Deze cache is neergelegd ter gelegenheid van het eerste nederlandse
Take a Kid Geocaching Event
op 14 juni 2009.
***
De Haagsche Dierentuin 1863 tot 5 september 1942
Deze traditional voert je naar het Hertenkamp...
Net buiten de Singelgracht, naast het Malieveld, lag tot de tweede wereld oorlog de dierentuin van Den Haag. Deze was in 1863 door het Koninklijk "Zoölogisch Botanisch Genootschap van Acclamatie" gesticht. Het complex lag op de hoek van de Koningskade en het Malieveld. Het gebied waar nu de gebouwen staan van de Provincie Zuid Holland en Rijkwaterstaat. Twee grote voorvechters van de Haagsche Dierentuin waren Dr L. Verweij en Louis Revius. De laatste was lang secretaris van de Dierentuin. Zijn vader Den Majoor Johannes Revius was voorzitter van het spiritistische genootschap Oromase. Louis was ook lid en tevens componist. Verweij heeft ook een brochure geschreven om de twijfelaars ervan te overtuigen dat Den Haag echt een Zoo nodig had voor het welvaren der burgerij."
Het eerste gebouw van de Dierentuin is ontworpen door de heer S.J. de Vletter. Het hoofd- en verenigingsgebouw bestond uit een rotonde met buffet en twee zijzalen. Één zaal bevatte kooien met in- en uitheemse vogels, een ander was als lees- en conversatiezaal ingericht. Er was een prachtige parkachtige tuin met tegen een heuvel een klok van bloemen met gouden wijzers. Het was een echt uurwerk. Een heuse berenkuil stond vlak langs het buitenhek wat toen Benoordenhoutse weg heette. Er waren ook grote plantenkassen.
Ieder jaar werd de dierenverzameling uitgebreid. Het heeft nooit dezelfde omvang gehad als Artis en er is geen vergelijking mogelijk met de hedendaagse dierenparken. In de zomer werden er ook concertavonden gegeven. Na 1893 kwamen er ook winterconcerten. Daarvoor was in dat jaar een grote concertzaal gebouwd in Moorse stijl. Al met al werd het steeds meer een amusementspark. Op het achterterrein, begrenst door de achterzijde van de woonhuizen van de Jan van Nassaustraat, kwam een speeltuin. Dit tot ergernis van de bewoners die zich boos maakte over het gejoel van de kinderen. De bewoners begonnen zelf 's avonds blaasconcerten te geven in de achtertuinen. Nadat daar vragen over gesteld waren in de Tweede Kamer (!) werd onder druk van de Regering de vrede tussen Dierentuin en bewoners getekend. Behalve een dieren- en plantentuin was het de Haagsche Dierentuin ook een plaats waar culturele manifestaties werden gehouden.
Na 1887 werd de kermis in Nederland verboden. Dat gebeurde onder druk van de Kerk. De Kerk vond dat de kermis werd 'gekenmerkt door zulk een heidens getier, door zulk een uitstorting van woeste ongebondenheid dat het een schandvlek en een gruwel is voor een land, dat zich Christelijk noemt'. Even voor de eeuwwisseling werd er in Den Haag toch weer, zij het op bescheidener schaal, een kermis toegestaan. Die werd in het park van de dierentuin gehouden. Men sprak toen van de "Voorjaarsfeesten".
De dierentuin moet al met al zeer indrukwekkend zijn geweest. Er stonden schitterende gebouwen in Neo-stijl, er waren vijvers, kermis-achtige attracties en een grote vijver. De Haagse dierentuin bestaat nu niet meer omdat de Duitsers in de oorlog "De Atlantic Wall" dwars door de stad heen trokken. Een gebied waar veel werd gesloopt voor een verdedigingslinie die langs de gehele kust liep. De "wall" liep in Den Haag vanaf het Haagse bos via de Koningskade, stak ongeveer over waar nu Madurodam is, ging dwars door het Scheveningsebos, door het gehele stadhouders-kwartier richting Kijkduin. Alles wat daar westelijk van was werd het schootsveld vanaf de zee. Daar werd de dierentuin dus ook het slachtoffer van. Op 5 september 1942 was de dierentuin voor het laatst geopend. Dit was echter nog niet het officiële einde van de dierentuin. Men bleef bezig te zoeken naar een lokatie om daar een herstart van de dierentuin te kunnen maken. Helaas liep dit uiteindelijk op niets uit. Langzamerhand werd de dierentuin ontmanteld en afgebroken. Slechts een deel van de gebouwen is blijven staan (de grote zaal). Daar werden regelmatig jonge mannen opgesloten voordat ze naar Duitsland werden afgevoerd. Toen de oorlog was afgelopen was er van de dierentuin vrijwel niets meer over. In de naoorlogse jaren was er bovendien nu niet direct behoefte om een dierentuin te beginnen. Alle beesten waren in de oorlog al afgemaakt. In 1959 werd er voor het laatst een Pasar Malam in het gebouw van de Dierentuin gegeven. In 1968 werden de laatste resten van de Dierentuin met de grond gelijk gemaakt voor de bouw van het Provinciehuis en het hoofdkantoor van Rijkswaterstaat.
