Gross Iser Virtual Cache

 

Wielka Izera (niem. Groß-Iser) była przykładem osady założonej przez czeskich protestantów, których zmuszono do emigracji, a tutaj znaleźli schronienie. Źródła historyczne podają, że pierwszą osobą, która osiedliła się na terenie Hali Izerskiej (później osada Groß-Iser) był chrześcijanin protestancki o imieniu Tomasz, przybyły z Czech, a za datę osiedlenia podaje się rok 1620. Był on pierwszą osobą, która przetarła szlak dla innych prześladowanych protestantów, a w 1630 roku istniała już osada. Miejsce było trudno dostępne, otoczone gęstym lasem, torfowiskami i bagnami, a wokół istniało zagrożenie ze strony niedźwiedzi i wilków. W okresie zimy klimat i temperatury były podobne do klimatu na Syberii, dlatego nazywane jest do dnia dzisiejszego „Małą Syberią”. W 1740 roku istniała już kaplica, w której mieszkańcy osady i okolicy mieli możliwość swobodnego zgromadzania się, uwielbiania Boga, modlitwy i czytania Biblii. Pierwszym kantorem był Gotfryd Siegert. Pastor przyjeżdżał raz w tygodniu ze Świeradowa-Zdroju. Pierwszą dwuklasową szkołę wybudowano w 1750 roku.

Z końcem XIX wieku Groß-Iser była rozbudowaną miejscowością, w której znajdował się młyn i istniało 38 budynków. Rozbudowa wsi trwała do 1945 roku. Rozciągała się ona na przestrzeni około 5 kilometrów wzdłuż doliny rzeki Izery, która była rzeką graniczną między Niemcami a Czechosłowacją (a przed 1918 r z Austro-Węgrami). Przed rokiem 1945 była to dobrze funkcjonująca wieś z 43 domami, obiektami turystycznymi (dwa schroniska), szkołą, kawiarnią, leśniczówką, remizą strażacką. Mieszkańcy wraz z rozwojem osady utrzymywali się głównie z hodowli bydła i owiec na własne potrzeby, z pracy w lesie, połowu ryb, licznie występujących w strumieniach, a w późniejszych latach ze świadczenia usług turystycznych.

Po roku 1945 Wielka Izera znalazła się w granicach Polski. Mieszkańcy zostali wysiedleni w tym samym roku. Ze względu na to, że była miejscowością graniczną, położoną w górach, los nie był dla niej tak łaskawy jak dla siostrzanej miejscowości Jizerka w Czechach. Jeszcze w 1953 roku stały rozpadające się puste budynki. W latach 60. XX wieku miejscowość została zniszczona, gdyż Polskie Wojsko uczyniło w tym miejscu strzelnicę. W późniejszych latach wędrowcy na terenie miejscowości znajdowali niewybuchy. Z dawnej osady pozostał tylko jeden budynek schronisko turystyczne Chatka Górzystów.

Dom nr 209 w wielkiej Izerze był do 1945 roku w posiadaniu rodziny Männich. Fritz Männich odziedziczył dom po swoim ojcu Gottlobie. Jego dziadek w XIX wieku odziedziczył dom po rodzinie Tappera. Ci legendarni kłusownicy odlewali samodzielnie ołowiane kule. Ich historia stała się kanwą opery "Wolny Strzelec" Karola Marii Webera. W nieistniejącej już dziś drewnianej, mieszkalnej części budynku narodził się pomysł najpopularniejszej niemieckiej opery narodowej. 

První písemná zmínka o osadě, kterou založili čeští pobělohorští exulanti, pochází z roku 1630. První zde postavený dům pochází údajně už z roku 1620 a postavil jej jistý Čech jménem Tomáš. Poté sem přicházeli další obyvatelé z Čech. Ke dni 9. března 1742 zde stálo 20 domů. Hlavním zdrojem obživy zdejších obyvatel byla práce v lese a pastevectví, později pašeráctví a pytláctví. V této době se osada nacházela v Prusku, pouze jeden dům stál v Čechách, nedaleko mostku přes Jizeru stávala celnice. V 19. století se osada rozrostla, na délku dosahovala pěti kilometrů a stala se oblíbeným výletním místem. Ve 30. letech 20. století zde stálo 43 domů, 3 hospody, 2 mlýny, 2 školy, lovecký zámeček, pekárna, 2 celnice, kavárna, myslivna, hájovna, hasičský dům a radnice. Pečivo v místní pekárně mělo být levnější než v Čechách a tak ho sem údajně chodili nakupovat i lidé z Jizerky. Dne 10. května 1945 procházející Rudá armáda vypálila myslivnu a 11. května Rusové zastřelili místního starostu. Od června 1945 docházelo k zániku osady, kterou při vytyčování hranice obsadila polská armáda. Jelikož Češi novou hranici neuznávali a chodili přes ni, byla osada vysídlena, mosty zbořeny a vybudovalo se zde hraniční pásmo. V roce 1960 stály už jen ruiny rozpadajících se chalup a polská armáda zde měla vojenskou střelnici. Místa po původních domech jsou dodnes patrná, některá pak byla označena čísly a tabulkami. Do současnosti zůstala stát jen jedna budova, Chatka Górzystów.

