ANTOZONIT I CAŁA RESZTA
ANTOZONITE AND ALL THE REST
[PL] 
UWAGA! To jest skrzynka typu Earth Cache. Nie zawiera fizycznego pojemnika! Zgodnie z wytycznymi dla Earth Cache, logować można po wysłaniu odpowiedzi. Nie czekaj na odpowiedź z mojej strony. Jeśli coś będzie nie tak z Twoimi odpowiedziami sam się do Ciebie zgłoszę
I jeszcze jedna uwaga:
logi bez wcześniej udzielonych odpowiedzi będą kasowane w ciągu 14 dni!
Niniejszy Earthcache jest z pełną premedytacją dedykowany dr Eligiuszowi Szełęgowi, który kletniańskie hałdy lubi tak bardzo jaki i ja ale obejmuje je swą wiedzą mineralogiczną w pełni, co zdecydowanie mnie się nie uda nigdy... :)
Kleśnica. Ładna rzeczka. Płynie przez Kletno. Rzeczka jak rzeczka (urocza), a miejscowość jak miejscowość (też urocza). Urok wzrasta kiedy spenetrujemy okolice Kletna i Kleśnicy i napotkamy wiele ciekawych obiektów, które po dziś dzień potrafią dostarczyć licznych wrażeń. Kletno bywa nazywane "Mekką mineralogów". Przyczyną jest obecność hałd, które związane są z wydobyciem złóż metali eksploatowanych już kilkaset lat temu. W XX wieku w okolicy wydobywano rudy uranu, a następnie fluoryt. Eksploatację fluorytu zakończono w 1959 roku (likwidacja kopalni) ale pozostałe do dziś sztolnie i hałdy są praktycznie codziennie penetrowane przez poszukiwaczy minerałów. Nie ma się co obawiać. W rejonie Kletna jeszcze przez wiele lat będzie co "wydłubywać z ziemi".
Uwaga! Ilość różnych minerałów, które możesz tu znaleźć może przyprawiać o ból w klatce piersiowej...
Pod względem geologicznym obszar Kletna położony jest w obrębie tzw. Masywu Śnieżnika, który zbudowany jest z trzech formacji skalnych: tzw. serii strońskiej oraz gnejsów śnieżnickich i gnejsów gierałtowskich. Dominują tutaj prekambryjskie skały metamorficzne (czyli skały starsze niż 540 milionów lat! ), które utworzyły się w amfibolitowej facji mineralnej (warunki stosunkowo wysokich temperatur i ciśnień). Wśród skał budujących rejon Kletna możemy spotkać łupki łyszczykowe, gnejsy, migmatyty oraz granitognejsy. Często wśród tych głównych rodzajów skał spotyka się różne wkładki skał metamorficznych takich jak kwarcyty, marmury, amfibolity, erlany, granulity i eklogity. W samym Kletnie najciekawszą z punktu widzenia wydobycia fluorytu była soczewa kwarcowo-fluorytowa. To właśnie tą soczewę eksploatowano w ostatnich latach funkcjonowania Kletna jako obszaru górniczego.
Minerałów, różnego rodzaju, w Kletnie jest naprawdę sporo. Są to zarówno minerały pierwotne (powstałe na etapie tworzenia się skał metamorficznych) jak też wtórne (powstałe z minerałów pierwotnych w wyniku procesów wietrzenia).
Najciekawszym, dla laika mineralogicznego, minerałem kojarzonym z Kletnem jest ciemnofioletowa odmiana fluorytu (CaF2) określana także mianem fluorytu (lub szpatu) cuchnącego (foto) zwanego antozonitem. Kletno jest w Polsce najciekawszym stanowiskiem na którym występuje antozonit. Kruszenie antozonitu powoduje wydzielanie fluoru którego obecność objawia się charakterystycznym, ostrym zapachem. Swoje fioletowe zabarwienie antozonit zawdzięcza występowaniu w złożu wraz z radioaktywnymi minerałami uranu. Im bardziej bliskie było to sąsiedztwo, tym barwa fluorytu stawała się ciemniejsza. Jeszcze kilka słów na temat antozonitu... Otóż nie jest prawdą jakoby był on radioaktywny. Okazy które wbrew temu stwierdzeniu wykazują aktywność, zawdzięczają ją tkwiącym minerałom uranu.