Nadat de Haagse dierentuin in 1943 door de Duitsers was ontmanteld, leek er geen behoefte meer te bestaan om het dierenpark opnieuw op te bouwen. Logisch, met het veel grotere Dierenpark Wassenaar om de hoek. Maar in 1997 lag dat anders. Dierenpark Wassenaar bestond niet meer en er lag een plan op tafel voor een nieuwe dierentuin in Den Haag. Niet meer op de Koningskade, maar in het Zuiderpark! Dierenrechtenactivisten kwamen massaal in opstand. Ze waren bang dat de dieren te weinig bewegingsvrijheid zouden krijgen in deze nieuwe Haagse dierentuin.
Het idee voor deze dierentuin was afkomstig van dierentuinontwerper Erik van Vliet. Hij had een plan ingediend bij de gemeenteraad van Den Haag om een tuin te maken met dieren die afkomstig zijn uit de landen van de mensen die rond het Zuiderpark wonen. Zo zou er in dit multiculturele dierenpark een Surinaams oerwoudgebied met neusberen, kaaimannen, apen, reuzenslangen en piranha’s komen. Ook zouden ondermeer Indonesië (Tijgers en reuzeneekhoorns), Ghana (dwergnijlpaarden) en Marokko (stekelvarkens) zijn vertegenwoordigd. In eerste instantie zou de dierentuin een oppervlakte krijgen van 2 hectaren, maar een half jaar later was dat al weer gereduceerd tot 1,5 hectare. Dit omdat er geen geld was om de rolschaatsbaan te verplaatsen die op de plek lag waar een gedeelte van de dierentuin zou moeten komen. De dierentuin zou geen tuin worden met dikke tralies. Het ontwerp zou zo worden dat je de illusie zou hebben dat je in ongerepte natuur rond zou lopen. Via allerlei onderaardse gangen en bruggetjes zou er een “jungletrack” worden gerealiseerd.
***
Het enige wat nu nog rest kwa grotere dieren in het Zuiderpark is de Kinderboerderij en dus hier het Hertenkamp.
Het idee voor een hertenkamp is afkomstig van de toenmalige directeur de heer Doorenbos. Op 16 februari 1939 schreef hij het College van B&W een brief over het door hem gewenste hertenkamp. De gemeenteraad ging in november 1939 akkoord met dit voorstel. In het ontwerp van het Zuiderpark werd het hertenkamp dan ook opgenomen.
Vanwege de Tweede Wereldoorlog is de bouw van het Hertenkamp vertraagd geweest. Na de oorlog werd het in opdracht van de heer Doorenbos gerealiseerd. Na intensief speurwerk werden er in november 1948 bij de dierengroothandel Van Dijk&Zonen in Tilburg drie damherten gekocht (een bok en twee hinden). In latere jaren kwamen er moeflons en diverse soorten geiten bij.
Vanwege bezuinigingsmaatregelen in de negentiger jaren werd het Hertenkamp met opheffen bedreigd. Na initiatieven van de vereniging ''De vrienden van het Zuiderpark'' heeft de gemeenteraad alsnog besloten om het Hertenkamp te behouden. Tijdens de renovatie van het Zuiderpark is het hertenkamp opgeknapt. Er is een nieuw hoog hek rondom geplaatst, evenals een nieuw asfaltpad, de stal is opgeknapt, een nieuwe drinkwatervoorziening is gemaakt en er zijn rondom nieuwe banken geplaatst.
In 2000 gooide de mond- en klauwzeerepidemie roet in het eten. In februari 2000 werden de vroegere bewoners van het Hertenkamp preventief geruimd. Ook mochten er in dat jaar geen herten worden getransporteerd.
In 2001 kwam er gelukkig weer groen licht om herten te fokken en te transporteren. In oktober 2001 zijn vijf nieuwe, kerngezonde jonge damherten losgelaten in het hertenkamp (een bok en vier hinden). In de afgelopen jaren zijn er diverse jongen geboren en het aantal herten staat in 2005 op tien. De oppervlakte van het Hertenkamp ( 3.120 m2 ) laat maximaal dertien herten toe.
Geen brood voeren !