[PL]
Wiślica należy do najstarszych osad na terenie średniowiecznej Małopolski. Nazwa pochodzi od rzeki Wisły. Pierwsze wzmianki o grodzie znajdują się w materiałach źródłowych z 1135 r. Wtedy Bolesław Krzywousty na skutek nacisków ze strony cesarza niemieckiego, został zmuszony przestać popierać zięcia Borysa przeciwko władzy Węgier. Borys wydał Wiślicę na rzeź i zniszczenie Rusinom i Połowcom, co prawdopodobnie spowodowało upadek grodu.
Kolejne wzmianki pojawiają się w kontekście Mieszka Starego, jako książę dzielnicy senioralnej zajął ją wraz z trzema innymi grodami dzielnicy sandomierskiej i zwróciła je po długim procesie.
Na początku XIII w. Wiślica stanowiła ważne centrum wojskowo-administracyjne. Kasztelanowie wiśliccy należeli do zamożnych i ważnych urzędników Małopolski. W pierwszej połowie XIII w. dochodzi od szesnastoletnich rywalizacji pomiędzy książętami Henrykiem Brodatym i Konradem Mazowieckim oraz ich synami Henrykiem Pobożnym i Bolesławem Konradowiczem, w walkach brały udział także możne rody. Czego nie zniszczyły konflikty książąt, dokończył najazd tatarski w 1241 r. Ze zniszczonej Wiślicy centrum administracyjne przniesiono do Nowego Miasta Korczyna.
"drugi" kościół romański w Wiślicy, wybudowany w miejscu obecnej bazyliki.
Prawdopodobnie za Łokietka Wiślica otrzymała prawa miejskie, jednak nie zachowały się żadne dokumenty mogące o to poświadczyć. Pierwszą pewną informację o lokacji mamy dopiero z 1345 r., kiedy Kazimierz Wielki zakazał celnikom pobierania cła. Nie jest jednak wykluczone, że Wiślica była lokowana na prawie niemieckim w połowie XIII w., przez Bolesława Wstydliwego.
Po umocnieniu się władzy Łokietka zwoływał on wiece rycerskie do Wiślicy, stąd zyskała ogólnopolski rozgłos. W 1409 r. Władysław Jagiełło potwierdził prawa magdeburskie dla Wiślicy wystawiając przywileje.
W mieście często odbywały się zjazdy szlachty, co przyczyniło się do rozwoju Wiślicy. Przez Wiślicę przechodził także szlak tranzytowy z Rusi do Krakowa, a także z Prus na Węgry. Szybko stała się miejscem handlu i rzemiosła, powstały gospody, młyny, piekarnie, wytwarzano piwo słynne nawet na dworze królewskim.
W pierwszej połowie XVI w. miasto liczyło 3 tys. mieszkańców, zbudowano wodociągi, utworzono cechy i korzystano z szeregu przywilejów nadanych przez króla. Przełomowym momentem była śmierć Stefana Batorego. Wtedy na zjedzie szlachty pomiędzy Wiślicą a Kociną w 1587 r. zadecydowano, że nie Maksymilian Habsburg, lecz Zygmunt Waza otrzyma polską koronę. W 1606 r. schronienia i poparcia w Wiślicy szukał nowy król. Jednak Mikołaj Zebrzydowski zorganizował rokosz. Ta wojna domowa w ostateczności skończyła się stopniowym upadkiem Wiślicy. W pierwszej połowie XVII w. miasto nawiedziły klęski żywiołowe: pożary i powodzie. W konsekwencji sejm w 1633 r. uwolnił zniszczoną Wiślicę od płacenia podatków przez cztery lata.
Całkowity upadek Wiślicy nastąpił po wojnach szwedzkich (1655-1660). Król Jan Sobieski starał się ratować sytuację w mieście, ustanawiając dwa dodatkowe targi. Rozbiory Polski przekreśliły kolejne próby podźwignięcia z upadku miasta. Początkowo Wiślica znalazła się w zaborze austriackim, a po 1815 r. w granicach Królestwa Kongresowego, a potem w Królestwie Polskim.
Po powstaniu styczniowym w 1869 r. utraciła prawa miejskie, pozostając nadal znaczącym ośrodkiem handlowym w regionie.
W czasie I wojny światowej osada uległa zniszczeniu.
Po kampanii wrześniowej sytuacja mieszkańców niektórych miast dystryktu radomskiego był bardzo zła, ponieważ ich miasteczka uległy zniszczeniu min. w Wiślica. W pierwszych tygodniach wojny na błoniach pod Wiślicą rozstrzelano 32 osoby. To wydarzenie spowodowało wielki strach wobec niemieckiego terroru. W 1942 r. wywieziono całą ludność żydowską. Jednak społeczeństwo wiślickie nie pogodziło się z niemiecką niewolą, dlatego zrodził się ruch partyzancki. W odwecie za akcje sabotażowe hitlerowcy stosowali masowe represje i egzekucję. Od sierpnia 1944 r. do stycznia 1945 r. Niemcy utworzyli obozy pracy, grupując ludzi w stodołach i innych budynkach gospodarczych. Zmuszano ich do prac na rzecz okupanta m.in. odśnieżania dróg.