Na hałdach znajdować będziemy najczęściej różne odmiany kwarcu (SiO2) i fluorytu. Kwarc o barwie fioletowej nazywamy ametystem. Przypomina on nieco fluoryt (spójrzcie na foto) jednakże w praktyce te dwa minerały bardzo łatwo rozpoznać. Kwarc jest minerałem twardym (twardość wg skali Mohsa wynosi 7), a fluoryt stosunkowo miękkim (twardość wg w/w skali wynosi 4). Innymi słowy przykładowym ostrzem noża czy też kluczem do drzwi bezproblemowo zarysujecie fluoryt ale kwarc już Wam się tej próbie nie podda. Poza tym fluoryt cechuje się doskonałą łupliwością (fragmenty rozpadają się wzdłuż regularnych płaszczyzn) podczas gdy kwarc łupliwości nie posiada. Aha i jeszcze połysk. Zarówno kwarc jak i fluoryt mają połysk szklisty jednakże w przypadku kwarcu połysk często jest tłustawy.
Poza w/w minerałami stosunkowo łatwo na hałdach znaleźć kalcyt (CaCO3), magnetyt (Fe3O4), chryzokolę ((Cu,Al)2H2Si2O5(OH)4 • nH2O) i hematyt (Fe2O3). Chryzokola cechuje się wyraźnie zieloną lub niebieskawą barwą natomiast magnetyt jest czarny i łatwo rozpoznać go po charakterystycznej dużej gęstości (około 5,2g/cm3). Oznacza to, że jeśli weźmiecie w jedną dłoń bryłkę magnetytu, a w drugą dłoń kawałek skały znalezionej na hałdzie to wyraźnie będziecie wyczuwali różnicę w masie tych dwóch fragmentów skalnych.
Do ciekawostek należy fakt, że w Kletnie ciągle odkrywana jest obecność nowych minerałów. W 2008 roku rodzina "kletniańska" powiększyła się o kolejne minerały między innymi mottramit (będący wanadynianem ołowiu i miedzi - PbCu[VO4|OH]). Na zdjęciu poniżej mottramit to te barwne (zielonkawe, a czasem żótłtawe) skupienia.
Nie samą mineralogią człowiek żyje...
Będąc na miejscu, poza poszukiwaniami, warto odwiedzić Jaskinie Niedźwiedzią (ewenement), udostępnioną do zwiedzania sztolnię nr 18 (podziemna trasa turystyczno-edukacyjna) oraz Muzeum Ziemi. W sierpniu każdego roku w Kletnie, właśnie na kordach, odbywają się Międzynarodowe Mistrzostwa w Poszukiwaniu Minerałów. Dokładając do tego możliwość penetracji sztolni nieudostępnionych turystycznie, szlak w kierunku Śnieżnika, inne hałdy, grzyby i radioaktywne klimaty w okolicy.... Tam naprawdę jest co robić ;)
Aby zalogować niniejszego kesza proszę prześlij za pomocą mojego profilu lub za pomocą maila odpowiedzi na poniższe pytania:
1. rozpoznawanie minerałów ułatwia ich sproszkowanie (uzyskanie tzw. rysy) i określenie jej koloru. Jaką rysę ma chryzokola, a jaką fluoryt?
2. poszperaj w obrębie hałd. Na pewno uda Ci się znaleźć kilka ciekawostek mineralogicznych. Fioletowa odmiana kwarcu nazywana jest ametystem. Ją najpewniej znajdziesz na hałdzie. A jak nazywa się odmiana kwarcu barwy czarnej? A żółtej? A brunatnej? A kwarc bezbarwny? Podaj nazwy dla tych czterech odmian,
3. na kordach startowych znajdziesz kilka tablic informacyjnych ułatwiających nieco zabawę w "poszukiwacza minerałów". Poszukaj tablicy numer 5. Na tej tablicy znajdziesz informacje o dwóch minerałach, które zostały stwierdzone w Kletnie dopiero w 2008 roku. Nazwę jednego znajdziesz w listingu. Nazwę drugiego na tablicy. Podaj nazwy tych minerałów.
4. miło mi będzie gdy dołączysz fotkę swoich skarbów znalezionych na terenie hałd lub fotkę siebie podczas poszukiwań (opcjonalnie).
UWAGA! Zgodnie z wytycznymi dla Earth Cache, logować można po wysłaniu odpowiedzi. Nie czekaj na odpowiedź z mojej strony. Jeśli coś będzie nie tak z Twoimi odpowiedziami sam się do Ciebie zgłoszę
I jeszcze jedna, ostatnia, uwaga:
logi bez wcześniej udzielonych odpowiedzi będą kasowane w ciągu 14 dni!
ENGLISH SUMMARY
Warning! The area of vertical drifts! Keep only roads and paths. Be careful. You walk here at your own risk!
