[PL]Piaskowcowa powierzchnia Szczelińca Wielkiego jest zwietrzała i popękana. Dzięki temu można podziwiać tutaj różnorodne formy skalne przypominające swoim wyglądem ludzi i zwierzęta. Ponadto można tutaj zobaczyć głębokie wąwozy i korytarze tworzące labirynt skał. Jedną z najbardziej rozpoznawalnych skał na Szczelińcu Wielkim jest Wielbłąd.
Ciekawy kształt tej skały został spowodowany przez intensywne wietrzenie słabo odpornych na erozję skał piaskowcowych. Wielbłąd jest skałą, na powierzchni której znakomicie widoczny jest schemat powstania osadów warstwowanych przekątnie w następstwie przemieszczania się po dnie prądowych form dna.
W okresie turonu i koniaku (górna kreda, 93,9-86,3 mln lat temu) materiał osadowy, z którego później powstały piaskowce ciosowe na obszarze Gór Stołowych, był dostarczany do morza z lądu oddalonego wówczas ok. 20 km w kierunku północnym (dzisiejsza południowa granica Gór Sowich). Piasek i żwir z plaż roznoszony był prądami po całym obszarze basenu. Wzdłuż brzegu ówczesnego basenu sudeckiego płynął prąd napędzany wiatrem, tzw. dryf wiatrowy. Działalność tego dawnego paleoprądu znakomicie dokumentują struktury sedymentacyjne zachowane w piaskowcu. Charakterystyczne są tutaj przede wszystkim przekątne warstwowania, które powstały w trakcie wędrówki po dnie form dna o różnej wielkości, od małych i dużych ripplemarków (zmarszczek wiatrowych powstałych w wyniku przesuwania ziaren piasku przez wiatry, prądy wodne lub falowanie) poprzez średniej wielkości diuny (piaszczyste wydmy ruchome), po fale piaskowe (piaszczyste grzbiety, znacznie większe od ripplemarków).
Transport ten okresowo przerywany był sztormami. Erodowały one wybrzeża i niszczyły plaże. W trakcie tych sztormów przy brzegu powstawały rozległe pokrywy rezydencjalnych bruków sztormowych. Były to osady gruboziarniste, które ze względu na swój duży ciężar nie mogły być usunięte przez falowanie i prądy morskie. Materiał tych bruków jest zlepieńcowaty i bardzo często zawiera olbrzymie ilości pokruszonych skorup muszli - jest to tzw. zlepieniec muszlowy.
EARTHCACHE: wstęp na Szczeliniec Wielki jest sezonowy (od 1 maja do 31 października) – w półroczu zimowym wstęp tylko na własną odpowiedzialność (!), poruszaj się tylko po wytyczonych szlakach turystycznych – realizacja zadań ujętych w tym EC nie wymaga opuszczania wytyczonych ścieżek (!), nie przechodź przez barierki (!), nie zaśmiecaj terenu (!), szanuj faunę, florę i skały (!)
TWOJE ZADANIA:
1. Jaką nazwę ma rodzaj skały o zlepieńcowatym charakterze zawierająca duże ilości pokruszonych skorup muszli?
2. W dolnej części skały Wielbłąd (od strony szlaku turystycznego) możesz zobaczyć wyraźne przebarwienie. Określ jakiego jest ono koloru i spróbuj wyjaśnić co jest przyczyną obecności tego przebarwienia.
3. W dolnej połowie skały możesz zaobserwować trzy wyraźne warstwy (oznaczone na powyższej fotografii literami A, B i C), które oddzielone są od siebie licznymi otworami (zakrytymi na fotografii czarnymi pasami oznaczonymi literami D, E i F). Otwory te wskazują wyraźną granicę pomiędzy kolejnymi falami piaskowymi. Oszacuj wysokości względne - licząc od podnóża skały Wielbłąd - każdej z tych trzech warstw z otworami (D, E i F).
4. Nieopodal Wielbłąda znajduje się najwyższy punkt na Szczelińcu Wielkim i zarazem w całych Górach Stołowych, zwany Tronem Liczyrzepy lub Fotelem Pradziada. Na jakim azymucie od skały Wielbłąd położony jest ten najwyższy punkt?
