Gubernia Suwalska w XIX w./Suwałki Governorate in the 19th century
W 1918 r. Polska była już wolna, ale ta część kraju znajdowała się jeszcze pod okupacją niemiecką. W XIX w. tereny obecnych powiatów suwalskiego, augustowskiego i sejneńskiego wchodziły w skład Guberni Suwalskiej, która rozciągała się od Augustowa aż po Niemen w okolicach Kowna. W północnej części guberni zdecydowanie przeważali Litwini, natomiast w powiatach augustowskim i suwalskim Polacy. Skomplikowana była sytuacja w powiecie sejneńskim, gdzie na południu również przeważali Polacy, chociaż północna część zamieszkana już był głównie przez Litwinów. Szczególną rolę grało miasteczko Sejny, które dzięki działającemu tutaj seminarium duchownemu z czasem stało się znaczącym ośrodkiem rodzącego się litewskiego ruchu narodowego. Nauczanie odbywało się głównie w j. litewskim, a księża, którzy byli absolwentami seminarium, rozpoczęli budzenie litewskiej świadomości narodowej w swoich parafiach, co doprowadziło do rosnących antagonizmów między Polakami i Litwinami na terenach zamieszkanych przez ludność mieszaną.
Zarówno strona polska, jak i litewska uważały, że powiaty augustowski, suwalski i sejneński powinny właśnie do nich należeć. W trakcie przedłużającej się okupacji niemieckiej, za zgodą władz niemieckich, miały miejsce próby całkowitego przejęcia władzy administracyjnej przez Litwinów, szczególnie w powiecie suwalskim i sejneńskim. Okresowo stacjonowały tutaj również regularne jednostki armii litewskiej. Ze względu jednak na obecność wojsk niemieckich otwarty konflikt jeszcze nie wybuchł, chociaż wzajemne relacje pogarszały się z każdym dniem.
Obie strony próbowały w tym czasie rozstrzygnąć na swoją korzyść kształt przyszłych granic na Konferencji Pokojowej w Paryżu. Działająca tam Konferencja Ambasadorów już 26 lipca 1919 r. zaakceptowała linię demarkacyjną zaproponowaną przez marszałka Focha jako tymczasową granicę polsko-litewską. Linia ta, nazwaną Linią Focha, na terenach Suwalszczyzny i Sejneńszczyzny zasadniczo zgadzała się z przebiegiem polsko-litewskiej granicy etnograficznej.
W sierpniu 1919 r. wojska niemieckie opuściły ostatecznie Suwalszczyznę, a wraz z nimi milicja, wojsko i urzędnicy litewscy. Litwini pozostali jednak w powiecie sejneńskim, rozmieszczając posterunki wojskowe wzdłuż linii Czarna Hańcza – jez. Wigry, przez co dali wyraźnie do zrozumienia, że nie mają zamiaru oddawać tych ziem Polsce.
W tej sytuacji, wobec braku możliwości porozumienia, suwalski okręg POW pod dowództwem ppor. Adama Rudnickiego zdecydował się na siłowe rozwiązanie kwestii przynależności terytorialnej Sejn i okolic. W nocy z 22 na 23 sierpnia 1919 r. samodzielna kompania pchor. Piotra Łankiewicza opanowała przez zaskoczenie Krasnopol. Następnie opanowano inne posterunki litewskie rozmieszczone wzdłuż Czarnej Hańczy. Zasadniczy atak na Sejny rozpoczął się o 3 nad ranem. Zbliżające się oddziały polskie w sile trzech kompanii napotkały jednak wcześniej patrole litewskie, z którymi nastąpiła wymiana ognia, przez co atak na miasto z zaskoczenia nie udał się. Litwini bronili się zaciekle i dopiero po wykonaniu manewrów okrążających i jednoczesnym uderzeniu z trzech stron powstańcy opanowali miasto o godz. 6 nad ranem.
