Biessum & Ringum EarthCache
-
Difficulty:
-
-
Terrain:
-
Size: 
(not chosen)
Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions
in our disclaimer.
A walk of 3½ kilometers that takes you along the artificial dwelling hills of Biessum and Ringum. It can only be completed by daylight.
Een wandeling van 3½ kilometer die langs de wierden Biessum en Ringum voert en kan enkel bij daglicht kan worden volbracht.
Wierden (artificial dwelling hills) are a characteristic feature in both Dutch and German coastal regions that has named these regions wierdenlandschap (artificial dwelling hill landscape). Artificial dwelling hills have been inhabited for over 2500 years and are the oldest cultural landscape of the Netherlands. Near Delfzijl lies one of the best preserved and more than 2000 years continuously inhabited artificial dwelling hills.
Wierden vormen in de Nederlandse en Duitse kustgebieden een karakteristiek element wat er voor heeft gezorgd dat deze gebieden ook wel als wierdenlandschap worden aangeduid. Wierden worden al meer dan 2500 jaar bewoond wat het wierdenlandschap het oudste cultuurlandschap van Nederland maakt. Nabij Delfzijl ligt één van de best bewaarde en al meer dan 2000 jaar continu bewoonde wierden.
Landscape
In the northeast of Groningen the sea has always been the most important creator of its charcter. During the last ice age (the Weichsel) the North Sea Basin was almost dry. When the ice age came to an end the ice water left deep scars in the land in which numerous rivers and valleys were carved like the Fivel and Ems near Biessum. Because ever more ice melted the amount of water kept on growing causing the previous dry North Sea Basin to fill. The rising sea levels pushed the water back up the newly created rivers, ever further inland. As a result the plane of saturation rose which created a wide area of swap(forest) that would later turn into a thick layer of peat all along the coastline. And meanwhile the coastline and swap(forest) moved ever further inland…
The edge of the peat moor was covered with a thin layer of clay causing peat formation and tidel flad sediments to alternate continuously. Local incidental flooding of peat with surges of seawater caused the peat to be buried under a thin layer of clay as well. Surges occurred often in these soft layers of peat which eroded into gullies over time. The ‘land’ that lay between the gullies was flooded which every high tide and each time sediment was deposited: the contemporary Wadden Area with salt marshes, mud flats and rift systems arose.
Over time, the marshes gradually were elevated and thus less often flooded with salt seawater. This produced a sweet rainfall excess and behind the mud flats a brackish depositional environment formed. The (sea)clay that settled in these calm waters is absent of sand particles and shells which makes it heavy and deficient in lime. This clay is called knipclay. Irregular deposition of clay in the salt marsh environment caused a bumpy surface occur, the marsh topography. Another type of relief created by the alternation of deposition and erosion. In places where bog was washed away by the sea was clayey material was deposited at a later time. This is how clayey tongues that carved into the peat came into existence. Peat, unlike clay, has the property that it becomes compact and firm when a lot of moisture is removed: it sets. As a result the, in former times, upland moors have set over centuries and at present they lay below the clay tongues. The relief is reversed: inversion.
Landschap
In het noordoosten van Groningen is de zee veruit de belangrijkste karaktervormer. Tijdens de laatste ijstijd (de Weichsel) was het Noordzeebekken vrijwel droog. Toen de ijstijd ten einde kwam liet het smeltwater diepe sporen achter in het land waardoor talloze riviertjes en dalen werden uitgesleten zoals de Fivel en de Eems nabij Biessum. Doordat er steeds meer ijs smolt kwam er meer en meer water waardoor het voorheen droge Noordzeebekken zich vulde. De stijgende zeespiegel stuwde ook het water in juist gecreëerde rivieren steeds verder landinwaarts op. Hierdoor steeg het grondwaterpeil waardoor zich langs de toenmalige kust een brede zone met moeras(bos) vormde wat in de loop der tijd een dikke laag veen werd. En ondertussen verplaatsten de kustlijn en het moeras(bos) zich steeds verder landinwaarts…
De rand van het veen werd bedekt met een dunne laag klei waardoor veenvorming en wadafzettingen elkaar afwisselden. Ook door plaatselijke overspoeling van veen met zeewater werd hier en daar en dunne kleilaag afgezet. Bij een dergelijke overspoeling trad vaak inbraak in de zachte veenpakketten op waardoor inbraakgeulen uitsleten. Tussen de geulen en slenken werd het 'land' bij iedere vloed door de aanvoer van slib opgehoogd: het hedendaagse waddengebied met kwelders, slikken en slenkensystemen ontstond.