This EarthCache with full premeditation dedicated to Phd Eligiusz Szełęg that heaps from Kletno likes so much and which I have but includes them their knowledge mineralogical fully what I definitely never fail ... :)
Kleśnica. Nice river. Flows through Kletno. River to river (lovely), and the town as a town (also lovely). The charm increases when penetrated around Kletna and Kleśnicy and you will come across many interesting objects which today can provide many impressions. Kletno is sometimes called the "Mecca of mineralogists." The reason is the presence of dumps, which are associated with the extraction of metal deposits exploited several hundred years ago. In the twentieth century the area was mined uranium ore and fluorite. Exploitation of fluorite was completed in 1959 (liquidation of mine) but the other still drifts and heaps are almost daily penetrated by mineral prospectors. There is nothing to fear. In the area of Kletno for many years, will be at "conceiving the earth."
Geologically the area Kletna is located within the so-called Śnieżnik Mountains, which is comprised of three rock formations: the so-called Stronie Series and Śnieżnik gneisses and Gierałtowice gneisses. Here is dominated by Precambrian metamorphic rocks (ie rocks older than 540 million years!), which formed in amphibolite facies mineral (conditions of relatively high temperatures and pressures). Among the rocks forming region Kletno can meet mica schists, gneisses, migmatites and granite. Often among the major rock types encountered various inserts metamorphic rocks such as quartzite, marbles, amphibolites, erlans, granulites and eklogites. In the Kletno most interesting from the point of view of the extraction of fluorite was the lens of quartz-fluorite. It is the lenses exploited in recent years of Kletno as mining area.
Minerals of all kinds, in Kletno is really a lot. They are both primary minerals (resulting from the stage of formation of metamorphic rocks) as well as secondary (resulting from the original minerals by weathering processes).
The most interesting for the layman mineralogical, a mineral associated with Kletno is dark purple variety of fluorite (CaF2), also referred to as fluorite (or spar) stinking (photo) called antozonite. Kletno in Poland is the most interesting position where there antozonite. Crushing antozonite causes secretion of fluoride whose presence is revealed by a characteristic pungent odor. His violet color antozonite owes occurrence in bed with radioactive uranium minerals. The more close was the neighborhood, including the color of fluorite became darker. A few words about antozonite... Well, it is not true supposedly it was radioactive. Specimens which, contrary to this statement show activity owe it which is present in these fine concentration uranium minerals.
Heaps will be the most different varieties of quartz (SiO2) and fluorite. Quartz colored purple amethyst call. He reminds a little fluorite (look at the photo) but in practice these two minerals is very easy to recognize. Quartz is a mineral hard (Mohs hardness is 7) and fluorite relatively soft (hardness is 4). In other words, the sample blade of a knife or a key to the door easily scratch fluorite quartz but you have to this test does not give up. In addition, the fluorite is characterized by a perfect cleavage (fragments disintegrate along regular planes), while quartz has no cleavage. Oh, and still shine. Both quartz and fluorite have a glassy sheen, however, in the case of quartz shine is often greasy.
In addition minerals is relatively easy to find heaps calcite (CaCO3), magnetite (Fe3O4), chrysocolla ((Cu, Al) 2H2Si2O5 (OH) 4 • nH2O) and hematite (Fe2O3). Chrysocolla characterized by a distinctive green, or bluish color is black, while magnetite and easy to recognize it by the characteristic of high density (about 5.2 g / cm3). This means that if you take one hand a lump of magnetite and in the other hand a piece of rock found on the heap will be clearly sensed the difference in the weight of these two pieces of rock.
Another interesting feature is the fact that in Kletno still revealed the presence of new minerals. In 2008, the family from Kletno grew by another minerals, among others mottramite.
If you want to log this cache complete following tasks (Note, you need a ruler) send me (through my profile) an email:
1. Recognition of minerals facilitates their pulverization (getting called scratches) and determine its color. What kind of crack is chrysocolla, and what fluorite?
2. Browse within the heaps. Surely you manage to find a few curiosities mineralogical. Purple variety of quartz is called amethyst. It is likely you will find on the heap. And the name of the variety of quartz black color? A yellow? A tan? A colorless quartz? Enter a name for these four varieties,.
3. to coordinate on startup you will find some information boards to help a little fun in the "seeker of minerals." Look for the plate number 5. In this table you will find information about the two minerals that have been found in Kletno only in 2008. Name one can find the listing. Second name on the board. Specify the names of these minerals.
4. I will be pleased if you join a snapshot of their treasures found in the dumps or a snapshot each other during the search (optional).
Don't wait for a confirmation of your answers. If there is something incorrect, we will contact you.
Caution! No entries sent replies will be deleted after 14 days!
Literatura
1. Żaba J., Kozłowski K., Janeczek J. Zbieramy minerały i skały. Przewodnik po Dolnym Śląsku, WG, 1991.