Bos op Houwingaham
Natuur
Het gebied Bos op Houwingaham is in beheer bij Staatsbosbeheer en aangelegd in 1998.
Het omvat naast loofbos en grasland ook natte gebieden die gedeeltelijk onder water staan en een plas die in verbinding staat met de Westerwoldse Aa. De terreinen bestaan uit voormalige landbouwgronden waardoor de bodem rijk is aan voedingsstoffen(nitraten en fosfaten). De situatie zal langere tijd zo blijven omdat de hier aanwezige kleigronden de voedingsstoffen goed vasthouden. De aangeplante bomen groeien hierdoor snel. Fitis en spotvogels zijn vogels die in het jonge bos voorkomen.
Voor de graslanden wordt gestreefd naar bloemrijke soorten zoals wilde peen, knoopkruid en honingklaver. De graspieper voelt zich hier thuis.
Het paapje en grasmus komen voor in de overgangen van graslandjes naar bos en dijk. In de plasdraszone ontwikkelt zich een voedselrijke moerasvegetatie met oeverzegge en lisdodde. U kunt hier ook dodaars en kuifeenden en steeds vaker de grote zilverreiger aantreffen.
Verdronken dorp
De naam dankt het bos aan het dorpje Houwingaham dat zo’n 5 eeuwen geleden in de Dollard verdween. De nederzetting werd niet weggevaagd maar bleef liggen onder anderhalve meter klei en is nooit weer opgebouwd.
In 1933 werden de eerste grote steenklompen gevonden, in 1998 volgde een opgraving door de Provincie Groningen en de Ostfriesische Landschaft en werd de nederzetting getraceerd. Die loopt vermoedelijk door tot op duitse bodem. De plaats van de kerk en het kerkhof, van twee stenen gebouwen en het afval van een paar eeuwen bewoning waren de belangrijkste vondsten.
Kaart van de verdronken Dollarddorpen door Ubbo Emmius uit 1630.
Map of the drowned Dollardvillages by Ubbo Emmius from 1630.
Dollard
De Dollard is een zeearm, onderdeel van de Waddenzee, op het grensgebied van Nederland en Duitsland. De rivier de Eems mondt hier in uit en stroomt daarna door naar de Noordzee. De Dollard is ongeveer 100 vierkante kilometer groot. De Duitse stad Emden ligt ten noorden ervan en de Nederlandse stad Delfzijl ligt een kleine negen kilometer ten westen van de Dollard. Op de grens van Nederland en Duitsland bevindt zich de monding van de Westerwoldse Aa. Hier ligt tevens het sluizencomplex Nieuw Statenzijl. Het getijde-verschil in de Dollard is meer dan drie meter. Het water van de Dollard is brak doordat het zeewater zich hier mengt met het water uit de Eems.
Ontstaan van de Dollard
De Dollard is in de late Middeleeuwen ontstaan ten gevolge van meerdere overstromingen en stormvloeden, die het oorspronkelijke veenlandschap grotendeels hebben opgeruimd. Daarbij gingen grote delen van de oude districten Reiderland en Oldambt verloren. Vroeger meende men dat de Dollard in het jaar 1277 was ondergelopen. Er werd tevens gedacht aan de Marcellusvloed van het jaar 1362, die in Noord-Duitsland tot veel schade heeft geleid. In historische bronnen is met betrekking tot de Dollard daarover nagenoeg niets te vinden.
Waarschijnlijk had het gebied al eeuwenlang te maken met wateroverlast, doordat het veenoppervlak te lijden had onder erosie, verwering en bodemdaling (klink).
Archeologische vondsten laten echter zien dat bij Nieuweschans, Vriescheloo en Scheemda nog in de 15de eeuw een zoetwatermilieu te vinden was. Daarentegen kenmerkte de omgeving van Pogum zich al in de 13de eeuw door een zoutminnende vegetatie.
Het gebied werd doorsneden door twee rivieren: de Reider Ee en de Munter Ae, die via afzonderlijke sluizencomplexen in de Eems uitmondden. De Oost-Friese kroniekschrijver Eggerik Beninga bericht dat de sluizen van Reide tijdens een plaatselijke oorlog in 1413 werden vernield. Vijf jaar later zou de zee al het dorp Blijham hebben bereikt. Er ontstond een soort binnenzee, die zich tweemaal daags vulde en weer leegliep. Het water baande zich met geweld een weg door het resterende veen.
