O miejscu
Źródło Świętojańskie, zwane też źródłem św. Jana z Kęt, wypływa w okolicach Tyńca spod wapiennego wzgórza Duża Biedzinka. Źródło w 1997 roku uznano za pomnik przyrody nieożywionej (obok głazu narzutowego Rapa Kiwi, jest to jeden z dwóch pomników przyrody nieożywionej na terenie Krakowa, jedyny będący źródłem).
Do źródła dotrzeć można ulicą Nad Czerną. Ze względu na kiepską jakość drogi oraz ograniczone pole manewru przy źródle, zalecam pozostawienie auta wcześniej, np. we wskazanym miejscu (waypoint PK). Dla korzystających z komunikacji miejskiej (linie 112 i 203) najwygodniejszy będzie przystanek "Bolesława Śmiałego" (waypoint AU).
Woda ze źródła nadaje się do picia
O źródłach
Źródło - to samoczynny, naturalny i skoncentrowany wypływ wody podziemnej na powierzchnię. Występują one w miejscach, gdzie powierzchnia Ziemi przecina warstwę wodonośną, najczęściej w terenach górskich, gdzie warstwy wodonośne rozcinane są przez głębokie wcięcia erozyjne.
Wydajność źródła mierzy się ilością wody wypływającej w jednostce czasu. Zazwyczaj podaje się ją w l/s lub l/min.
Pod względem geologicznym, dzielimy źródła na cztery grupy:
1. Źródła warstwowe
Najczęściej powstają na granicy warstwy wodonośnej i nieprzepuszczalnej, tworząc tzw. źródła warstwowo-kontaktowe Istnieją również źródła warstwowe zaporowe i przelewowe. Źródła warstwowe mają na ogół małą wydajność. Często woda wypływa tylko okresowo po roztopach i w porach deszczowych. Wydajność zależy od przepuszczalności warstwy wodonośnej, spadku hydraulicznego i zasilania.
źródło grafiki: http://static.scholaris.pl/main-file/952/zrodla_59352.jpg
2. Źródła szczelinowe
Występują w układzie przecinających się szczelin, przy czym prawie zawsze występuje jedna szczelina zbiorcza, która zbiera wodę z pozostałych i wyprowadza ja na powierzchnię Ziemi. Ze względu na szybki przepływ wody w szczelinach, źródła tego typu wykazują przeważnie duże wahania wydajności, zależne od opadów atmosferycznych.
źródło grafiki: http://static.scholaris.pl/main-file/952/zrodla_59352.jpg
3. Źródła uskokowe
Wyprowadzają wodę szczeliną uskokową, biegnącą przez warstwy nieprzepuszczalne albo wzdłuż płaszczyzny uskokowej, rozgraniczającej warstwy wodonośne i nieprzepuszczalne. Źródła uskokowe cechują się wielką stałością pod względem wydajności, temperatury, i składu chemicznego. Często dostarczają silnie zmineralizowaną wodę z dużej głębokości.
źródło grafiki: http://static.scholaris.pl/main-file/952/zrodla_59352.jpg
4.Źródła krasowe
Są charakterystyczne dla obszarów krasowych, tj. obszarów zbudowanych ze skał łatwo rozpuszczalnych, takich jak wapienie, dolomity, margle, gips, anhydryt. W wyniku postępujących procesów krasowienia, w skałach pojawiają się szczeliny i kanały. Jeden z kanałów odgrywa rolę kanału zbiorczego i u swego wylotu koncentruje wypływ całej wody dopływającej z pozostałych kanałów. Źródła krasowe należą do największych i najbardziej wydajnych, wykazują dość duże wahania w zależności od pory roku. Duże źródła krasowe nazywają się wywierzyskami.
źródło grafiki: http://slideplayer.pl/slide/403151
Earthcache
Aby zaliczyć tego earthcache udaj się do źródła (współrzędne tytułowe) i wykonaj poniższe zadania. Może być Ci pomocne naczynie (np. butelka) o znanej objętości.
Odpowiedzi prześlij, proszę, do mnie poprzez wiadomość w profilu. Znalezienie możesz zalogować od razu po przesłaniu odpowiedzi. Jeżeli coś będzie nie tak, skontaktuję się z Tobą.
Uwaga! Do wykonania wszystkich zadań wystarczy Ci lektura listingu oraz własne obserwacje. Nie potrzebujesz szperać w internecie, ani korzystać z pobliskiej tablicy.
Zadanie 1:
Przyjrzyj się źródełku. Jaka woda w nim płynie? Oceń jej barwę, temperaturę, zapach i smak.
Zadanie 2:
Czy jesteś w stanie zmierzyć wydajność źródła? Najprostszym sposobem jest napełnić butelkę (lub inny pojemnik) o znanej objętości, wodą wypływającą do źródła i zmierzyć potrzebny na to czas. Wynik podaj w l/min. Jeżeli nie udało Ci się dokonać pomiaru, napisz, dlaczego.
Zadanie 3:
Czy na dnie zbiornika widzisz osad? Jeśli tak, to opisz jego kolor i intensywność. Co to może być?
Zadanie 4:
Z jakiej skały wypływa źródło? Czy wiedząc jaka to skała i skąd się bierze woda w źródle, możesz wywnioskować, jaki minerał w tej wodzie się znajduje?
Zadanie 5:
Jak sądzisz, jaki to jest rodzaj źródła?