Waloński Kamień EarthCache

Waloński Kamień
Walloon Stone

Waloński Kamień

POLSKI

O miejscu:

Waloński Kamień - granitowa grupa skalna położona na wysokości ok. 600 m n.p.m. Jej nazwa nawiązuje do widniejących w skalnym zagłębieniu znaków walońskich dłoni i krzyża.

Walończykami, czy też Walonami nazywano specjalistów z zakresu pozyskiwania bogactw naturalnych, w tym złota i szlachetnych kamieni. Pierwotnie pochodzili oni z terenów Walonii leżącej na pograniczu belgijsko-francuskim. Na tereny Karkonoszy przybywali już od wieku XII. W wiekach następnych Walończykami określano już wszystkich poszukiwaczy pochodzących z terenów zachodniej Europy. Byli oni grupą hermetyczną i zazdrośnie strzegli miejsc, w których zlokalizowali bogactwa ziemi. Aby trafić do odkrytych skarbów, oznaczali takie miejsca w szczególny sposób. Do dzisiejszych czasów pozostało niewiele z takich znaków, ponieważ najczęściej widniały one na drzewach. Zachowany się znaki wykute w skałach. Takie jak ten, w Przesiece, na Walońskim Kamieniu.

Przed 1945 rokiem Waloński Kamień nosił miano "Mannstein" (z niemieckiego: Mann - mężczyzna, Stein - kamień). Nazwa ta odnosiła się do dwóch zagłębień w skale, które przypominają ludzką postać. Te zagłębienia są charakterystyczne dla karkonoskich skałek i przybierają owalny lub kulisty kształt, czasem łącząc się ze sobą. Nazywa się je kociołkami wietrzeniowymi. Sposób powstawania kociołków nie jest do końca zbadany. W XIX wieku sądzono, że są pozostałością dawnych kultów pogańskich i nazywano je misami ofiarnymi. Dziś wiadomo z całą pewnością, że nie zostały wykonane przez człowieka i są dziełem przyrody. Najprawdopodobniej jest to efekt specyficznego wietrzenia granitu Karkonoszy. Pewne jest też, że powstawały zawsze na poziomej powierzchni skał. Podobnie było z Walońskim Kamieniem. Kociołki w kształcie ludzkiej postaci znajdowały się pierwotnie na górze grupy skalnej. Dopiero później blok skalny przewrócił się.

Kilka słów na temat genezy powstawania karkonoskich ostańców skalnych:

Około 300 milionów lat temu na terenie dzisiejszych Karkonoszy doszło do wylewu gorącej magmy z wnętrza ziemi, która powoli stygnąc utworzyła tzw. Okrywę granitową naszych gór. Następujące po sobie okresy bardzo gorącego i wilgotnego klimatu oraz zlodowaceń spowodowały intensywne wietrzenie chemiczne i mrozowe. Ruchy górotwórcze sprzed ok. 30-20 milionów lat, które wydźwignęły cały masyw Karkonoszy doprowadziły do utworzenia wielu bardzo ciekawych form skalnych i powstania granitowych ostańców. Najbardziej znanymi ostańcami granitowymi Karkonoszy są: Pielgrzymy i Słonecznik w rejonie Karpacza i Borowic, Szwedzkie Skały - rejon Borowic i Przesieki, Paciorki - rejon Jagniątkowa, Twarożnik, Trzy Świnki, Końskie Łby - rejon Szklarskiej Poręby.



Diagram ilustrujący powstanie skałek karkonoskich w skutek selektywnego wietrzenia i usuwania zwietrzeliny, wyjaśniający ścisłą zależność kształtów skałek od cech systemów spękań.



Na powierzchni Walońskiego Kamienia zaobserwować można fenokryształy. Fenokryształami nazywamy duże (widoczne gołym okiem) i zazwyczaj prawidłowo wykształcone kryształy różnych minerałów. Fenokryształy występują najczęściej w wylewnych skałach magmowych gdzie mają charakter prakryształów (np. w porfirach). Fenokryształy występują też często w głębinowych skałach magmowych (np. w granitach), gdzie wśród drobnoziarnistej skały otaczającej wyróżniają się nawet kilkunastocentymetrowe kryształy.

Zadanie:

Aby uzyskać zaliczenie Earth-Cache należy wybrać sie na miejsce i przesłać email poprzez mój profil z odpowiedziami na następujące pytania:

1. W jaki sposób powstały ostańce granitowe w Karkonoszach?
2. Z jakiego minerału zbudowane są fenokryształy wchodzące w skład Walońskiego Kamienia?
3. Opcjonalnie: Na którym głazie znajduje się znak krzyża?
   
4. Opcjonalnie: Do swojego logu dołączyć fotografie siebie albo swojego GPS kolo Walońskiego Kamienia

ENGLISH

About this spot:

Waloński Kamień - this granite rock formation is located at about 600 m above sea level. Its name, which translates "Walloon Stone", refers to markings on the rock, depicting a hand and a cross, left by the Walloons.

The Walloons where specialized in searching for natural resources, including gold and gems. They originated from Wallonia in the Belgian-French borderland. They came to the Karkonosze Mountains as early as the 12th century. In the next centuries the term "Walloons" referred to any prospectors from western Europe. They were rather a hermetic group of people and kept their findings in secret. In order to get to the discovered treasures, they left markings and carvings. Not many have survived, as most were carved on trees. Yet a few markings on rocks can still be seen. One of such rocks in Waloński Kamień in Przesieka.

Before 1945 Waloński Kamień was called Mannstein in German, meaning "Man Stone". The name referred to two hollows in the rock resembling a human figure. Such hollows are characteristic of the Karkonosze rocks. They are oval or round in shape, sometimes joined together. These hollows are called panholes and it is not known exactly how they were created, probably due to a distinctive weathering process in the Karkonosze Mountains. In the 19th century the panholes were believed to be ancient pagan sites, hence their name Opferlessel in German, meaning "sacrificial basins". Today we know that they were not made by man, but the nature. They have always been formed on horizontal surfaces of rocks. The human-shaped panholes on Waloński Kamień were originally on top of the rock, but later the rock fell over.

How the rocks of the Karkonosze Mountains were formed:

Around 300 million years ago in the present day Karkonosze region hot magma poured out of the earth. It slowly cooled down, forming the so-called granite cover of the mountains. Subsequent periods of very hot and humid climate and glacial periods led to intense chemical and frost weathering. The orogeny that took place 30-20 million years ago formed the whole Karkonosze range and created very interesting rocks in the area. The most famous granite rocks formations of the Karkonosze Mountains include: Pielgrzymy and Słonecznik near Karpacz and Borowice, Szwedzkie Skały - near Borowice and Przesieka, Paciorki - near Janiątków, Trzy Świnki, Końskie Łby - near Szklarska Poręba.



Diagram to show the origin of tors in the Karkonosze through selective weathering and subsequent stripping of weathering products. It also explains the close relationships between tor shape and characteristics of fracture patterns.



On the surface of the Walloon Stone you can see the phenocrysts. A phenocryst is a relatively large and usually conspicuous crystal distinctly larger than the grains of the rock groundmass of a porphyritic igneous rock. Phenocrysts often have euhedral forms either due to early growth within a magma or by post-emplacement recrystallization.

Task:

To log Earth-Cache please send me an email through my profile with answers to these questions:

1. How were the monadnocks in the Karkonosze formed?
2. What mineral forms the large phenocrysts in the Walloon Stone?
3. Optional: On which stone a sign of the cross is located?
4. Optional: Add to your log a photo of you or your GPS near the Walloon Stone