Herfst 2017.
Ondertussen fiets ik alweer 5 jaar bijna dagelijks van Winsum naar het Zerniketerrein in Groningen. Op de heenweg alvast mijn dag inplannend en op de terugweg mijn hoofd lekker leeg laten waaien en bedenken wat voor leuke dingen ik thuis weer ga doen… Er is – om sleur te vermijden – best wel wat variatie mogelijk in de te nemen routes, dus afhankelijk van windrichting en het weer ga ik dan eens zus en dan weer eens zo.
Maar; we worden wel wat ouder, de wind blaast steeds vaker HARD en het steeds ingehaald worden door elektrische fietsen maakt het er voor de juiste fietsmotivatie niet altijd makkelijker op. Gelukkig zijn er – ongeacht welke route ik neem – ook genoeg leuke plekjes waar het goed toeven is en een korte rustpauze ingelast kan worden. Dit dacht ik als thema te nemen voor een nieuwe serie caches, die hiermee ook het vacuüm aan caches rondom het Reitdiep-gebied wat compenseert.
“Kerkepad Wetsinge”
Soms krijg ik het echt op mijn heupen en wil ik eens een wat andere route. Vanaf Sauwerd ga ik dan via een smal paadje naar de Valgeweg, die via de gerenoveerde Hervormde kerk van ‘Klein’ Wetsinge over een smal en erg hobbelig kerkepad naar ‘Groot’ Wetsinge gaat. De woorden Groot en Klein staan tussen aanhalingstekens, want als je kijkt naar het aantal huizen zou je dit eerder andersom verwachten. Ach… Ook hier komt de historie weer om de hoek kijken… Ooit heeft hier een borg gestaan, en dat was natuurlijk belangrijker dan de kleine huisjes van het werkvolk dat om het borggebeuren heen leefde en werkte.
Wat vertelt Wikipedia ons over Wetsinge?
Het Wetsingermaar en de Wetsingerzijl zijn genoemd naar Wetsinge. Dit duidt erop dat het in oude tijden een belangrijk dorp moet zijn geweest. De eerste bewoning van de wierde van Groot Wetsinge stamt uit de 3e eeuw v.Chr. In de wierde zijn verschillende vondsten gedaan, waaronder een aarden lampje uit de 1e eeuw. De wierde vormt onderdeel van een cluster van wierden langs de oostelijke oever van de Hunze die hier ooit gestroomd heeft. Een nog gave wierde verheft zich aan de overzijde van de weg tussen Winsum en Groningen; de Schellingheheert. Rond 1890 werd de wierde van Groot Wetsinge aan oostzijde voor een klein deel afgegraven.
Groot Wetsinge heeft een opvallende weem (pastoriehuis), waarvan de oudste delen dateren uit de 13e eeuw. Het gebouw is zeer vaak gerestaureerd en werd elke 100 jaar ingrijpend gewijzigd. Vanaf 1884, toen de pastorie verhuisde naar Klein Wetsinge (vandaar in 1967 verhuisd naar Adorp), was er ongeveer 100 jaar een smederij (met veehouderij) in gevestigd. In de jaren 1980 verdween de laatste smid en verviel het gebouw. In 2000 werd het gerestaureerd. Deze pastorie is sinds kort door de huidige eigenaren opengesteld voor kleinschalige bijeenkomsten en concerten.
Verder staat in Groot Wetsinge een herbouwde kosterij die waarschijnlijk oorspronkelijk uit het einde van de 16e, begin 17e eeuw stamt. Hier werd vroeger les gegeven aan de kinderen van het dorp. In 1970 was het gebouw erg in verval geraakt en de eigenaar wilde het daarop slopen om te vervangen door een nieuw gebouw. Het huis stond op de nominatie om op de monumentenlijst te worden geplaatst, maar de eigenaar kreeg toch toestemming van de gemeente Winsum. Dat leidde tot protest van de directeur van het Openluchtmuseum Het Hoogeland in Warffum. Hij kreeg de eigenaar zo ver dat hij het gebouw schonk aan zijn museum om het zeldzame middeleeuwse gebouw zeker te stellen voor de toekomst. In 1973 werd de resterende bouwval steen voor steen afgebroken met de bedoeling weer te worden opgebouwd bij het museum. De gemeente Warffum had daar geld voor gereserveerd. Maar het ministerie van CRM bepaalde dat het gebouw weer op zijn oude plek terug moest komen. Het terrein met pastorie, kosterij en begraafplaats vormden een eenheid dat tot archeologisch monument verklaard is. In 1988 wist de stichting Woonhuismonumenten de benodigde subsidie bijeen te krijgen voor de herbouw van de kosterij op haar oude plaats en werden de stenen weer overgebracht uit Warffum. In 1989 verrees daarop de kosterij op haar oude plek in Groot Wetsinge.
De begraafplaats van Wetsinge had volgens een oude kaart 17 grafakkers met elk 3 legersteden, die elk 6 graven telden. Voor elk huis was tot 1892 (toen het kerkhof te vol werd) een legerstede gereserveerd. De begraafplaats werd gebruikt tussen 1850 en 1910.
Een bijzonderheid in Klein Wetsinge koren- en pelmolen De Wetsinger die in 2015-16 volledig is gerestaureerd. De molen heeft een unieke inrichting en geldt als een van de molens met het meest gemoderniseerde binnenwerk dat volledig op windkracht kan draaien.
Tja; als je geen informatiebordje vindt, moet je het elders maar zoeken. Daar was geocaching toch ook voor? Niet alleen maar mensen wijzen op mooie plekjes, maar ook wat vertellen over deze plekjes?
Bij deze gedaan dus….
(Parkeren van auto's in de beide Wetsinges is lastig; mijn advies zou zijn om de auto in Sauwerd neer te zetten en hiervan een korte rondwandeling te maken)
