inlandijs'.
Hij had dit in Luzern gezien waar volgens hem vergelijkbare kommen zouden zijn onstaan door smeltwater.
Smeltwater van een gletsjer zakt op sommige plaatsen door het ijs.
Net als in een afvoerputje gaat het daarbij draaien en door zand, grind en keien in het water wordt in het onderliggende gesteente een kuil uitgeschuurd.
In 1947 kwam men met een nieuwe verklaring.
Het zou om doodijsgaten gaan, gaten die ontstaan nadat stukken achtergebleven gletsjerijs wegzakken in de bodem en smelten.
[Schematische weergaven van de kuil bij Ees. Bron: TNO.]
Pingo restant of toch uitwaaingskom?
Schematische weergaven van de kuil bij Ees 
Een volgende verklaring komt uit heel andere hoek: niet het landijs, maar de wind zou de gaten hebben veroorzaakt.
Tijdens de laatste ijstijd was het zo koud dat grote delen van Nederland onbegroeid waren en de wind vrij spel had.
Nederland was een poolwoestijn.
In deze periode kan de wind kuilen hebben gevormd.
Maar deze kuilen zijn slechts enkele meters diep.
Deze dekzand depressies zijn vaak omgeven door een randwal die volledig uit dekzand bestaat.
Een laatste verklaring bestempelt de kuilen als pingoruines.
Een pingo is een heuvel met een ijskern die kan ontstaan in eeuwig bevroren bodems.
Tijdens de groei van de pingo glijdt de bedekkende bodemlaag langzaam naar beneden, om daar een zogenoemde randwal te vormen.
Als het ijs smelt zakt de heuvel in en blijft een meertje met randwal over.
De randwal is later verwaaid en vaak afgedekt met door de wind aangevoerd zand in de tijd dat Nederland een poolwoestijn was.
De diameter van een pingoruine is 100 tot 150 meter.
De meeste pingoruines in Nederland zijn niet meer dan 5 á 6 meter diep, maar ze kunnen velen malen dieper worden, afhankelijk van de grootte van de ijskern.
Ook de pingoruines zouden zijn ontstaan tijdens de laatste ijstijd.
Nederland was toen zelf niet met ijs bedekt, maar de bodem was wel permanent bevroren.
[Profiel over een dekzand depressie en een pingo ruine. Bron: De Gans & Sohl.]
Een doorsnede
Profiel over een dekzand depressie en een pingo ruine. 
Op grond van dateringen van veen uit de natte kuilen is aangetoond dat de meeste kommen op het Drents Plateau pingoruines zijn.
Voor de droge kuilen zijn echter veel moeilijker bewijzen te verzamelen.
In de doorsnede van één van de kuilen van het Buinerveld is te zien dat deze kuil ongeveer vijf meter diep is.
De bovenste laag bestaat uit zand met grind en stenen met daaronder fijn zand.
Het zand en grind van de bovenste laag is te grof om door de wind te worden getransporteerd.
Dit in combinatie met de aanzienlijke diepte wijst in de richting van een pingoruine maar helemaal zeker zullen we dat nooit weten...
© www.geosites.nl
Beantwoord de volgende 2 vragen die op het bord staan voor de pingo-ruïne en je mag de cache loggen.
Uit welke taal komt het woord pingo?
Wat is een pingo-ruïne?
Mail de antwoorden naar ons,bij foute of geen antwoorden word je log verwijderd.
Wij zouden het leuk vinden als je ook een foto plaatst bij je log,dit is niet verplicht!
Additional Hints
(Decrypt)
Urg obeq fgnng nna qr birexnag!