I love geocaching in Emmen (Drents: Em'm)
Emmen is de de grootste plaats in de gelijknamige gemeente Emmen. De plaats zelf heeft op 1 januari 2018 een inwonertal van 54.620
De gemeente Emmen, die op 1 mei 2018 107.167 inwoners telde bestaat uit de dorpen Klazienaveen, Emmer-Compascuum, Nieuw-Amsterdam, Schoonebeek en Erica.
Emmen vervult een centrumfunctie in de regio Zuidenveld en daarbuiten. Kenmerkend is de bijzondere stedenbouwkundige opbouw, die ook wel de 'open, groene stad' wordt genoemd. Nieuwbouwwijken werden op relatief grote afstand van de bestaande kern gebouwd, om landschappelijk waardevolle gebieden te behouden. De bijnaam van Emmen is Vlinderstad, als indirecte verwijzing naar het voormalige (Noorder) Dierenpark Emmen, dat in maart 2016 werd opgevolgd door Wildlands Adventure Zoo.
Emmen ontstond op het zuidoosten van de Hondsrug en is oorspronkelijk een esdorp. De (deels) nog aanwezige essen en brinken getuigen daar nog van. In een oorkonde van bisschop Andries van Cuijk uit 1139 is sprake van een hof te Emne. Het is de oudste vermelding van Emmen, waarvoor zowel de namen Emne als Empne werden gebruikt. De betekenis van Emmen is wellicht de vlakte, het lage land, geheel zeker is dit echter niet. De oorkonde spreekt van een boerderij of een hof, waarvoor verschillende namen werden gebruikt: Hoofdhof, Saalhof, Edele Hof en de Heerenhof. Zekerheid ontbreekt echter of steeds dezelfde boerderij wordt bedoeld.
Het gebied waar tegenwoordig Emmen ligt, werd echter al ver voor 1139 door mensen bewoond. De aanwezigheid van hunebedden toont aan dat dit ongeveer vijfduizend jaar geleden al het geval was. Ook de vondsten van onder meer grafheuvels, raatakkers, een veenweg, het Tempeltje van Barger-Oosterveld en het Paar van Weerdinge tonen menselijke bewoning in de prehistorie aan. De allereerste mens(achtig)en die in dit gebied woonden zijn echter de Neanderthalers. Archeologische vondsten, zoals vuurstenen werktuigen, hebben hun aanwezigheid aangetoond.
In de Romeinse tijd bestond Emmen als woonkern nog niet. Wel zijn er op met name de essen diverse archeologische vondsten uit die tijd gedaan die de aanwezigheid van kleine boerennederzettingen aantonen. Er werden onder meer hutkommen en huisplattegronden uit de 2e tot en met de 6e eeuw aangetroffen. Het gebied was destijds onderdeel van het vrije Germanië.
De eerste (houten) kerk in Emmen dateert uit de 8e eeuw; de eerste stenen kerk werd in de 13e eeuw gebouwd. In 1229 werd Emmen, onder leiding van bisschop Wilbrand van Oldenburg, geheel platgebrand als onderdeel van een vergeldingsactie naar aanleiding van de Slag bij Ane. Emmen is op dat moment echter nog een kleine nederzetting en zal dat ook na de wederopbouw lange tijd blijven.
Hoewel Emmen zelf op zandrug de Hondsrug ligt, en dus geen veenkolonie maar (van oorsprong) een esdorp is, heeft de ontginning van omringende veengebieden (ook wel de Emmer Venen genoemd) grote invloed gehad op de ontwikkeling van de plaats. Begin 19e eeuw begonnen de eerste pioniers zich te vestigen in de veengebieden rondom Emmen. Zij overleefden in het begin met name door het verbouwen van boekweit. Uit deze tijd stamt ook de Emmerschans, hoewel sommige bronnen beweren dat deze redoute een voorganger kent die stamt uit 1594. Vanaf 1850 werd begonnen met de vervening, maar deze kwam pas rond 1900 echt op gang. De vervening had als gevolg dat er ten zuiden en oosten van Emmen nieuwe nederzettingen ontstonden, waaronder Emmer-Compascuum, Erica, Klazienaveen en Nieuw-Amsterdam.
De veenarbeiders leefden veelal onder erbarmelijke omstandigheden in plaggenhutten. In 1881 krijgt Emmen zijn eerste officiële gemeentehuis. In 1974 werd besloten het pand, op het voorhuis na, te slopen. In 1975 brandde het resterende deel echter af, waarna volledige sloop onvermijdelijk was. Het enige wat nog rest van het oude gemeentehuis van Emmen is een stuk sierplafond, dat tegenwoordig in het trappenhuis van het nieuwe gemeentehuis hangt.
In de jaren 20 en 30 liep de turfwinning drastisch terug, door de opkomst van steenkool als brandstof. Een kleine opleving volgde door het gebrek aan steenkool in de Eerste Wereldoorlog, maar veel hielp het niet. Werkloosheid en verdere armoede waren het gevolg en dat zou tot de jaren 50 zo blijven. In Emmen zelf viel de armoede relatief gezien mee. Zo kreeg het in deze jaren diverse nieuwe voorzieningen. In 1935 opende het Noorder Dierenpark (tegenwoordig Dierenpark Emmen) voor het eerst zijn deuren, op een deel van de plek waar eerder een landgoed lag: het Willingelandgoed, ook bekend als de Willingekamp. In hetzelfde jaar werd ook de oudheidskamer geopend. In 1938 kreeg Emmen voor het eerst een ziekenhuis: het Diaconessenhuis Emmen..
