For English click here
Wie Schokland betreedt, wordt ogenblikkelijk gegrepen door een bijna tastbaar verleden. Een verleden dat zo bijzonder is dat UNESCO het voormalige eiland en directe omgeving in 1995 op de werelderfgoedlijst heeft geplaatst.
Ooit lag Schokland midden in de woeste Zuiderzee, die grote delen van het eiland wegsloeg. Ondanks het dreigende water en de armoede woonden er mensen. Al in de prehistorie werd het gebied door mensen bewoond. Maar Schokland was niet altijd een eiland.
Vanaf ongeveer 1100 werd een begin gemaakt met de ontginning van dit gebied. Grote stukken veen werden omringd met dijkjes en met slootjes ontwaterd. Het gebied rond het huidige Schokland werd zo vermoedelijk al rond de veertiende eeuw ontgonnen.
Er kleefden echter ook nadelen aan deze ontginning. De ontwatering van het gebied zorgde ervoor dat het veen inklonk, waardoor de bodem langzaam begon te dalen. De zee kreeg hierdoor steeds meer vat op het land en uiteindelijk werden er steeds meer stukken land weggeslagen. Voor Schokland kwam de zee steeds dichterbij. Tot halverwege de vijftiende eeuw was het nog een schiereiland, doordat het middels een smalle veenrug met het vasteland werd verbonden. Uiteindelijk at de Zuiderzee ook dat stukje land op waardoor Schokland een eiland werd.
Twee eilanden
Van ongeveer 1400 tot 1859 was Schokland een eiland, bewoond door vissersfamilies die er een karig bestaan leidden. Tot begin negentiende eeuw werd nog gesproken van twee eilanden, Emmeloord en Ens, maar daarmee werd feitelijk hetzelfde eiland bedoeld. Emmeloord omvatte het noordelijke deel. In de Middeleeuwen maakten de zogenaamde heren van Kuinre hier lang de dienst uit. Ze gebruikten dit deel van het eiland als uitvalsbasis voor hun rooftochten op de Zuiderzee. In 1660 kocht Amsterdam het gebied en vanaf dat moment hoorde het noordelijk deel van Schokland officieel bij Holland.
Ens omvatte het zuidelijke deel en viel al vanaf de Middeleeuwen onder Overijssel. Op het zuidelijke deel bevonden zich twee woonterpen: Middelbuurt (of Molenbuurt) en het kleinere De Zuidert. In 1806 werden de twee eilanden bestuurlijk samengevoegd.
Schokland in 1788, links Ens (zuiden), rechts Emmeloord (noorden)
|
Aan de oostkust van het eiland bevond zich vroeger een houten paalwering, met daarin een smalle loopplank. Handig, want het drassige eiland was vaak moeilijk begaanbaar en via de loopplank kon men toch zonder natte voeten van de ene naar de andere terp wandelen. Als eilanders elkaar op de loopplank tegenkwamen, pakte men elkaar bij de middel vast om vervolgens om elkaar heen te draaien. Dit kwam bekend te staan als de zogenaamde Schokkerdans.
Strijd tegen het water
De strijd tegen het water is een constante geweest in de Nederlandse geschiedenis. De geschiedenis van Schokland geeft een indringend beeld van die strijd. De bewoners waren vastbesloten hun eiland te behouden. Om te voorkomen dat de zee nog meer delen van het land zou wegvreten, werd daarom om vrijwel het hele eiland een houten paalafzetting geplaatst. Op de Middelbuurt, één van de middeleeuwse terpen op het voormalig eiland waar tegenwoordig Museum Schokland te vinden is, kan men nog zo’n paalafzetting bekijken.
Landverlies Schokland (RCE) |
De ene rampspoed na de andere teisterde het eiland. In 1728 brandde de buurtschap Emmeloord op de noordpunt af. Verder importeerden de VOC-schepen onbedoeld paalworm die de houten paalwering rondom het eiland in rap tempo ruïneerde. Daarna ging de landafname zo snel dat zelfs de aanleg van een basaltdijk niet meer mocht baten. Het einde van het eiland lijkt nabij als in 1825 een storm hele stukken wegslaat. In die storm verliest Emmeloord 26 van de 65 huizen. Toch proberen de Schokkers het tij te keren en wordt alsnog de eerste echte haven bij Emmeloord aangelegd. In 1842 verrijst er ook een nieuwe Rooms Katholieke Kerk op Emmeloord voor het destijds enorme bedrag van ƒ 11.050,-! Er zijn tal van overstromingen in een periode met hevige stormen. Er mag dan moedig zijn gestreden. De strijd tegen het water was ongelijk. Eeuw na eeuw at de zee meer land op.
