Fort główny pancerny nr 49a “Dłubnia”
Główny jednostkowy fort pancerny, tak zwany „Einheitsfort”, powstał w latach 1892-1896 w pierwszej fazie modernizacji trzeciego pierścienia umocnień twierdzy. Fort leży wysoko na wschodnim skraju wzniesienia morenowego nad doliną rzeki Dłubni. Grzbiet wzgórza ciągnie się po północnej stronie doliny Wisły. Na jego umocnienia składają się także leżące w pobliżu forty nr 49 ¼ „Grębałów” i nr 49 „Krzesławice”. Łączy je wspólna droga rokadowa. W otoczeniu fortu znajdowały się: ziemny szaniec piechoty IS VI-1, bateria FB VI-1 oraz baterii sprzężonej fortu. Zadaniem fortu była obrona doliny Dłubni. Miał współpracować z położonymi wyżej, na wschodzie fortem głównym artyleryjskim nr 49 „Krzesławice” oraz na zachodzie fortem międzypolowy pancernym nr 48a „Mistrzejowice”. Od drogi rokadowej dochodzi się do fortu na plac broni przez rozcięty przeciwstok ziemnej fosy szyjowej. Pozostałe odcinki przeciwstoku są oskarpowane betonowymi ścianami. Wysokie trzykondygnacyjne koszary szyjowe wieńczy mur ze strzelnicami obrony zapola. Konstrukcja koszar wykonana z betonu, przedłużające elewacje skrzydłowe muru oporowego masywu ziemnego są lekko nachylone i wykonane z ciosów wapiennych. (w koronie z betonu). Monumentalna, surowa w wyrazie elewacja posiada duże przesklepione otwory okienne. Całość bryły ma obłe zaokrąglone krawędzie. Bramę koszar flankuje parterowy blok kojca z otworami strzelnic, reflektorów i wentylacji, z betonową ostrogą w przyziemiu. Fort posiada ziemno murowaną strukturę z zastosowaniem elementów kamiennych i stalowych. Zasadnicze dzieło ma narys barkanowy (trapezoidalny). Masyw fortu jest obwiedziony suchą fosą, której przeciwstoki na odcinku czołowym i obu barkowych są omurowane. W przeciwstoku od czoła, na skrzydłach znajdują się dwa kojce rewersowe: zachodni pojedynczy i wschodni podwójny. Kojce połączone są ze sobą galerią w czołowym murze przeciwstoku. Galeria połączona jest z koszarami podziemną poterną, biegnącą pod fosą na osi fortu. Na zewnątrz fosy widać lekko nadsypany, łagodnie opadający ziemny przedstok. Podstawowe wyposażenie obronne stanowiło 6 wież pancernych posadowionych na budynku koszar, przystosowanych dla dwóch armat 80 mm, czterech haubic 150 mm i trzy wieżyczki kierowania ogniem. Ze względów topograficznych fort nie posiada tradytora do obrony bocznej. Jego rolę przejęły usytuowane na lewym skrzydle wału wieże z szybkostrzelnymi 80 mm działkami przeciwsztormowymi, których zadaniem było odparcie szturmu z doliny rzeki. Obronę bezpośrednią zapewniały kojce: szyjowy i dwa rewersowe. Kojec rewersowy pojedynczy wyposażony był w dwa szybkostrzelne działa 80 mm a podwójny w cztery takie działa. Broniły one każdego z trzech odcinków fosy. Przy kojcach znajdują się otwory strzelnicze dla broni ręcznej oraz reflektorów. Piechota obsadzała też galerię na ławie strzeleckiej za betonowym przedpiersiem na szczycie fortu, za wałem artyleryjskim.
Kaponiery rewersowe wraz z poterną prowadzącą do nich
Kaponiery: jedna na lewym skrzydle, podwójna na prawym skrzydle.
Uzbrojone były: lewa w dwa działa 8 cm M.94, prawa w cztery działa 8 cm M.94 w kazamatach pancernych.
