De Bosscherwaarden
Door de rivieren in het Nederlandse rivierenland is in de loop van de eeuwen een metersdikke laag klei afgezet. Al sinds de tijd van de Romeinen wordt deze rivierklei gebruikt als grondstof voor de steenindustrie. Aan het einde van de 19e eeuw stonden er in Nederland zeker 880 steenfabrieken. Door schaalvergroting is het aantal steenfabrieken sindsdien sterk afgenomen, hoewel de productie gelijk bleef of zelfs steeg.
In 1923 werd steenfabriek De Bosscherwaarden opgericht in de uiterwaarden van Wijk bij Duurstede, tegenover het dorpje Ravenswaaij. Aanvankelijk werden vooral bakstenen voor de bouw van huizen vervaardigd in een zogeheten ringoven. Na de Tweede Wereldoorlog steeg de vraag naar straatstenen zo sterk, dat de ringoven werd omgebouwd tot een vlamoven, waarin met hogere temperaturen hardere klinkers konden worden gebakken. Tot 1991 is Steenfabriek De Bosscherwaarden in bedrijf geweest.
In 2008 is het terrein van De Bosscherwaarden aangekocht door Stichting Het Utrechts Landschap. Zij hebben de monumentale ringoven, de 40 meter hoge schoorsteen en de fabriekshal volledig gerenoveerd. Op het dak van de oven zijn in 2015 door een lokaal energiebedrijf vijfhonderd zonnepanelen geplaatst die jaarlijks 115.000 kWh aan stroom opwekken. Van steenfabriek naar stroomfabriek.
Luchtfoto van De Bosscherwaarden rond 1952. Let op de langwerpige haaghutten op het zogeheten tasveld waar de klei lag te drogen voor het de oven inging.
Over deze multi
Tijdens deze korte multicache (minder dan 1 km) loop je in en rond een stuk fascinerend 20e-eeuws industrieel erfgoed in de mooie uiterwaarden van de Lek. Het startpunt is goed te bereiken per auto of per fiets. Voor een lange cachedag kun je deze multi combineren met de fietsmulti Langs Lek, Limes en Landhuizen, of een leuke fotopuzzel in het historische centrum van Wijk bij Duurstede. Neem een rekenmachine mee als je niet goed bent in hoofdrekenen. N.B. momenteel wordt de locatie heel af en toe ook gebruikt voor opnames van een kinderprogramma. Maar ik denk dat de cache dan nog steeds goed te doen is.
Je bent te gast bij Stichting Het Utrechts Landschap:
- Toegang uitsluitend van zonsopkomst tot zonsondergang
- Blijf op wegen en paden
- Alleen voor de cache mag een meter van het pad worden afgeweken
- Voor de cache mag niet gegraven worden
De wandeling
Je auto kun je parkeren op N 51°57.484 E 005°19.120. Je fiets kun je stallen bij WP1. Alle waypoints zijn vooraf bekend en kun je downloaden in je gps.
WP1: Hoeveel letters staan er op het bord met de twee palen? Antwoord = A.
WP2: Hier kom je bij het oude locomotiefhuisje. Hier werd de smalspoorlocomotief gestald die kolen en klei over het terrein vervoerde. Hoeveel pk had de dieselmotor van de locomotief? Antwoord = B.
WP3: Je staat nu in het midden van een nooit afgebouwde droogloods. Hier beantwoord je twee vragen:
- Hoeveel ijzeren palen voor het skelet van de niet-voltooide loods staan er in de grond? Antwoord = C.
- Ten westen zie je een nieuw gebouwde loods. Hoeveel grote letters staan er op de lange zijde van deze loods? Antwoord = D.
WP4: Nu sta je voor een gerenoveerde droogloods. Vanaf hier beantwoord je ook twee vragen:
- Je vindt hier een synoniem voor kleistenen. Uit hoeveel letters bestaat deze meervoudsvorm? Antwoord = 4 * het aantal letters = E.
- Ten zuiden van je zie je de noordkant van de gerestaureerde ringoven. Daar zie je een aantal bogen die toegang verschaffen tot het binnenste van de ringoven. Hoeveel bogen zitten er aan de noordkant van de oven? Antwoord = G.
Loop nu naar de meest linkse boog die je ziet. Hier vind je een informatiebordje over de ringoven. Welke temperatuur had de oven continu? Antwoord = de laatste twee cijfers van de temperatuur = H.
Loop links (oost) om de ringoven heen. Hier vind je een groot informatiepaneel met uitleg over de werking van de ringoven. Vervolg je weg naar de hijskraan op WP5. Je staat hier op de plek waar kolen uit het schip werden overgeladen op kiepwagens die via een hellingbaan de oven op gereden werden. De cabine van de hijskraan heeft een aantal ramen. Die ramen bestaan weer uit een aantal glazen ruiten. Antwoord = 5 * het totaal aantal ruiten van alle ramen = J.
Ten noorden van WP5 zie je het dak van de steenfabriek. Hierop liggen zonnepanelen van de EigenWijkse Energie Coöperatie, een lokale stroomfabriek. In hoeveel horizontale rijen liggen de zonnepanelen op het dak? Antwoord - 4 = K.
Loop nu via WP6 de hellingbaan op. Zo kom je op een looppad boven op de ringoven. Op de fotopanelen zie je hoe hier boven op de oven vroeger de steenkool in de oven werd gestort. Ook zie je hier de vele draaikranen waarmee de aanvoer van warmte naar de verschillende compartimenten van de oven werd geregeld. Je kunt een paar meter naar rechts ook een kijkje nemen bij de schoorsteen. Hoeveel stalen banden zitten er onder de overkapping om de schoorsteen? Antwoord * 40 = L.
De cache
Om de cachelocatie te bepalen maak je gebruik van onderstaande baksteenpiramides. De som van twee naast elkaar gelegen bakstenen zet je in de bovenliggende baksteen, volgens het voorbeeld:
Optellen in de piramide: 12 + 4 = 16.
Dit doe je laag voor laag, tot je de waarde van de bovenste steen bepaald hebt.
De cache vind je op N51°57.F E005°1(G+1).M. Succes!
Toestemming voor het plaatsen van deze cache is verleend door Stichting Utrechts Landschap, tel. 030 2205555.