In 1859 werd het voormalige eiland Schokland op bevel van koning Willem III ontruimd. Het was de koning en de regering wel welletjes. Instandhouding leek onbegonnen werk. Daarnaast was de armoede op het eiland groot. De eilanders moesten elders maar een heenkomen vinden. De ongeveer 635 'Schokkers' verhuizen naar de vaste wal. De ‘Schokkers’ waren echter zeer gehecht aan hun eiland en om te voorkomen dat ze ooit terugkeerden, kregen alle bewoners opdracht hun woning eigenhandig af te breken, zodat ze het elders eventueel weer konden opbouwen. Terugkeren op het eiland was geen optie. Schokland blijft bestaan maar wordt in 1942 met de inpoldering van de Noordoostpolder, een eiland op het droge. Tegenwoordig is Schokland gewoon met de auto te bereiken.
Bronnen: het Flevo-Landschap, Wikipedia, Historiek en Unesco.
Om deze virtual te kunnen loggen brengt u een bezoek aan het voormalige eiland Schokland. De oppervlakte is ongeveer 140 hectare. Noord-Zuid is het voormalige eiland circa 4,5 km lang. Het eiland is 450m breed op zijn breedste punt en 100m breed op zijn smalste punt.
Op de noordelijke helft van het eiland ziet u de havenkom en twee gebouwen. Het ene gebouw is de Misthoorn, het andere De Lichtwachter.
Op de zuidelijke helft van Schokland kunt op Middelbuurt het Schokland Museum bezoeken. Een bezoek is echter optioneel en niet nodig om deze virtual te kunnen loggen.
Op de Zuidpunt zijn alleen nog de vuurplaat en de uit ongeveer 1300 daterende kerkruïne Ens over. Hoeveel tijd u aan de virtual besteed is helemaal uw eigen keus. Snel met de auto naar de drie punten of geniet van de omgeving te voet of per fiets. Een rondje over het voormalige eiland is ongeveer 11 km.
De opdrachten:
1A: N52° 39.380 E005° 46.789 Maak een foto van uzelf, uw GPS of mascotte met de Lichtopstand/Lichtwachterswoning of de voormalige haven van Emmeloord.
1B: N52° 39.359 E005° 46.773 Beantwoord de vraag: Hoe hoog stond het water in 1916?
2: N52° 38.091 E005° 46.649 Beantwoord de vraag: Wat voor soort steen is steen D?
3: N52° 37.219 E005° 46.397 Beantwoord de vraag: Welke drie woorden staan er op de zijkanten van de audiopaal? Maak een foto van uzelf, uw GPS of mascotte met de kerkruïne van Ens.
Stuur de antwoorden op de bovenstaande vragen via het message center voordat u gaat loggen. U hoeft niet te wachten op een reactie. Bij vragen neem ik contact met u op.
LET OP: logs zonder de twee verplichten geuploaden foto's worden verwijderd. U bent zelf verantwoordelijk voor het goed uitvoeren van de bovenstaande opdrachten! Als u één foto vergeet te maken zult u dus nog eens terug moeten komen.
LET OP: stuurt u geen antwoorden, of maakt u niet de benodigde foto’s, dan zal uw log zonder bericht verwijderd worden.
Deze cache is met toestemming van Het Flevo-landschap geplaatst.
Voor meer informatie: info@flevolandschap.nl
Anyone who enters Schokland is immediately gripped by an almost tangible past. A past so special that UNESCO placed the former island and its surroundings in 1995 on the World Heritage List.
Once upon a time, Schokland lay in the middle of the raging Zuiderzee which washed away large parts of the island. And, in spite of the threat of floods and the poverty, people always lived there. But Schokland was not always an island.
People were already living on Schokland 12,000 years ago. They lived there as hunter-gatherers and fishermen. During the Middle Ages (500-1500 AD) there were mainly farmers here who kept cattle and grew cereal crops. The cultivation of the land caused the soil to slowly shrink. As a result, the sea got more and more grip on the land and eventually more and more pieces of land were washed away. For Schokland, the sea was getting nearer. Until the mid-fifteenth century it was still a peninsula, because it was connected to the mainland by a narrow strip of peat. Ultimately, the Zuiderzee swallowed also that strip of land, making Schokland an island.