Na verloop van tijd werden de langzaam opgehoogde kwelders steeds minder vaak met zout zeewater overstroomd. Dit leverde een zoet neerslagoverschot op en achter de kwelderruggen ontstond een brak afzettingsmilieu. De in dit rustige water bezonken zeeklei is door het ontbreken van zanddeeltjes en schelpen zwaar en kalkarm. Deze klei draagt de naam knipklei. Door de onregelmatige afzetting van klei in het kweldermilieu is een hobbelig oppervlak ontstaan, het kwelderreliëf. Een ander reliëftype is ontstaan door de afwisseling van afzetting en erosie. Op plaatsen waar veen weggeslagen werd door de zee is later kleiig materiaal afgezet. Zo ontstonden de kleiige tongen in het veen. Veen heeft, in tegenstelling tot klei, de eigenschap dat het compact en stevig wordt wanneer er veel vocht wordt onttrokken: het klinkt in. Als gevolg hiervan daalt het eertijds hoger gelegen veen zo sterk dat het nu, na verloop van eeuwen, lager ligt dan de kleitong. Het reliëf is dus omgedraaid: inversie.
Rise and fall of the artificial dwelling hills
People who had settled on the higher spots in the landscape, like the Hondsrug and shores of the salt marshes and the mud flats, thus found themselves compelled to elevate these areas and thus created the artificial dwelling hills (or mounds). Over time, people have continued to develop the artificial dwelling hills. From the beginning of the era only elevated areas in the landscape were raised, one thousand years later artificial dwelling hills were raised from 'nothing' for specific purposes. The original artificial dwelling hills developed from house mounds to village mounds, but around 1000 AD church mounds, castle mounds and monastery mounds came into existence as well. This was also when deviation of the original (round) shape took place.
Around 1000 AD in the north of the Netherlands many monasteries were founded and they heralded the end of the artificial dwelling hills. It was from these monasteries that the first dikes and levees were built and any improvement to the dikes cost the artificial dwelling hills to loose ever more of their importance. The final blow came, however, at the beginning of the previous century. The soil of the artificial dwelling hills proved to be extremely fertile and more than 1200 artificial dwelling hills have been excavated to be scattered over the poor sandy soils of East-Groningen and Drenthe so that it could be used as farmland. When it turned out in 1943 that less than 50 of the once 1250+ artificial dwelling hills remained a ban on the excavation of artificial dwelling hills was issued.
Opkomst en ondergang van de wierden
Mensen die zich op de hogere plekken in het landschap hadden gevestigd, zoals de Hondsrug en kwelder- of oeverwallen, zagen zich hierdoor genoodzaakt om deze plekken op te hogen en zo ontstonden de wierden. In de loop der tijd hebben mensen de wierden steeds verder ontwikkeld. Vanaf het begin van de jaartelling werden uitsluitend hoger gelegen plekken in het landschap opgehoogd, duizend jaar later begon men wierden vanuit het ‘niets’ voor specifieke doeleinden op te werpen. De oorspronkelijke walwierden hadden zich via huiswierden tot dorpswierden ontwikkeld, maar rond 1000 na Christus ontstonden ook kerkwierden, kasteelwierden en kloosterwierden. Tevens werd hierbij van de oorspronkelijke (ronde) vorm afgeweken.
Rond 1000 na Christus werden in het Noorden van Nederland vele kloosters gesticht en deze vormden het begin van het einde voor de wierden. Vanuit de kloosters werd namelijk begonnen met de aanleg van de eerste dijken en met elke verbetering van de dijken boetten de wierden meer en meer aan belang in. Het definitieve einde kwam echter aan het begin van de vorige eeuw. De grond van de wierden bleek destijds buitengewoon vruchtbaar en meer dan 1200 wierden zijn geheel of grotendeels afgegraven om over de arme zandgronden van Oost-Groningen en Drenthe te worden uitgestrooid zodat deze als landbouwgrond konden worden gebruikt. Toen in 1943 bleek dat er nog minder dan 50 van de ooit 1250+ wierden resteerden is er een verbod uitgevaardigd op het afgraven van wierden.
Biessum and Ringum
With a diameter of 250-300 meters and a height of 3 to 4 meters above sea level Biessum is not a particularly high artificial dwelling hill. Rare is though that the original radial structure remains fully intact, including ring- or oxen road around. Also several farms still show that the living area is directed toward the centre of the artificial dwelling hill where the fields and the source of fresh water were located. Outside ring- or oxen road were the pastures, approximately 1.35 m above N.A.P., and they are part of the arable land around the artificial dwelling hill. Behind it lay the (wet) meadows only just inches above N.A.P. and these form the boundary of the arable lands.
N.A.P. - Normaal Amsterdams Peil or Amsterdam Ordnance Datum is a vertical datum in use in large parts of Western Europe. While it was originally created for use in the Netherlands it was first adopted by Prussia in 1879 under the name Normalnull and in 1955 by most other European countries.
