Jurassic Krakow - Alma Mater EarthCache

*** Opis ***

Kraków jest jednym z najstarszych miast w Polsce, z dowodami osiedlenia człowieka około 20,000 lat przed naszą erą. Legenda głosi, że pierwsze ludzkie schronienie powstało w jaskini smoka, którego zabił mityczny król Krak. Pierwsza oficjalna wzmianka z nazwą miasta pojawiła się w 966 - gdy żydowski kupiec z Hiszpani opisał ją jako ważny ośrodek handlu w słowiańskiej Europie. Poprzez handel z różnymi władcami Europy siedziba ludzka wzrosła z małej osady w 1000 roku przed naszą erą do dużego, zamożnego miasta, należącego do Wiślan, po czym rozwijała się dalej. W 1038 roku Kazimierz Odnowiciel ustanowił Kraków stolicą Polski. W 1364 roku Kazimierz Wielki otworzył pierwszą wyższą uczelnię - zwaną wtedy Akademią Krakowską. To miasto owiane legendą, gdzie czas płynie inaczej i gdzie każda chwila staje się historią. Przez wieki Kraków był stolicą Polski, siedzibą królów, przyciągającą wielkich uczonych i artystów z całego świata. To ich talentom i wyobraźni zawdzięczamy bogatą spuściznę unikalnych zabytków historycznych odzwierciedlających najważniejsze kierunki w kulturze europejskiej. Sięgnijmy do lat jeszcze odleglejszych, gdy powstawały skały, użyte do budowy najcenniejszych obiektów tego miasta. Cofnijmy się 160 milionów lat wstecz... A potem poszukajmy śladów tych czasów w... najstarszej siedzibie pierwszej polskiej uczelni - Krakowskiej Alma Mater.

Na kompleks wapieni górnojurajskich (oksfordu i kimerydu) rejonu Krakowa, osiągający nawet 250 metrów miąższości, składają się trzy odmiany litologiczne wymienione niżej. Ten EC jest poświęcony tym odmianom wapienia.

Pierwszy rodzaj skał powstał w płytkim morzu, w którym żyły organizmy nazwane skałotwórczymi. Były to gąbki krzemionkowe i wapienne oraz sinice. Tworzyły one biohermy i rafy gąbkowo-sinicowe. Utworzone z nich wapienie facji skalistej są skałami zbitymi, twardymi i nieuławiconymi. Mają barwę białą widoczną na świeżych przełomach, przechodzącą w brudnobiałą na powierzchni zwietrzałej.

W wyniku degradacji związanej z obniżaniem podstawy, ulejące zniszczeniu osady tworzyły z rozdrobnionego materiału wapienie uławicone. Są to skały białoszare, w kórych występują różnobarwne konkrecje krzemionkowe, z wyraźnie widoczną ostrą granicą z otaczającą skałę.

Trzecią odmianą wapieni górnojurajskich okolic Krakowa stanowią osady będące produktem sedymentacji występującej w morzu. Głównym procesem budującym tę odmianę było wytrącanie węglanu wapnia z morskiej wody. Warstwę tę stanowią jasne wapienie płytowe, których najbardziej spektakularną cechą jest zawartość skamieniałości.

Wejdźmy na dziedziniec najstarszego budynku pierwszej polskiej uczelni i rozpoznajmy w jego murach skały opisane wyżej.

Zdjęcia - Lady Murazor

*** Zadania ***

1. W miejscu zaznaczonym strzałką na pierwszym zdjęciu (na ścianie za filarem) znajdziesz trzy ciekawe obiekty. (Jeżeli widzisz tylko dwa, popatrz uważniej!) Co to za obiekty? Jaki rodzaj skały wbudowano tu wraz z tymi skarbami?
2. W miejscu zaznaczonym kropką na drugim zdjęciu wmontowano skałę wapienną. Jaką? Odpowiedź uzasadnij.
3. Z jakiego rodzaju wapienia zbudowano trzony gotyckich kolumn dziedzińca? Co możesz znaleźć w tych skałach? Jakiej wielkości są te cuda?

*** Description***

Krakow is one of the oldest cities in Poland, with evidence showing settlements here since 20,000BC. Legend has it that it was built on the cave of a dragon that the mythical King Krak had slain. The first official mention of the name was in 966 by a Jewish merchant from Spain, who described it as an important centre of trade in Slavonic Europe. Through trade with the various rulers of Europe, it grew from a small settlement in 1000AD to a large wealthy city, belonging to the Vistulans. However, through the 9th and 10th centuries, it fell under the influence of the Great Moravians, then the Bohemians, before being captured by the Piast Dynasty of Poland. In 1038, Kazimierz the Restorer made Krakow the capital of Poland. In 1364, Kazimierz The Great established the first Polish University. Quite long ago but not long enough... Krakow - the city wrapped in legend, where time flows differently, and where every moment becomes history. For centuries Krakow was the Polish capital, the seat of kings, attracting great scholars and artists from around the world. It is their talents and imagination left an extensive legacy of unique historical monuments reflecting the most important trends in European culture. Let us reach times many years earlier, when the rocks were formed, that have been used to build this beautiful city and its most precious objects. Let us go back 160 milion years... Then let's look for the traces of these times in ... the place where the first Polish University appeared - nowadays called the Jagiellonian University - Krakow Alma Mater.

Three lithofacies built the Upper Jurassic Oxfordian and Kimmeridgian complex of the Region near Krakow. The aim of this EC is to recognise these types of limestones based on the description below.

First type of the limestones were created by the rock-forming organisms (siliceous and calcareous sponges, and blue-green algae) in the shallow sea. These organisms formed the bioherms and spongealgal reefs. They were transformed during diagenesis into massive limestones facies represented by white or cream, hard, compact rocks.

As a result of degradation associated with decreasing the bed, being destructed deposits formed the second type of limestones from crushed materials. These rocks are greyish. There are differently colored flints enclosed in with clearly visible sharp boundaries with the surrounding rock.

The third facies of the Upper Jurassic carbonates are whitish platy limestones precipitated chemically in an open-sea environment. These are characterized by an abundance of fossils, especially Perisphinctes ammonites.

Let us visit the oldest part of the first Polish University and determine these rocks in the walls of the courtyard.

*** Tasks ***

1. On the first picture an arrow shows the place with three special objects. (If you can see only two of them, look again!) Name these objects and say what is the type of rock embedded in the wall here?
2. On the second picture there is a dot showing the place with another limestone embedded. What lithofacie is it?
3. Which type of the limestone has been used to build the column shafts here? What you can find on their surface? How big are these treasures?