Two islands
From about 1400 to 1859, Schokland was an island, inhabited by fishing families who lived a meager life. Until the early nineteenth century they talked of two islands, Emmeloord and Ens, but it was actually the same island. Emmeloord included the northern part. In the Middle Ages, the so-called Lords of Kuinre used this part of the island as a base for their piracy on the Zuiderzee. In 1660 Amsterdam bought the area and from that moment the northern part of Schokland officially belonged to Holland.
The southern part had been part of Overijssel since the Middle Ages. On the southern part there were two settlements on mounds: Middelbuurt and the smaller De Zuidert. In 1806, the two islands were merged administratively.
Schokland in 1788, left Ens (south), rechts Emmeloord (north) |
On the east coast of the island there used to be a wooden stile barrier, containing a very narrow walkway. Handy, because the marshy island was often difficult to walk on and you could still walk from one mound to the other over the walkway without getting wet feet. When islanders met on the walkway, they grabbed each other by the waist and then turned around each other. This came to be known as the so-called Schokkerdance.
Fighting the water
Throughout the centuries, the Dutch have fought a battle with and against the water. The history of Schokland gives a penetrating picture of that battle. Residents were determined to save their island. To prevent the encroachment of the sea upon the land, a wooden pile wall was placed around almost the entire island. On Middelbuurt, where you now can find Museum Schokland, you can still see such a pile wall.
Land Lost Schokland |
One disaster after another ravaged the island. In 1728 the township of Emmeloord on the northern tip burned down. Furthermore, the VOC ships unintentionally imported pole worm, which rapidly destroyed the wooden pile wall around the island. The water swallowed up the land so fast that even the construction of a basalt dike didn’t help. In 1825 the end of the island seems to be near when a storm surge reached the shoreline. In that storm, Emmeloord lost 26 of the 65 houses. Still the Schokkers try to turn the tide and the first real harbour is constructed at Emmeloord. In 1842 a new Roman Catholic Church arises at Emmeloord for the then enormous amount of NLG 11,050! There are numerous floods during a period of heavy storms. They fought a courageous battle, but the battle against the water was unequal. Century after century, the sea had swallowed up more land.
In 1859, the former island of Schokland was evacuated by order of King William III. It was enough for the king and the government. Conservation seemed to be impossible. In addition, poverty on the island was enormous. The islanders had to find refuge elsewhere. The approximately 635 'Schokkers' move to the mainland. However, the "Schokkers" were very attached to their island and to prevent them from ever returning, all residents were ordered to demolish their home with their own hands, so that they could rebuild it elsewhere. Returning to the island was not an option. Schokland remained in existence but in 1942, following the reclamation of the Noordoostpolder, it became an island on dry land. Today, Schokland can be reached by car.
Sources: het Flevo-Landschap, Wikipedia, Historiek en Unesco.
To log this virtual you have to visit the former island of Schokland. The area is approximately 140 hectares. From North to South, the former island is approximately 4.5 km long. The island is at its widest point 450m wide and at its narrowest point 100m wide.
On the northern half of the island you can see the harbour basin and two buildings. One building is the Misthorn, the other Lighthouse keeper’s house.
You can visit the Schokland Museum in Middelbuurt on the southern half of Schokland. However, a visit to the museum is optional and not necessary to log this virtual.
At the Zuidpunt only the fire plate and the church ruin Ens, dating from about 1300 are left. How much time you spend logging this virtual is up to you. Quickly visiting the three points by car or enjoying the surrounding on foot or bicycle. A round over the former island is about 11 km.
The tasks:
1A: N52 ° 39.380 E005 ° 46.789 Take a picture of yourself, your GPSr or mascot with the Light beacon/Lighthouse keeper’s house or the former harbour of Emmeloord.
1B: N52 ° 39.359 E005 ° 46.773 How high was the water in 1916? (See Hint)
2: N52 ° 38.091 E005 ° 46.649 What type of stone is stone D?
3: N52 ° 37.219 E005 ° 46.397 Which 3 words do you find on the left and right side of the audio installation? Take a picture of yourself, your GPSr or mascot with the church ruins of Ens.
Once you have obtained the answers, please send them to me through the Message Centre. You are free to log your find once you have send me the answers. You don't have to wait for a reply. If there are any questions about your answers, I’ll contact you.
ATTENTION: if you do not send any answers, or if you do not take the necessary photos, your log will be deleted without any notice.
Virtual Rewards 2.0 - 2019/2020
This Virtual Cache is part of a limited release of Virtuals created between June 4, 2019 and December 31, 2020. Only 4,000 cache owners were given the opportunity to hide a Virtual Cache. Learn more about Virtual Rewards 2.0 on the Geocaching Blog.