W lipcu 1944 r. na terenach oswobodzonych przez partyzantów utworzono tzw. Republikę Pińczowską, w skład której weszła także Wiślica. Do całkowitego wyzwolenie z rąk okupanta doszło w nocy z 12 na 13 stycznia 1945 r.
Zabytki
- bazylika kolegiacka Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wiślicy z 1350, ufundowana przez Kazimierza Wielkiego, ponoć jako pokuta za zabójstwo kanonika Marcina Baryczki (tzw. kościół ekspiacyjny). Wnętrze zdobią gotyckie sklepienia: krzyżowo-żebrowe i ostrołukowe, oparte na trzech filarach na środku bazyliki. Jest to najstarszy i największy kościół dwunawowy w Polsce. Kościół został częściowo zniszczony w czasie I wojny światowej przez Austriaków. Odbudowany został w latach 1919–1926 według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza. W prezbiterium widoczne są fragmenty fresków rusko-bizantyjskich z lat 1397–1400 fundacji Władysława Jagiełły. W głównym ołtarzu umieszczono figurę Matki Boskiej (tzw. Madonna Łokietkowa) z około 1300.
- podziemia bazyliki, w których znajdują się pozostałości dwóch wcześniejszych romańskich kościołów, datowanych kolejno na XII i XIII wiek, oraz unikatowa płyta orantów, datowana na 1175 i stanowiąca wspaniały przykład sztuki romańskiej.
- dom Długosza – wikariat z 1460. Ta budowla z cegły, ufundowana przez słynnego kronikarza Jana Długosza, służyła jako mieszkanie dla wikariuszy kolegiaty wiślickiej. We wnętrzach odkryto fragmenty polichromii z XV wieku..
- kościół św. Mikołaja – pozostałości romańskiego kościoła datowanego na XI wiek, wraz z kaplicą grobową
- misa chrzcielna – niecka gliniano-gipsowa hipotetycznie służąca do chrztów zbiorowych
- dzwonnica znajdująca się na lewo od wejścia, przy zachodniej fasadzie bazyliki. Budowlę wzniesiono w latach 1460–1470, została ona ufundowana przez Jana Długosza. W 1858 uległa pożarowi. Odrestaurowano ją w 1872 dodając neogotycki hełm. Dzwonnica została uszkodzona w czasie austriackich bombardowań w 1915. W 1919 naprawiono ją, likwidując jednak hełm XIX-wieczny. Budowla ma plan kwadratu i posiada cztery kondygnacje. Na częściowo zrekonstruowanym fryzie umieszczone są herby Korony i Litwy, a także szlacheckie: Dębno, Wieniawa, Grzymała, Ogończyk, Pilawa, Nałęcz, Rawicz oraz Poraj.
- ślady murów z XII wieku na Wyspie Grodziskowej
Do zalogowania skrytki należy „zdobyć” następujące etapy: (zdjęcie dodaj do logu, odpowiedzi wyślij przez profil)
I etap Jesteś na współrzędnych startowych, zrób sobie (lub swojego urządzenia) zdjęcie na tle wybranego obiektu: dzwonnicy lub wejścia głównego do bazyliki
II etap Na placu przed wejściem do bazyliki są dwie tablice: jedna opisuje dzwonnicę a druga…??
III etap Idź pod obiekt z odpowiedzi II etapu – co obecnie się tam znajduje?
IV etap współrzędne N 50°20.908' , E 020°40.479' jaki status ( jako pierwsze na Ponidziu) otrzymała Wiślica?
[EN]
Wiślica is one of the oldest settlement in medieval Minor Poland. The name comes from the river Vistula. The settlement was mentioned for the first time n the sources from 1135. Then Boleslav Krzywousty, under pressure of German emperor, was forced to cease supporting his son-in-law Boris against Hungarian domination. He left Wiślica in the lurch and destruction for Ruthenians and Kumans, what probably caused the settlement collapsed.
Mentions of the city successively appeared in the context of Mesco the Old. As a prince of the seigniorial quarter he conquered it and the three more burg cities of Sandomierz quarter and returned after a hard legal battle.
At the beginning of 13th century, Wiślica constituted important military and administrative centre. Wiślica’s castellans were affluent and significant clerks in Minor Poland. By the first middle of XIII century sixteen years long competition between princes Henry Bearded and Conrad Masovian and their sons Henry the Pious and Boleslav Kondratowicz took place. In battles was also took part mighty clans. What remained undestroyed after the clashes of princes, demolished Tatar invasion in 1241. Administrative centre was moved from the destroyed Wiślica to the Korczyn New Town.