Dwa dni później Litwini przypuścili kontratak odbijając miasteczko. Walki trwały jeszcze kilka dni, a Sejny przechodziło w tym czasie kilkakrotnie z rąk do rąk. 28 sierpnia, w ostatnim dniu powstania, ok. godz. 5.00 rano nastąpił kolejny kontratak wojsk litewskich. Po całodziennej walce atak załamał się i Litwini wycofali się. Były to już ostatnie walki trwającego sześć dni powstania.
Ostatnia odsłona konfliktu o te ziemie miała miejsce w 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej. Polacy cofali się szybko przed nacierającymi wojskami rosyjskimi. By uniknąć odcięcia od reszty kraju, polskie wojska stacjonujące trójkącie Suwałki-Sejny-Augustów opuściły ten rejon. Wkrótce na pozbawione obrony ziemie wkroczyły wojska litewskie i zaczęto wprowadzać administrację litewską. Sytuacja zmieniła się po Bitwie Warszawskiej. Tym razem to wojsko polskie przesuwało się szybko na wschód w ślad za wycofującą się armią rosyjską. Wojska litewskie początkowo wycofały się bez walki z zajętych polskich terenów, ale po szybkim przegrupowaniu i koncentracji rozpoczęły 2 września atak w sile trzech dywizji. W tym dniu Litwini zdobyli Sejny i następnego rozpoczęli szybki marsz na Augustów. Polskie MSZ złożyło skargę do Ligi Narodów, jednocześnie też podjęto działania zbrojne. Łącznie walki trwały z różnym natężeniem do 22 września, a Sejny były w tym czasie kilkakrotnie zdobywane i tracone. Ostatnią bitwą był atak i odbicie Sejn przeprowadzone przez 1 Dywizję Piechoty Legionów. Granica ustaliła się ostatecznie na Linii Focha i przetrwała w tej formie do dnia dzisiejszego.
Na szczęście wszystkie te tragiczne wydarzenia miały miejsce już ponad sto lat temu. Dzisiaj granicę polsko-litewską można przekraczać w dowolnym miejscu i o dowolnej porze. Można też zwiedzać, robić zakupy i oczywiście keszować po obu stronach granicy, ile tylko dusza zapragnie i na ile czas pozwoli.
Skrytka to prosty multi. Jej współrzędne doprowadzą Cię pod mural upamiętniający odzyskanie niepodległości przez Suwalszczyznę. Musisz znaleźć na nim wszystkie daty (nie licz „100 lat”) i zsumować występujące w nich cyfry. Otrzymasz dwucyfrowa liczbę, w której pierwsza cyfra to Twoje A, a druga to B. Aby otrzymać współrzędne ukrycia pojemnika musisz otrzymane wartości podstawić do wzoru:
N 54° 05.7[A-3][A-2]
E 022° 55.5[B-3][B-1]
Sam pojemnik ukryty jest ok. 150 m od współrzędnych początkowych skrytki.
Powiat sejneński w XIX w./Sejny county in the 19th century
For over 200 years (16th-18th centuries) Poland and Lithuania were one country called the Polish-Lithuanian Commonwealth. At the end of the 18th century, however, the country lost its independence and was divided between Russia, Prussia and Austria. After WW I both countries regained independence but this time they decided to divorce, not without some disputes and even military clashes. One of them was the conflict over the town of Sejny and the surrounding area, today in Poland called the Sejny Uprising. Both Poles and Lithuanians believed that these areas should belong to them, which finally led to fighting, first in 1919 and then also in 1920. Eventually, the winning side was Poland. If you are more interested in these events, you can find a well-written and quite impartial entry on Sejny Uprising in Wikipedia.
Luckily, it’s been over a hundred years since those tragic events. Now you can cross the border between Poland and Lithuania freely and go sightseeing, shopping and, of course, geocaching whenever and wherever you want.
The cache is a simple multi. Its coordinates will lead you to a mural commemorating 100 years of regaining independence by the Suwałki region. You must find all dates shown in the mural (don’t count "100 lat") and add up the digits appearing in them. You will get a two-digit number, in which the first digit is your A and the second is B. To get the coordinates of the container you must put the obtained values into:
N 54° 05.7[A-3][A-2]
E 022° 55.5[B-3][B-1]
The container is hidden about 150 m from the initial coordinates.