Znamy na świecie miejsca i obiekty spektakularne. O ich walorach – przyrodniczych, historycznych, czy też architektonicznych; nikogo nie trzeba przekonywać. Są jednak i takie, których wyjątkowość i piękno jest ukryte, nie narzucające się, dyskretne, a jednak również niezwykle wartościowe. Wystarczy bowiem tylko jedno słowo – Łuków – i już każdy miłośnik paleontologii wie, o co chodzi. Gmina słynie ze świetnie zachowanych muszli amonitów mieniących się cudnymi barwami, których pozazdrościć im może nawet sama tęcza!
Zapraszamy zatem wszystkich – bez wyjątków, na spacer do „Krainy Amonita”. To właśnie tu zapomniane wydarzenia i fakty sprzed ponad 160 mln lat spisane zostały w warstwach jurajskich iłów. Drogę wskażą Wam i uatrakcyjnią skrytki rozlokowane w kształcie spirali (GeoArt), a także liczne ciekawostki z prehistorii – „starszej siostry” historii Gminy Łuków, zawarte w opisach poszczególnych keszy. Ruszajcie! Poznawajcie! Zdobywajcie!
Życzymy powodzenia i miłej zabawy!
Za zdobycie 55 keszy z serii otrzymacie od Urzędu Gminy Łuków pamiątkowego drewniaka!
Piszcie na adres: kuc@lukow.ug.gov.pl
We know many places and spectacular objects in the world. No one needs to be persuaded about their qualities - natural, historical or architectural. But there are also those places whose uniqueness and beauty is hidden, not intrusive, discreet, but also extremely valuable. Suffice to say one word - Łuków - and every lover of paleontology knows what is going on. The commune is famous for its well-preserved shells of ammonites that sparkle with such marvelous colors that even the rainbow itself can envy them! Therefore, we invite everyone - without exception, for a walk to “The Land of Ammonite". It is here where forgotten events and facts from over 160 million years ago have been written in layers of Jurassic clays. Caches placed in the shape of a spiral (GeoArt) will guide you and make the journey more attractive. Numerous curiosities/trivia from prehistory - the "elder sister" of the history of the Łuków commune, included in the descriptions of each cache arealso worth reading. Get going! Discover! Find!
If you manage to find 55 caches of the series, you will receive a commemorative wooden geocoin!
Write an emailt to: kuc@lukow.ug.gov.pl
MISJA 20: ANATOMIA MUSZLI – APTYCH
Wraz z muszlami amonitów znajdowane są także czasem kalcytowe (CaCO3, węglan wapnia), parzyste płytki – tzw. aptychy (patrz czerwona strzałka, ryc. 1, 2, 4). Geolodzy przypisywali im rozmaite funkcje. Niektórzy widzieli w nich nawet nowe gatunki małży (patrz ryc. 3), ale... Ponieważ ich kształt odpowiadał kształtowi ujścia muszli, były one ogólnie uważane za zamykające je wieczka – zwapniały odpowiednik kaptura łodzika. Dopiero w 1976 r., niemiecki paleontolog prof. Urlich Lehmann wykazał, że dobrze zachowane aptychy zawierają często „rogową” strukturę przypominającą górną szczękę dzisiejszych głowonogów. Zatem, jak się okazało ku zaskoczeniu świata naukowego, reprezentują one nieznany wcześniej aparat szczękowy! Co ciekawe, niektóre z nich mogły wtórnie zmienić na tyle swoją funkcję, że służyły również jako wieczko.
Aby poznać koordynaty finału odpowiedz na proste pytanie i podstaw odpowiednią cyfrę do wzoru: N 51° 5A.157' E 22° 27.AA4'
Aptych to:
-
„wieczko” amonita A=3
-
aparat szczękowy amonita A=6
-
gatunek małży A=8
BIBLIOGRAFIA:
-
BIEDA F., 1966: Paleozoologia. Część ogólna zwierzęta bezkręgowe. Tom I, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
-
LEHMANN U., HILLMER G., 1987: Bezkręgowce kopalne. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
-
MACHALSKI M., STOLARSKI J., 2000: Paleofakty. Wydawnictwo RTW, wydanie II poprawione, Warszawa.
OPIS RYCIN:
Ryc. 1. Muszla amonita zamknięta aptychem (rys. M. Krzeczyńska)
Ryc. 2. Aptych w „towarzystwie” skamieniałej muszli amonita Perisphictes – wapienie z Solnhofen, Niemcy (źródło: https://en.wikipedia.org)
Ryc. 3. Aptych uznany pierwotnie za muszlę nowego gatunku małża – Trigonellites latus. Okaz ten znaleziono w Kimmeridge Clay Formation, Anglia (źródło: https://en.wikipedia.org)
Ryc. 4. Przykłady aptychów – górny prawy róg: Oppelia, amonit znaleziony w Solnhofen, Niemcy; dolny lewy róg: aptychy znalezione w Lombardii, Włochy; oraz schematyczny rysunek objaśniający funkcję aptychu (źródło: https://en.wikipedia.org)