It was probably during the reign of Łokietko, when Wiślica was given civic rights, however no documents remain which can prove it. We have first trustworthy information about location from 1345, when Casimir the Great prohibited tax collectors from collecting duty. But it is not impossible that Wiślica was located, according to the German law, by the middle of 13th century by Boleslav the Bashful. When the authority of Łokietko was powerful enough, he called together knight’s rallies to Wiślica, hence it gained all-Polish fame. In 1409 Ladislas Jagiełło issuing trappings confirmed Magdeburg law for Wiślica.
In town often took place nobility conventions, what caused Wiślica bloomed. The city is crossed by transit route from Ruthenia to Krakow and also from Prussia to Hungary. Wiślica quickly became a place of trade and craft, inns, mills and bakeries came into being, beer famous even on the king’s court was produced.
By the first middle of 16th century, town numbered 3 thousand inhabitants, waterworks were build, guilds were created and people benefited from number of trappings granted by king.
Death of Stephen Batory was turning point. A that time, during nobility convention between Wiślica and Kocina in 1587 it was decided that Sigismund Waza would obtain polish crown instead of Maximilian Habsburg. In 1606 new king was looking for shelter and support in Wiślicsa. Nevertheless, Nicolas Zebrzydowski organized sedition.
That civil war came to an end, as a last resort, by gradual decline of Wiślica. By the first middle of 17th century town was afflicted by elemental disaster: fires and floods. As a consequence, in 1633 Wiślica was made by Parliament tax-free for five years.
After Swedish Wars(1655-1660) complete decline of Wiślica took place. By establishing two more markets, King John Sobieski did his best to save the situation in the town. Successive efforts to raise the town from downfall were undid by Poland's partition. Initially, Wiślica occurred in the Austrian annexation, and after 1815 within Congressional Kingdom boundary, and later on within Polish Kingdom.
After January uprising, it lost its civic rights, though it remained significant trade centre in the region.
Settlement was destroyed during the First World War.
After the campaign, situation of inhabitants in several towns of Radom's District was really poor because their home towns were destroyed, inter alia in Wiślica. During the first weeks of war 32 people were shot at the meadow near Wiślica. This event caused great fear toward German terror increased. All Jewish people were driven out in 1942. However, Wiślica's community had never reconciled themselves to German captivity. For this reason underground army was born. In revenge to committing acts of sabotage, Nazis applied mass repressions and executions. From August 1944 till January 1945 Germans created labour-camps, banding people together in barns and farm buildings. They were forced to work for Germans, among other things clearing the streets of snow.
In July 1944, on the territories liberated by partisans, so-called Pińczowska's Republic was established, with Wiślica included. Absolute liberation from occupant hands took place from 12 to 13 January 1945.
Monuments:
- Collegiate Basilica of the Birth of the Blessed Virgin Mary in Wiślica was erected by king Kazimir the Great in 1350. It's the oldest and biggest two-aisled church in Poland. Inside, there are original wall paintings founded by king Vladislau Jagiello in 1400. Today, it's the Sanctuary of Smiling Madonna, half-sculpture, given to Wiślica by king Vladislau I the Elbow-high, dated back to 1270–1300
- The Belfry founded by Jan Długosz in 1460;
- The vaults of Gothic Basilica with the remains of two Romanesque churches, which are dated back to 12th and 13th century;
- Unique Slab of Orants dated back to 1175, finest example of the Romanesque art;
- The house for the canons and assistant curates, so-called House of Jan Długosz dated back to 1460, with beautiful original wall-paintings;
- The Archaeological Pavilion covering the remains of the 10th (11th)-century Romanesque church and the famous gypsum (probably baptismal) font from 880;
- Early medieval fortified settlement form the end of the 10th century;
- The Jewish cemetery, created in the 17th century, destroyed during and after the second World War
source: text https://sztetl.org.pl/pl photos http://www.wrota-swietokrzyskie.pl
To log in the cache you must "get" the following steps: (photo add to the log, answers send by profile)
Stage I You are at the starting coordinates, take a picture with a bell tower or entrance to the basilica
Stage II On the square in front of the entrance to the basilica there are two tables: one description of the belfry and the other ... ??
Stage III Go to the object from the answer of the second stage - what is currently located there?
Stage IV Go to coordinates N 50 ° 20.908 ', E 020 ° 40.479' What status (as first on Ponidzie) was given to the city?
Virtual Rewards 2.0 - 2019/2020
This Virtual Cache is part of a limited release of Virtuals created between June 4, 2019 and June 4, 2020. Only 4,000 cache owners were given the opportunity to hide a Virtual Cache. Learn more about Virtual Rewards 2.0 on the Geocaching Blog.