5. Wykonaj zdjęcie siebie lub twojego odbiornika GPS / smartfona / przedmiotu osobistego (kartki z nickiem, xWG, itp) z górną częścią skały przedstawiającą wielbłąda – proszę nie załączać foto spoilerów (!) - jest to zadanie obowiązkowe (zgodnie ze zmianami w regulaminie od czerwca 2019). Zdjęcie dodaj do swojego loga, nie wysyłaj mi go w wiadomości z odpowiedziami (!)
Odpowiedzi proszę wysyłać na mój profil albo na mojego e-maila. Nie musisz czekać na moją odpowiedź, ale pamiętaj, że wszystkie logi bez wysłanych odpowiedzi będą kasowane. Nie umieszczaj odpowiedzi i foto spoilerów w swoim logu. Powodzenia!
[EN]Sandstone surface of Szczeliniec Wielki is weathered and cracked. Due to erosion processes, we can admire varied shapes of rock here, looking like people or animals. Moreover, we can see deep creeks or halls between rocks which create a rock labyrinth. One of the most recognized rock on the top of Szczeliniec Wielki is ‘Wielbłąd’ (English: ‘Camel’).
‘Wielbłąd’ has an interesting shape because of intensive weathering of sandstone. This type of rock is poorly resistant to erosion. ‘Wielbłąd’ is a rock where the genesis of stratified sedimentary rocks is clearly visible. This stratification of sandstone was formed due to movement of former landforms of the sea bottom.
During geological periods of Turonian and Coniacian (93,9 – 86,3 million years ago), deposits that have formed jointed sandstone in Stołowe Mountains, were transported towards the north to the sea from the land at the distance of 20 kilometers (from present edge of Sowie Mountains). Sand and gravel from beaches were transported by sea-waves over the whole area of basin because of activity of powerful sea current (known as a wind drift) that was flowing along the coast of the former Sudetian Basin. The activity of this former sea current is clearly visible in sediment structures of sandstone. A cross-bedding stratification is characteristic for this area. It’s a result of transport of various landforms of sea bottom such as small and large ripple marks (straight ripples formed due to transport of sand by wind, water currents or water waving), medium-sized dunes (moving sand dunes) and sandy waves (sandy ridges, much larger than ripple marks).
This transport was periodically intermittent by sea storms that eroded coasts and damaged beaches. During sea storms, vast surface of stormwater cobblestones were formed along the coast. These large-grained deposits couldn’t be transported by sea waves or ocean currents because they were too heavy. These deposits had features of conglomerate with enormous number of broken see shells. That’s why this rock is known as a shell conglomerate.
EARTHCACHE: there is seasonal access only (1st of May – 31st of October) (!), do not get out the tourist trail (!), do not cross the barrier (!), do not litter (!), respect fauna, flora, rocks (!)
YOUR TASKS:
1. What is the name of conglomerate cointaning a large amount of broken see shells?
2. In lower part of the rock ‘Wielbłąd’ (from the side of the tourist trail) you can clearly see discoloration. What is the color of this discoloration? Suggest reason for existing of this discoloration.
3. In lower half of the rock ‘Wielbłąd’ you can observe three distinctive layers (marked on the photography above by letters A, B and C) that are separated from each other by narrow zones with numerous holes (covered on the photography by black belts and marked by letters D, E and F). Holes are situated in clearly visible boundaries between former sandy waves. Estimate the relative height (measure from the bottom of the rock) of each layer with numerous holes (D, E and F).
4. Next to the rock ‘Wielbłąd’, the highest point of Szczeliniec Wielki and the Stołowe Mountains is situated. This place is known as Liczyrzepa Throne. Give the azimuth from the rock ‘Wielbłąd’ to the highest point of the Stołowe Mountains.
5. Take a photo of yourself or your GPS device / smartphone / personal item (piece of paper with your nickname, xWG, etc.) with the upper part of the rock ‘Wielbłąd’ – do not add photo spoilers (!) - this is obligatory task (according to the changes in the regulations since June 2019). A photo should be uploaded in your log, do not send me this photo in the message with answers (!)
Please, send me a message or e-mail with your answers. You needn’t to wait for my response but remember that all logs without answers sent to the owner will be deleted. Do not give answers or photo spoilers in your log. Good luck!
