Hoe het bruggetje over ‘t “Ol daip” in 1475 het “Hillighenbruggetje” werd.
Ze hebben elkaar vanaf het begin niet gelegen: de Westerwolders en de Addinga’s op de Wedderburcht. Op zich is dat ook niet zo vreemd, de Addinga’s waren na de Marcellusvloed in 1361 al hun Reiderlandse landerijen kwijt geraakt aan de Dollard en waren plompverloren in Westerwolde neergestreken.
Om hun machtspositie een stevige basis te geven hadden ze een zogenaamd ‘steenhuis’ neergezet in Wedde, de Burcht te Wedde. De rechten en de vrijheden van de Westerwolders werden door de “boeren-koningen van de klei” met voeten getreden. Iedereen kon wel zien dat het in de relatie tussen de twee spoedig tot een uitbarsting moest komen.
Die kwam er dus ook.
In 1391 krijgt Egge I Addinga woorden met een stel Onstwedder boeren bij de Höfte, waaronder “Grote Heyne Balinck”. De laatstgenoemde verkoopt Egge zo’n enorme dreun tegen zijn hoofd dat Egge dood neervalt. Egge’s zoon, Haje I Addinga, wil wraak, vreselijke wraak. De pastoors van Vlagtwedde, Onstwedde en Wedde weten Haje echter tot bedaren te brengen, het kost de Westerwolders alleen wel hun laatste restje vrijheid.
In de loop der tijd merken de bewoners van Westerwolde tot hun groot verdriet dat ze een speelbal worden van de Abt van Corvey, de bisschop van Münster, de stad Groningen en vooral van de Addinga’s. Plunderingen, afranselingen, inperking van rechten, arrestaties, krom buigen van de rechtspraak, het is aan de orde van de dag.
Egge II Addinga, de derde Addinga-burchtheer op rij, maakt het helemaal bont. Zo erg zelfs dat hij op Goede Vrijdagavond 21 april 1475 door een horde boeren wordt dood geslagen bij de Wedder burcht. De schuldigen worden allemaal ter dood gebracht, op één na. Die ene is Aike van Ellersinghuizen (een gehucht dat onder “den clockenslagh van Onstwedde” viel), die wordt vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs. Haje II pikt deze uitspraak niet en pakt Aike en zijn broer eigenhandig op, laat ze martelen, aan het kruis slaan en vervolgens worden hun lijken op een rad tentoongesteld.
De voornaamste ingezetenen van Onstwedde besluiten dat er een afgezant naar de Paus in Rome moet reizen. Op deze manier denkt men een ommekeer te kunnen brengen in het grote onrecht dat hen wordt aangedaan door de Addinga’s met stille steun van de bisschop van Münster. De Onstwedder pastoor Else wordt aangewezen om de Westerwoldse zaak in het Vaticaan te gaan bepleiten, maar als Haje II Addinga lucht krijgt van de op handen zijnde missie bezoekt hij in het holst van de nacht de Onstwedder pastorie……..
Op een morgen in de nazomer van 1475 wordt aan de oever van de Mussel Aa, vlakbij de Onstwedder St. Nicolaas-kerk het ontzielde lichaam aangetroffen van de Onstwedder pastoor Else. Eén van zijn armen is afgerukt en hij is blijkbaar al enkele uren dood. Wanneer de parochianen het lijk van hun pastoor willen meenemen voor een christelijke begrafenis verschijnt Haje II Addinga met een stel trawanten ten tonele. Haje verbiedt dat de pastoor een ordentelijke begrafenis krijgt. Volgens Haje is de pastoor zich weer eens te buiten gegaan aan de miswijn en is hem met z’n dronken kop een lelijk ongeluk overkomen, de pastoor kan maar beter verbrandt worden, als dat van een misdadiger, een heiden.
Nadat ze het dode lichaam uit het water hebben gehaald houden de Onstwedders drie dagen en drie nachten wacht bij het lijk. Daarna worden ze gedwongen het stoffelijke overschot in de ongewijde grond aan de noordkant van de kerk te begraven. Ze zoeken steun bij de bisschop van Osnabrück, die bewerkstelligt dat pastoor Else wordt herbegraven op het kerkhof (in de gewijde grond) aan de zuidkant van de kerk.
De contacten met de bisschop van Münster worden eveneens weer aangehaald. En als dat onvoldoende resultaat heeft, wordt tenslotte de Stad Groningen te hulp geroepen. Die Stad maakt in 1478 de Wedder burcht met de grond gelijk. ’t Is uit met de Addinga’s, definitief uit !
Als eerbetoon aan de pastoor die zijn leven verloor omdat hij dat van anderen moest gaan redden, wordt het kleine bruggetje over de Mussel Aa, bij de plek waar zijn lichaam werd gevonden, het “Hillighenbruggetje (= heiligenbruggetje) genoemd.
Het bruggetje is sinds 1475 vele malen vervangen, de plek is vrijwel dezelfde gebleven en de naam ook……
