Znamy na świecie miejsca i obiekty spektakularne. O ich walorach – przyrodniczych, historycznych, czy też architektonicznych; nikogo nie trzeba przekonywać. Są jednak i takie, których wyjątkowość i piękno jest ukryte, nie narzucające się, dyskretne, a jednak również niezwykle wartościowe. Wystarczy bowiem tylko jedno słowo – Łuków – i już każdy miłośnik paleontologii wie, o co chodzi. Gmina słynie ze świetnie zachowanych muszli amonitów mieniących się cudnymi barwami, których pozazdrościć im może nawet sama tęcza!
Zapraszamy zatem wszystkich – bez wyjątków, na spacer do „Krainy Amonita”. To właśnie tu zapomniane wydarzenia i fakty sprzed ponad 160 mln lat spisane zostały w warstwach jurajskich iłów. Drogę wskażą Wam i uatrakcyjnią skrytki rozlokowane w kształcie spirali (GeoArt), a także liczne ciekawostki z prehistorii – „starszej siostry” historii Gminy Łuków, zawarte w opisach poszczególnych keszy. Ruszajcie! Poznawajcie! Zdobywajcie!
Życzymy powodzenia i miłej zabawy!
Za zdobycie 55 keszy z serii otrzymacie od Urzędu Gminy Łuków pamiątkowego drewniaka!
Piszcie na adres: kuc@lukow.ug.gov.pl
We know many places and spectacular objects in the world. No one needs to be persuaded about their qualities - natural, historical or architectural. But there are also those places whose uniqueness and beauty is hidden, not intrusive, discreet, but also extremely valuable. Suffice to say one word - Łuków - and every lover of paleontology knows what is going on. The commune is famous for its well-preserved shells of ammonites that sparkle with such marvelous colors that even the rainbow itself can envy them! Therefore, we invite everyone - without exception, for a walk to “The Land of Ammonite". It is here where forgotten events and facts from over 160 million years ago have been written in layers of Jurassic clays. Caches placed in the shape of a spiral (GeoArt) will guide you and make the journey more attractive. Numerous curiosities/trivia from prehistory - the "elder sister" of the history of the Łuków commune, included in the descriptions of each cache arealso worth reading. Get going! Discover! Find!
If you manage to find 55 caches of the series, you will receive a commemorative wooden geocoin!
Write an emailt to: kuc@lukow.ug.gov.pl
MISJA 46: KRY ŁUKOWSKIE – POCHODZENIE
Ciekawym problemem jest ustalenie obszaru, z którego lodowiec wyrwał łukowskie kry. Najbliżej podobne osady – czarne jurajskie iły, odsłaniają się w Popielanach na Litwie. Jednak mają one znacznie mniejszą grubość (do 3,0 m), nie zawierają charakterystycznych konkrecji węglanowych, a dominujące w Łukowie amonity z rodzaju Quenstedtoceras są tu niezmiernie rzadkim znaleziskiem. Podobnie sytuacja ma się w przypadku rejonu Skanii (południowa Szwecja). Najbardziej prawdopodobnym miejscem macierzystym dla kier łukowskich zdaje się zatem być areał dna Morza Bałtyckiego na północ od Gdańska. To właśnie tu iły jurajskie osiągają większe miąższości (grubość) aniżeli na Litwie. Posiadają także podobne wykształcenie litologiczne (zbiór cech i właściwości skał) i występujące w nich zespoły skamieniałości.
Aby poznać koordynaty finału odpowiedz na proste pytanie i podstaw odpowiednią cyfrę do wzoru: N 51° 55.A3A' E 22° 25.A25'
Najbliższe osady podobne do kier łukowskich znajdują się
-
na Białorusi A=6
-
na Litwie A=8
-
w Szwecji A=7
BIBLIOGRAFIA:
-
OLEMPSKA E., BŁASZYK J., 2001: A boreal ostracod assemblage from the Callovian of the Łukow area, Poland. Acta Palaeontologica Polonica, 46: p. 553–582, Warszawa.
-
WORONCOWA-MARCINOWSKA T., 2017: Kry łukowskie – skarb z północy. Historia geologiczna. Materiały promocyjne (folder), Muzeum Geologiczne, Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytutu Badawczy w Warszawie. Wykonano na zlecenie Gminy Łuków.
-
ZATOŃ M., 2011: Skarb z północy. Rocznik Muzeum Ewolucji Instytutu Paleobiologii PAN, Nr 3, str. 2–9, Warszawa.
OPIS RYCIN:
Ryc. 1. Uproszczona mapa paleogeograficzna Europy. Hipotetyczne obszary macierzyste dla kry łukowskiej [3]: Skania [1], Popielany [2] oraz najbardziej prawdopodobny – dno Morza Bałtyckiego [4]. Strzałka wskazuje kierunek transportu kry przez lądolód (źródło: ZATOŃ M., 2011)
Ryc. 2. Gęste nagromadzenie muszli amonitów Quenstedtoceras oraz sporadyczne muszle małży (oznaczone strzałką), fot. M. Zatoń (źródło: ZATOŃ M., 2011)
Ryc. 3. Konkrecja węglanowa ze spirytyzowanym amonitem, zbiory I Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kościuszki w Łukowie (źródło: http://muzeumamonitow.pl)