Zajímavou budovou je dům označený číslem 209 (dnes jsou z něj pouze základy, ale je označen popisnou tabulí). Do roku 1945 byl ve vlastnictví rodiny Männichů, což bylo v okolí poměrně rozšířené jméno. Nedaleko přes hranici můžeme připomenout Männichův kříž, který připomíná nešťastou událost, nešťastnou náhodou zastřeleného chlapce. Zajímaví jsou ale předchozí vlastníci, rodina Tapperů. O nich se vypráví pověsti a jejich příběh byl i předlohou pro operu Čarostřelec od Carl Maria von Webera. Prý dělali magické obřady při kterých za bezměsíčných nocí odlévali kule, které nikdy neminuly cíl. Otec Tapper pečlivě pročítal tajné knihy a pronikl do mnoha tajemství. Jen tajemství neviditelnosti a nesmrtelnosti mu odolalo. Byl postrachem okolí a měl prý na svědomí i životy několika hajných. Ale ani čtení kouzelných knih mu nepomohlo, skončil za své hříchy velmi špatně. Jednou při lovu zavítal příliš daleko do bažin a uviděl zde znamení ze kterých postupně zešílel. Zemřel údajně ve vězení v Löwenbergu (Lwówek Śląski). Jeho syn už tak pečlivý nebyl. Když mu došly kouzelné kule po otci, musel si odlít nové a podle knihy se mu to nedařilo. Byl tam popsán i jiný způsob ke kterému ovšem byla potřeba lidská lebka. V noci tedy tajně navštívil hřbitov v Polubném a lebku vykopal. Po obřadu se chtěl lebky zbavit, ale ani vhození do kamen, ani vhození do Jizery, ani vrácení na hřbitov, nic nepomohlo. Lebka se vždy vrátila zpět do Tapperovy chalupy. Pomohl až kat ze Železného Brodu, který lebce poručil, ať džbánem bez dna vylévá vodu z Černých jezírek. Až lebka práci dokončí, nastane soudný den. Pomoc měla ještě jednu podmínku. Kat Tapperovi přinesl hromadu dřeva, kterou měl mít stále za domem, ale nesměl dřevo použít, muselo samo zetlít. Jednoho dne ale Tapper podmínku porušil a část dřeva vhodil do kamen. Prokletí jeho rodu se vrátilo, mladý Tapper zběhl do lesů, brodil se bažinami a stejně jako jeho otec zešílel a brzy zemřel. Jsou to jen pověsti, ale místo, tak opuštěné a drsné, jim nahrává.

Gross Iser was founded on the left bank of the Jizera by evangelical refugees, who had to leave the Czech Kingdom after the Battle of Bila hora. In time, about 40 cottages grew up in a large meadow, in which people lived until 1945. After World War II, this part of Prussian Silesia came into possession of Poland. Former residents were displaced and the houses were demolished by the Polish soldiers.One of the houses (number 209) was in possession of famous poacher Tapper and his son. According to the rumours they did make magical ceremonies, magical bullets, that never missed the target and both of them were very dangerous. But both of them died in madness. The legend was an inspiration for the opera "The Freeshooter".

Gross Iser wurde am linken Ufer der Iser von evangelischen Flüchtlingen gegründet, die nach der Schlacht von Bila hora das Tschechische Königreich verlassen mussten. Mit der Zeit entstanden auf einer großen Wiese, auf der bis 1945 Menschen lebten, rund 40 Hütten. Nach dem Zweiten Weltkrieg gelangte dieser Teil Preußens in polnischen Besitz. Ehemalige Bewohner wurden vertrieben und die Häuser von den polnischen Soldaten abgerissen. Eines der Häuser (Nummer 209) befand sich im Besitz des berühmten Wilderers Tapper und seines Sohnes. Den Gerüchten zufolge machten sie magische Zeremonien, magische Kugeln, die das Ziel nie verfehlten und beide waren sehr gefährlich. Aber beide starben im Wahnsinn. Die Legende war ein Vorbild der Oper Der Freischütz.

 Zadania

1. Współrzędne startowe: Prześlij na nasz e-mail tekst napisany na białej tablicy umieszczonej na budynku.
2. Waypoint 01: Prześlij na nasz e-mail pierwszą datę zapisaną na tablicy.
3. Waypoint 02: Znajdź pozostałości domu kłusownika Tappera (no. 209, spójrz na mapę na stronie geocache) i zrób zdjęcie siebie lub czegoś co cię może zidentyfikować w okolicy domu. Na zdjęciu musi być widoczna tablica informacyjna. Dołącz zdjęcie do swojego logu.

Zdjęcie i zadania służą jako dowód wizyty na miejscu. Jeśli warunki nie zostaną spełnione, możemy Cię poprosić o usunięcie logu lub, w skrajnych przypadkach, Twój log może zostać usunięty.

 Úkoly

1. Úvodní souřadnice: Napište nám e-mailem nebo přes profil text napsaný na bílé tabuli umístěné na budově.
2. Waypoint 01: Napište nám e-mailem nebo přes profil první datum napsané na tabuli.
3. Waypoint 02: Najděte zbytek domu pytláka Tappera (č. 209, v listingu je mapka) a pořiďte fotografii (vás nebo něčeho, co vás může identifikovat) u domu. Informační tabule musí být na fotografii viditelná. Připojte fotografii do svého logu. Odpovědi na otázky NEdávejte do logu!

Fotografie a úkoly slouží jako důkaz návštěvy místa. V případě nesplnění podmínek nebo pokusů o podvádění budete vyzvání k nápravě nebo může být v krajním případě váš log smazán.

  Tasks

1. Initial coordinates: Email us the text written on the white board placed on the building.
2. Waypoint 01: Email us the first date written on the board.
3. Waypoint 02: Find the remnant of poacher Tapper's house (n. 209, see map in listing) and capture a photo (you or something what can identify you) by the house. The information board must be visible on the photo. Attach photo to your log.

The photo and the tasks serve as proof of the site visit. If the conditions are not met, you will be prompted to remedy or, in extreme cases, your log may be deleted.