Stalag Luft 3 - The Great Escape Virtual Cache

Wiosną 1942 r., na południe od miasta i na wschód od istniejącego już obozu Stalag VIII C powstał Stalag Luft 3 – obóz jeniecki dla oficerów-lotników alianckich (Królewskich Sił Powietrznych RAF oraz Sił Powietrznych Armii USA USAAF). Na przełomie 1944 i 1945 r., przebywało w żagańskim obozie ponad 10.000 jeńców, a wśród nich około 100 Polaków.



Zabezpieczenie obozu stanowiło podwójne, wysokie na 2,5 m ogrodzenie z drutu kolczastego. Na terenie obozu, w odległości około 10 m od ogrodzenia i na wysokości 45 cm rozciągnięty był drut, którego jeńcy nie mogli przekraczać . Wzdłuż ogrodzenia , co 100 m ustawione były wieże strażnicze z elektrycznymi reflektorami i karabinami maszynowymi. Na wieży zawsze był wartownik, który strzelał do jeńca w przypadku naruszenia zakazanych stref.



Drewniane baraki mieszkalne w obozie były parterowe. Miały 60 m długości i 10m szerokości. Umieszczone były na specjalnych filarach, a miedzy podłogą i ziemią była pusta przestrzeń , którą wartownicy mogli skutecznie obserwować. Przez całą długość baraku przebiegał korytarz, po jego obydwu stronach znajdowały się izby mieszkalne o wymiarach 4 x 4,5 m po 9 z każdej strony.

W marcu 1943 roku na terenie Sektora Północnego Stalagu Luft III w Żaganiu rozpoczęły się przygotowania do przeprowadzenie masowej ucieczki 200 jeńców. Obejmowały one między innymi równoczesne kopanie trzech tuneli, które nazwano „Tom”, „Dick” i „Harry’. Jednym z ważniejszych i najtrudniejszych zadań było przygotowanie, wykonanie i zamaskowanie wejść do tuneli.



Tunel „Tom” rozpoczynał się w izbie mieszkalnej baraku 123 i miał wejście w podstawie komina. „Dick” miał wejście w studzience kanalizacyjnej umywalni baraku 122. Te dwa tunele miały być budowane w kierunku zachodnim. „Harry” rozpoczynał się pod piecem izby mieszkalnej baraku 104 i przebiegać miał w kierunku północnym. Po przebiciu się przez warstwy betonu i cegieł rozpoczęto kopanie trzech szybów. W wyniku wydobycia wielu ton bardzo żółtego piasku osiągnięto głębokość około 10 metrów. Szyb szalowano deskami z prycz i budowano drabiny. Pod szybem wejściowym zbudowano trzy pomieszczenia, które służyły jako zaplecze tunelu. Tam znajdowała się pompa do tłoczenia powietrza, magazyn wydobytego piasku i worków do jego wynoszenia oraz warsztat z narzędziami, lampami i deskami. Pompa powietrzna zbudowana była z drewnianego łoża z zamontowanym brezentowym, impregnowanym miechem. Zrobiony on był z worka na odzież. Usztywniony drutem i zakończony był drewnianymi pokrywami z automatycznymi zaworami. Zawory wlotowe i wylotowe zasysały i tłoczyły powietrze w przewody. Przewody te wykonane były z puszek po skondensowanym mleku „Klim”. Tory do przemieszczania wózków w tunelu wykonane były z listew przypodłogowych oderwanych w izbach mieszkalnych. Z przodu i tyłu wózka znajdowały zaczepy do mocowania liny, za pomocą, których je przemieszczano przewożąc kopaczy, deski i wywożąc piasek. Oświetlenie miejsc pracy i całego tunelu początkowo było lampami tłuszczowymi. Lampy strasznie dymiły, silnie ogrzewały powietrze i zabierały dużo tlenu. W trakcie budowy w obozie radiowęzła, jeńcy weszli w posiadanie przewodów elektrycznych i wykonali w tunelach oświetlenie elektryczne. Podłączone było do oświetlenia baraku i używane tylko w nocy, ponieważ w dzień wyłączano prąd w całym obozie. Tunel „Tom” został przypadkowo odkryty przez Niemców i wysadzony w powietrze. Z prac nad „Dickiem” zrezygnowano, ponieważ Niemcy rozpoczęli budowę sektora zachodniego i tunel prowadziłby do nowej części obozu. Cały wysiłek skupiono na „Harrym”. Stworzono 5 zespołów po 4 kopaczy i prace prowadzono bez przerwy w dzień i w nocy. Tunel „Harry” miał dwie mijanki. Były to specjalnie wykonane komory, które były wyższe i szersze niż tunel. Służyły do przeładunku piasku, odpoczynku kopaczy i pozwalały skrócić liny, co zapobiegało ich plątaniu się. Rozmieszczone były w trzydziestokilkumetrowych odstępach i nazwane jak stacje londyńskiego metra: „Picadilly Circus” i „Leicester Square”. Sam tunel miał wysokości 54 cm i szerokości 52 cm.



Długość tunelu wyliczono na około 111 metrów i rozpoczęto budowę szybu wyjściowego. W styczniu 1944 roku tunel Harry był gotowy i czekał na decyzję o ucieczce. Wyznaczono ją w nocy z 24 / 25 marca. Z planowanych i przygotowanych 200 jeńców tunelem wydostało się tylko 80, ale 4 ostatnich wartownik nad ranem złapał przy wyjściu odkrywając ucieczkę. 76 oddaliło się od obozu. W wyniku zarządzonej wielkiej akcji poszukiwawczej złapano 73. Trzem jeńcom udało się dotrzeć do Wielkiej Brytanii. Na osobisty rozkaz Hitlera 50 uciekinierów zostało zamordowanych w rejonach miejsc gdzie zostali schwytani.

Materiały wykorzystane za zgodą Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu.

In addition, a P.O.W. camp for pilots named Stalag Luft 3 – was built in the vicinity of Zagan, controlled directly by the High Command of Luftwaffe. At first, the majority of the prisoners were British RAF officers and American pilots. Only later, in June 1942 some other nationalities would show in the camp, being French, Polish, Belgian, Dutch, Canadian, Australian, Lithuanian, Norwegian, New Zealand, South African, Greek and Czechoslovakian pilots. In 1944 Luft 3 camp accommadated 10.494 people.



Stalag Luft 3 camp was famous for the number of attempted escapes. The biggest of them was organized by a secret “X” Committee established by the prisoners in spring 1943 and lead by Major Roger Bushell. It took place in the night of 24 March 1944. Eighty prisoners made it outside through a 111-meter tunnel 10 meters deep. After the escape was revealed and alarm was raised, four prisoners were caught by the tunnel outlet. A big hunt began on the whole territory of the Reich. Consequently, only three of the prisoners managed to avoid the traps and chases, whereas the remaining 73 were caught by the Nazis. It was the biggest escape ever from the Zagan camp. In pursuance of Hitler’s personal order called “Sagan Befehl”, 50 of the unsuccessful fugitives were put before the firing squad.



The escapes from the Zagan camp came back as movie “The Great Escape” produced in the sixties,starring Steve Mc Queen and Charles Bronson.

Twoje zadanie / your task:

Virtual Rewards 2.0 - 2019/2020

This Virtual Cache is part of a limited release of Virtuals created between June 4, 2019 and June 4, 2020. Only 4,000 cache owners were given the opportunity to hide a Virtual Cache. Learn more about Virtual Rewards 2.0 on the Geocaching Blog.