Azatoth
„Krańcowa, amorficzna zaraza zupełnego chaosu, która bluźni i bełkocze w centrum nieskończoności – nieograniczony demoniczny sułtan Azathoth – którego imienia nikt nie waży się wypowiadać, i który kąsa, wygłodniały, w niepojętych, bezświetlnych komnatach poza czasem, pośród przytłumionego, przyprawiającego o szaleństwo dudnienia złowieszczych bębnów i piskliwego, monotonnego grania wyklętych fletów; do taktu tego obmierzłego dudnienia i piszczenia tańczą powoli, niezdarnie i komicznie olbrzymi ostateczni bogowie, ślepi, niemi, srodzy, bezmyślni Inni Bogowie”
H.P. Lovecraft „W poszukiwaniu zaginionego Kadath”
Azatoth by MG2G on Deviantart
To jeden z Bogów Zewnętrznych wykreowany przez Lovecrafta. Określany jako „Ślepy Bóg-Idiota”, Pan Wszystkich Rzeczy, najbardziej znany jako Bestia Nuklearnego Chaosu, jest najpotężniejszą istotą we wszechświecie, chociaż jest ślepy i bezmyślny. Jego wygląd nie jest dokładnie znany, choć opisywany jest jako bezkształtna góra macek z jedną „ręką” dzierżącą flet, którym wygrywa melodię zdolną do tworzenia i niszczenia wszystkich tworów. Przebywa gdzieś na skraju wszechświata lub w świecie równoległym, w obłąkanej spirali chaosu. Dookoła niego tańczą legiony bezkształtnych bogów-tancerzy, reagujących histerycznymi podrygami na szaloną melodię jego instrumentu. Azathoth w mitologii Cthulhu spełnia podobną, jeśli nie identyczną rolę, co demiurg w systemach gnostycznych – jest Sułtanem Demonów i mimo swojej głupoty („ślepoty” – rozumianej zarówno dosłownie, jak i metaforycznie) rządzi praktycznie całym kosmosem. Jego bezkształtna forma oraz krążący wokół niego pokraczni, pomniejsi bogowie mogą przywodzić na myśl obraz atomu Rutherforda, gdzie Azathoth jest jądrem atomowym, a jego słudzy wirującymi elektronami. Fakt, że czas życia Lovecrafta pokrywa się z czasem działalności naukowej Rutherforda, może potwierdzać hipotezę o zastosowaniu jego modelu atomu jako wzoru dla postaci Azathotha. Osobiście nie pojawia się w żadnym z opowiadań Lovecrafta, zwykle przywoływany jest w kontekście symbolicznym – jako odzwierciedlenie pustki, obcości i chaosu Wszechświata. Stąd wielu badaczy uważa, że Lovecraft nigdy nie miał na myśli Azathotha jako bytu fizycznego, a jedynie symbol.
