Skip to content

't Tolhuysch aan den Haerlemsche Treck-Vaert Traditional Geocache

This cache has been archived.

GeoGuy: Je cache is door mij gearchiveerd in verband met het te lang op disabled staan.

Mocht de cache, of onderhoud van de cache, aan je aandacht ontsnapt zijn, en je de cache alsnog weer nieuw leven wilt inblazen, dan graag even een berichtje via email of twitter. Als de cache binnen afzienbare tijd hersteld of herplaatst is, wil ik de cache wel terughalen uit het archief, mits deze aan de dan geldende richtlijnen voldoet.

Vr.Gr.
GeoGuy
Groundspeak Volunteer Geocache Reviewer

More
Hidden : 9/16/2010
Difficulty:
1.5 out of 5
Terrain:
1.5 out of 5

Size: Size:   small (small)

Join now to view geocache location details. It's free!

Watch

How Geocaching Works

Related Web Page

Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions in our disclaimer.

Geocache Description:

't Tolhuysch aan den Haerlemsche Treck-Vaert.


Het "Tolhuysch" circa 1917
Rechts van het 'Tolhuysch' op deze foto ziet u nog een glimp van de molen in de voormalige voorhofpolder; nu klinkenbergerplas.


Deze cache is geplaatst voor het 10 - 10- 10 Multi-event Nederland.


Het oude hek



De tijd van weleer herleeft bij de aanblik van het pas gerestaureerde 'tolhuis' met ernaast de originele toegangspoort, Anno 1701 naar (sleutelstad) Leiden. Het 'tolhuis' doet nog altijd dienst, maar nu als restaurant waar men kan aanmeren.

Beurtschippers, trekschuiten legden in vroegere tijden hier aan om hun tolgeld af te dragen aan de toenmalige beheerders, alsmede de wagens, karren, karossen, paarden, voetgangers en vee wat het 'tolhek' passeerden. Volgens andere documenten waren er wel 4 plaatsen (van Leiden tot Halfweg) langs de trekweg waar men tol moest afdragen.

Oude situatie




Na Restauratie


Het 'tolhuis' in zijn waarde hersteld, een monument op zich. Goed duidelijk is de tolpoort te zien, die in 1701 in gebruik werd genomen. De 'Haerlemsche Treck-Vaert' bestond toen 44 jaar.

Het gerestaureerde 'tolhuis' en 'tolhek' aan 'Haerlemsche Treck-Vaert' in 2006. Men heeft alles uit de kast gehaald om het tolhek in audenthieke staat te herstellen, zo ook het uithangbordje met de vroeger geldende tolprijzen voor het passerende scheepvaart verkeer. Deze heffing werd naar waarschijnlijkheid na het einde van WO II opgeheven. De heffing op wegvervoer is al eerder beeindigd. Het is niet 100% zeker, maar het vermoeden bestaat, dat het op 21 oktober 1811 is geweest. Napoleon schafte bij decreet op die datum alle rijkstollen af in Nederland. De tollen op wegen en bruggen, evenals kanaal- en sluisgelden die door gemeenten of particulieren werden beheerd, mochten in stand blijven. Mogelijk is hierdoor de tolheffing bij Oegstgeest langer blijven bestaan, daar zijn echter nog enige twijfels over.



Als je net de 'Haerlemsche Treck-Vaert' bent binnen gevaren en je gaat door de scherpe bocht naar links, ligt het nieuwe gerestaureerde 'Tolhuysch' in al zijn schoonheid te schitteren in het bleke avondlicht.

Het oorspronkelijk aan het begin van de vliet gelegen tolhuis werd door de metselaar Dirck Jans Treurniet uit Noordwijk opgetrokken voor de prijs van 31 stuivers voor 1000 te metselen stenen. Het tolhuis in Heemstede werd gelijkertijd opgetrokken in augustus 1657 door Jan Pieters van Brederode uit Warmond voor de prijs van 34 stuivers voor 1000 te metselen stenen.

Het 'Tolhuysch' aan de 'Haerlemsche Treck-Vaert' in Oegstgeest is uit de as herrezen. Decennia lang verpauperde de bij velen bekende enclave, maar gelukkig is het ingrijpend gerestaureerd en. Het 'Tolhuysch' kan weer eeuwenlang mee en leidt inmiddels een "tweede leven" als bedrijfskantoor (oude tolgaarderhuis) en een prestigieus restaurant (het oude stalgedeelte).

Het 'Tolhuysch' – de naam zegt het natuurlijk al wel – heeft eeuwenlang gefungeerd als de plek waar op het land én op het water tol werd geheven. Niet uit luxe, maar uit pure nood. Met het tolgeld kon bijvoorbeeld het onderhoud van de brug worden onderhouden. Zo dienden motorfietsen en vaartuigen rond 1950 7,5 cent te betalen om de weg, dan wel het water bij het 'Tolhuysch' te mogen passeren. Automobilisten betaalden het dubbele.

De Leidse Vaart, het water langs het 'Tolhuysch', werd gegraven in 1657 op kosten van de steden Leiden en Haarlem, met de bedoeling als trekschuitverbinding te fungeren. De karakteristieke tolpalen, waarop de wapens van beide steden prijken, dateren uit 1701. Het hoofdgebouw is ongeveer 350 jaar oud, de stal veel "jonger": zo’n 200 jaar.

Eeuwenlang vormde het weggetje tussen de tolpalen de enige officiële verbinding tussen Haarlem en Leiden. En tot 1988 liep de Haarlemmertrekvaart (officieel de S54) langs het 'Tolhuysch', dwars door de tolpalen. Die hadden natuurlijk veel te lijden: in de jaren tachtig wurmden dagelijks 4000 automobilisten en 2500 scholieren zich er doorheen. Pas daarna werd de zo druk bereden asfaltweg pal naast de enclave geopend en verrees de monumentale muur, die het monument van het verkeer moest scheiden.

Waar de meeste hekken en tolhuizen in de regio zijn verdwenen, kan iedereen nu van "ons" 'Tolhuysch' genieten. Waar het de laatste decennia een kwijnend bestaan leidde omdat er anderhalve eeuw niets aan onderhoud was gedaan, prijkt het nu fier en ook vanaf de weg goed zichtbaar. Het complex is grondig gerestaureerd; projectontwikkelaar Menno Smitsloo heeft er jarenlang zijn ziel en zaligheid ingelegd en daarbij niet op een "tolcent" meer of minder gekeken. Waarbij in het oog werd gehouden dat het gebouw "boers" van opzet is; voor luxe en verfraaiing was immers nooit geld.

Geen steen bleef onberoerd en ook het 200 meter lange jaagpad, alsmede een nieuwe oude boomgaard, zijn pronkstukjes. Natuurlijk is ook de oude "Tolhuysch"-naam in ere hersteld.

Additional Hints (No hints available.)