What makes Biessum an outsider among artificial dwelling hills is the lack of a church and Ringum. However, there was and is a church path that runs to the nearby artificial dwelling hill Uitwierde and it is along this path that the information sign is situated. Because of the Uitwierdermaar there has never been a church path to the artificial dwelling hill Marsum. Also special is nearby Ringum, a house mound. While in nearly all other cases house mounds have grown in the course of time to become village mounds or of which the soil was used to raise the village mounds nearby Ringum is still situated near Biessum.
Biessum en Ringum
Met een doorsnede van 250-300 meter en een hoogte van 3 à 4 meter boven N.A.P. is Biessum geen bijzonder hoge wierde. Wel bijzonder is dat de oorspronkelijke radiale structuur volledig intact is, inclusief ring- of ossenweg buitenom. Ook is bij diverse boerderijen nog steeds goed te zien dat het woongedeelte naar het midden van de wierde is gericht waar de akkers en de bron van zoet water zich bevonden. Buiten de ring- of ossenweg lag een stuk grond dat circa 1.35 meter boven N.A.P. ligt, de valgen. Die maken deel uit van de bouwlanden om de wierde heen. Daarachter lagen de (natte) hooilanden slechts centimeters boven N.A.P. en deze vormden de grens van het bewerkte land.
Wat Biessum een buitenbeentje onder de wierden maakt zijn het ontbreken van een kerk en Ringum. Wel was en is er een kerkpad dat naar het nabijgelegen Uitwierde voert, dit is het pad dat ook langs het informatiebord loopt. Vanwege de Uitwierdermaar is er nooit een kerkpad naar Marsum geweest. Bijzonder is ook het nabijgelegen Ringum, een huiswierde. Waar in vrijwel alle andere gevallen huiswierden in de loop der tijd zijn uitgegroeid tot dorpswierde of waarvan de grond is gebruikt om de dorpswierde op te vergroten ligt Ringum nog altijd nabij Biessum.
Trivia
Typical for artificial dwelling hills with a church in Groningen is the presence of an organ of extraordinary quality. Almost always of a superior quality than that many cathedrals or churches elsewhere in Europe.
Trivia
Typisch aan Groninger wierdedorpen met een kerk is de aanwezigheid van een orgel van topkwaliteit. Vrijwel altijd van betere kwaliteit dan die in menig kathedraal of kerk elders in Europa.
The walk
From the parking area the path that runs southwest along the border between the pastures and meadows may be followed until you arrive near Ringum. Here a picture can be taken and the path runs further to Biessum. A small path of red bricks (to the left of house number 13A) takes one over the artificial dwelling hill to the information sign. Finally, either the ring- or oxen road can be followed counterclockwise where the first path on the right takes you back to the parking area or the church path next to the lake may be followed to Uitwierde after which the Damlaan takes one back to the parking area. In both cases the total distance remains the same: 3½ kilometers.
Wandeling
Vanaf de parkeerplaats kan het pad in zuidwestelijke richting worden gevolgd waarbij men over de grens tussen de weilanden en de hooilanden loopt tot men bij Ringum aankomt. Hier kan de foto worden gemaakt en loopt het pad verder naar Biessum. Een rood bakstenen paadje voert (links langs huisnummer 13A) over de wierde naar het informatiebord. Tot slot kan de rondweg om Biessum tegen de klok in worden gevolgd en voert de eerste afslag naar rechts terug naar de parkeerplaats of het kerkpad kan langs de vijver richting Uitwierde worden gevolgd waarna men de Damlaan terug naar de parkeerplaats volgt. In beide gevallen is de totale afstand gelijk: 3½ kilometer.
Assignment and questions
1. When walking from waypoint RINGU1 to RINGU2 a unique feature of the house mound Ringum is clearly visible. Please describe this feature in your own words.
2. On top of Biessum you encounter a man-made object that one doesn’t usually expect to find on top of a artificial dwelling hill. Which object is this?
3. Usually a church can be found in the centre of an artificially dwelling hill. The map on the information sign clearly shows that this hasn’t been the case in Biessum. Which building could once be found in the centre?
Please add a picture (no spoiler) to your log and send the answers to the three questions above per PM to the owner.
Opdracht en vragen
1. Wanneer men van waypoint RINGU1 naar RINGU2 loopt is een uniek kenmerk van de huiswierde Ringum duidelijk waarneembaar. Beschrijf dit kenmerk in eigen woorden.
2. Boven op de wierde van Biessum staat een door mensen gemaakt object dat je doorgaans niet op een wierde verwacht. Welk object is dit?
3. Doorgaans staat een kerk in het midden van een wierde. Uit de kaart op het informatiebord blijkt dat dit bij Biessum niet het geval was. Welk gebouw stond hier ooit in het midden?
Voeg a.u.b. een foto (geen spoiler) toe aan je log en stuur de antwoorden van de bovenstaande drie vragen per PM naar de plaatser.
Additional Hints
(No hints available.)