Na talrijke inpolderingen tussen de 16de en 19de eeuw is de Dollard tot een derde van zijn oorspronkelijke oppervlakte geslonken.
En dan nu de opdrachten:
1. Aangekomen op bovengenoemde coördinaten vind je een infobord. Geef antwoord op de volgende vragen:
a. Door wie werd in 1933 de eerste grote steenklompen gevonden?
b. Hoe heet de kunstenaar van de grote vierkante plateaus?
Loop vervolgens naar de volgende coördinaten: N 53°.10.275 en E 007°.11.185
2. Wij zouden het leuk vinden als je op dit punt een ‘creatieve’ foto van jezelf of je teamleden en je GPS met de plas(sen) op de achtergrond maakt.
Om deze EarthCache te kunnen loggen moet je ons de antwoorden op de bovenstaande vragen mailen (via het berichtencentrum of mijn profiel) en de gemaakte foto(‘s) bij je log plaatsen. Logs met foute antwoorden zullen van deze pagina worden verwijderd.
English version
You can reach the forest and the lake from multiple sides. The car can be parked on one of the many small parking-places.
Forest on Houwingaham
Nature
The area “Forest on Houwingaham” is managed by Staatsbosbeheer and was laid out in 1998. It includes, next to forest and wet grassland also areas partly submerged by water and a pond in connection with the Westerwoldse Aa. The plot exists of former farmland which made the soil rich of nutrients (nitrates and phosphates). The situation will remain a long time because the present clay will hold the nutrients. Therefore the planted trees will grow quickly. The willow warbler and mocking-bird are birds you can see in this young forest.
In the grasslands grow flowery species such as wild carrot, and brown knap-weed and honey-clover. The meadow pipit feels at home here.
The whinchat and whitethroat occur in the changes of little grasslands to forest and dike. The wetlands are is developing a nutrient-rich marsh with great pond sedge and reed mace. You can also find the little grebe and tufted duck and increasingly the great egret.
Drowned village
The wood owes it’s name to the village Houwingaham that some 5 centuries ago disappeared in the Dollard. The settlement was not swept away but remained below 1,5 metre clay and is never rebuilt.
In 1933, the first big lumps of stone were found, in 1998 followed an excavation by the Province of Groningen and the Ostfriesische Landschaft and the settlement was traced. It is probably reaching German territory. The most important discoveries were the place of the church en cemetery, two stone buildings and the garbage of a few centuries habitation.
Dollard
The Dollard is a sea loch, part of the Waddensea, on the border of the Netherlands and Germany. The river Eems led here and then flows to the North Sea. The Dollard is approximately 63 square miles in size.On the border of the Netherlands and Germany is the estuary of the Westerwoldse Aa.
Here is the lock of New Statenzijl. The tidal range in the Dollard is more than three meters. The water of the Dollard is brackish because the seawater mixes here with the water from the Eems.
Origin of the Dollard
The Dollard came into existence in the late Middle Ages as a result of several floods and storm surges, which the original peat-moor has largely eliminated. Large parts of the old districts Reiderland and Oldambt got lost. Previously we thought that the Dollard in the year 1277 was flooded. They also thought of the Marcellusvloed of the year 1362, which in northern Germany has led to much damage. In historical sources therefore is nothing to find with regard to the Dollard. Probably the area suffered from floods for centuries, because the peat-surface had suffered under erosion, weathering and subsidence(set). However archaeological findings show in the 15th century, that Nieuweschans, Vriescheloo and Scheemda were fresh water-environments. The surrounding of Pogum however had already a saltish loving vegetation in the 13th century.
The area was crossed by two rivers: the Reider Ee and Munter Ae, which flow into the Eems through separate locks. The East Friesian chronicler Eggerik Beninga reported that the locks of Reide were destroyed during a local war in 1413. Five years later the sea already would have reached the village Blijham. There was a kind of inland sea, which filled and emptied again twice a day. The water broke with violence a way through the remaining peat.
After numerous reclamations between the 16th and 19th century Dollard dwindled to one third of its original size.
And now your mission/task:
1. Arriving in the above coördinates you find a information-board.Please answer the following questions:
A. Who found in 1933 the first big lumps of stone?
B. What's the name of the artist who made the big square plateaus?
Walk over to the following coordinates: N 53°.10.275 and E 007°.11.185
2. At this point you make a photo of yourself or your team and your GPS with the pond(s) in the background.
To log this EarthCache you have to mail the answers to the questions above to us(via my profile) The photograph you have to enclose in your log. Logs with wrong answers will be removed.