Van esdorp naar Open Groene Stad
Na de Tweede Wereldoorlog werd het economische zwakke zuidoosten van Drenthe aangemerkt als ontwikkelingsgebied, waarna er onder meer textiel- en metaalfabrieken werden gevestigd. De industrialisatie maakte nieuwbouwwijken noodzakelijk. Deze werden op relatief grote afstand van de bestaande kern gebouwd, om landschappelijk waardevolle gebieden te behouden. Met deze bijzondere stedenbouwkundige opzet verwierf Emmen internationale faam. De verantwoordelijk stedenbouwkundige was Niek de Boer. Hij realiseerde zich dat het voor de voormalige veenarbeiders uit de venen rondom Emmen moeilijk zou zijn zich aan te passen aan het leven in een stad. Daarop bedacht hij het concept van de Open Groene Stad Emmen, een plaats met een dorps woonmilieu en stedelijke voorzieningen.
Ook de eerste woonerven werden in het kader van de open groene stad ontwikkeld. Karel Hendrik Gaarlandt, de toenmalige burgemeester van Emmen, beschreef het als volgt:
Die open groene stad is een stad waarvan landschappelijke elementen een integrerend deel zijn, omdat ze er aan grenzen, er in doordringen, er in opgenomen zijn; een stad, waar openbare gebouwen, zoals middelbare scholen, ziekenhuizen of andere instellingen centraal kunnen liggen, doch gelijktijdig in een parkachtige omgeving, die men anders op z'n gunstigst slechts aan de periferie zou vinden; een stad ook, waar het contact met de natuur een dagelijkse belevenis kan zijn, zoals dat in grote delen van Emmen het geval is, wat ons in Emmen zo bevalt, wat andere in Emmen zo opvalt, wat de charme is, nogmaals van deze industriële kern. Laat Emmen een stad worden, maar een dorp blijven. Laat Emmen worden wat het worden wil en kan: een open groene stad.
Hondsrug en het stadsbeeld
Emmen ligt op een zuidelijke uitloper van de Hondsrug, een zandrug met een lengte van 70 kilometer en een hoogte van 20 meter boven NAP. De Hondsrug, inclusief de plaats Emmen, vormt het enige UNESCO-Geopark van Nederland. Het zuidelijkste punt, het Haantjeduin, is met 26,5 meter boven NAP de hoogste natuurlijke heuvel van Drenthe. De heuvel ligt in de tot in de stad doordringende Emmerdennen, een van de bossen van Boswachterij Emmen. Ook een van de hoogste niet-natuurlijke heuvels van Drenthe ligt in Emmen; dit is de voormalige vuilnisbelt; omgevormd tot natuurgebied en 45 meter hoog.
Vroeger lagen bij Emmen twee meren; het Bargermeer en het Emmermeer. Het eerste is tegenwoordig een bedrijventerrein, het tweede een woonwijk. Deze meren zijn opgevolgd door twee kunstmatig aangelegde meren in Emmen-Zuid: de Grote Rietplas en de Kleine Rietplas.
Vlakbij ligt het Oranjedal en direct ten zuid(oost)en van de stad ligt het Internationaler Naturpark Bourtanger Moor-Bargerveen, met daarin onder andere het natuurreservaat Bargerveen.
Ten westen van het centrum ligt een deels nog intact essencomplex, terwijl in het centrum de voormalige brink ten dele bewaard is gebleven. De brink, tegenwoordig het Marktplein, is samen met het omringende gebied het oudste deel van Emmen. Door de lobbenvormige uitbreidingen is het centrum relatief decentraal in de stad gelegen. In het noordelijk deel van het centrum bevindt zich de meeste historisch waardevolle bebouwing. Het centrum wordt echter vooral gekenmerkt door moderne architectuur. Door de uitbreidingen werden ook (es)dorpen als Noordbarge, Weerdinge, Westenesch (beschermd dorpsgezicht) en Zuidbarge wijken van Emmen. Van de zuidkant van het centrum tot aan de A37 strekt zich het grote bedrijventerrein Bargermeer uit.
Woonwijken
Emmen bestaat, naast het centrum, uit zeven grote woonwijken met eigen wijkwinkelcentra. Daarnaast zijn er meerdere kleinere wijken, buurten en buurtschappen in de stad gelegen. De oostelijke wijken Angelslo en Emmerhout trokken tijdens de bouw veel (inter)nationale aandacht, dankzij de open, groene opzet en de introductie van woonerven. Deze opzet werd ook toegepast bij latere uitbreidingen in het kader van het Vinex-beleid.
Tegenwoordig is ook het voormalige dorp Barger-Oosterveld een wijk van Emmen. De meest recent ontwikkelde wijk van Emmen, Delftlanden, moet de achtste grote woonwijk van Emmen worden. Daarnaast zijn en worden ook de bestaande wijken verbeterd in het kader van Emmen Revisited.
Wijken, buurten en buurtschappen:
1. Centrum
2. Emmermeer
3. Angelslo
4. Emmerhout
5. Barger-Oosterveld
6. Bargeres
7. Rietlanden
8. Parc Sandur
9. Delftlanden
10. Westenesch
11. Noordbarge
12. Zuidbarge
13. Over 't spoor
14. 't Appeltje en Boschoord
15. Emmerschans
16. Weerdinge
17. Bedrijventerrein Bargermeer
