Dolines op het plateau van Caestert EarthCache
Dolines op het plateau van Caestert
-
Difficulty:
-
-
Terrain:
-
Size: 
(other)
Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions
in our disclaimer.
De bodem van vrijwel de hele ‘Lage Landen’, Nederland en Vlaanderen, bestaat uit kalksteen. Dit gesteente is ontstaan door ophoping van dode zeediertjes, gevolgd door miljoenen jaren van zware druk. In het zuiden van Limburg komt dit gesteente op veel plaatsen boven de grond. Het wordt hier mergel genoemd.
Tot op de dag van vandaag wordt er in Zuid-Limburg dankbaar gebruik gemaakt van de aanwezigheid van mergel. Door de zachtheid is deze steen redelijk eenvoudig te ontginnen. Eeuwenlang is mergel dan ook één van de belangrijkste bouwmaterialen geweest in de streken waar het eenvoudig gewonnen kon worden, zoals in het Land van Valkenburg en ten zuiden van Maastricht.
Vermoedelijk werd er in de prehistorie al mergel gewonnen in onze streken, met verschillende doelen. De Romeinen waren de eersten die het gesteente ontgonnen om er mee te bouwen. Tijdens de middeleeuwen waren in plaatsen als Maastricht veel belangrijke gebouwen uit mergel opgetrokken.
De ontginning van mergel gebeurde eeuwenlang door middel van ondergrondse mijnbouw. Hierdoor ontstonden gangenstelsels van vele tientallen kilometers lang. Sommige gangen waren vele meters hoog, terwijl andere alleen kruipen toelieten.
Behalve dat mergel een goed bouwmateriaal is, heeft het ook één groot nadeel: Hoewel het mergel zelf niet oplost in water, kan het wel aangetast worden door andere stoffen. Regenwater neemt verschillende stoffen uit de atmosfeer op, waarvan CO2 de belangrijkste is. Hierdoor ontstaat H2CO¬3, oftewel koolzuur. De kalksteen die is aangetast door dit koolzuur, wordt wel gemakkelijk opgenomen door water.
Omdat het landschap niet perfect vlak is, zal (regen)water op sommige plaatsen niet wegkunnen. De zwakste plaatsen in het gesteente zullen verder aangetast worden. Hierdoor ontstaat na verloop van tijd een zogenaamde ‘karstpijp’, ook wel orgelpijp genoemd. Dit kokervormige gat kan wel 100 meter diep worden, bovendien zal de orgelpijp steeds breder worden, eveneens door het afslijten van het gesteente. Uiteindelijk ontstaat er een depressie, die meestal rond is en duidelijk zichtbaar aanwezig in het landschap. Deze komvormige holtes worden dolines genoemd, afkomstig van het Sloveense woord voor dal.
Omdat veel materiaal in de doline niet weg kan, wordt er uit de combinatie van de opgeloste kalksteen en vergane organische resten uiteindelijk een laag van zeer vruchtbare humus gevormd. Door de komvorm van de doline is er bovendien beschutting tegen weerselementen, zoals de wind.
Ten westen van de Maas, op de grens tussen Nederland en België, ligt het Plateau van Caestert. Het strekt zich uit van Maastricht in het noorden tot bij Wezet in het zuiden. Ten oosten van de Maas loopt dit plateau door als het Plateau van Margraten.
Oorspronkelijk vormde het Plateau van Caestert één geheel, maar door het graven van het Albertkanaal in de jaren ’30 van de 20ste eeuw en door de ontginning van mergel met intensieve dagmijnbouw, is het plateau vandaag de dag verdeeld in verschillende stukken. Het Nederlandse deel staat beter bekend als de Sint-Pietersberg.
Het Nederlandse deel van het plateau en het Belgische deel ten zuiden van het Albertkanaal zijn allebei zwaar aangetast door dagmijnbouw. Zo heeft de groeve van het Maastrichtse bedrijf ENCI in minder dan een eeuw tijd meer dan 80% van het gangenstelsel in dit deel van de berg vernietigd, compleet met archeologische vondsten, monumentale wandtekeningen en beeldhouwwerken.
In het noordelijke Belgische deel, ingeklemd tussen de Nederlandse grens en het Albertkanaal, zijn de pogingen om mergel te winnen ondertussen gestaakt. Dit deel van het plateau is als het ware teruggegeven aan de natuur.
De belangrijkste oude groeve onder dit gebied was de groeve Caestert. Op verschillende locaties zijn nog altijd ingangen te vinden die toegang verschaffen tot het gangenstelsel.
Bovenop het plateau, vlakbij de cachelocatie, bevinden zich de resten van Kasteel Caestert. Dit kasteel brandde in 1972 af. Tegenwoordig is alleen de bijbehorende hoeve bewaard gebleven, maar deze bevindt zich in zeer slechte staat.
Om deze cache te kunnen loggen, dient u de volgende vragen te beantwoorden:
1. Uit welke lagen is de ondergrond van het Plateau van Caestert opgebouwd?
2. Beschrijf in het kort hoe een doline kan ontstaan. Wat heeft het ontstaan van de dolines op dit plateau in de hand gewerkt?
3. Op het informatiebord wordt het onstaan van een orgelpijp vergeleken met de werking van een voorwerp. Waarmee is een orgelpijp het best vergelijkbaar?
4. Welke is een unieke plantensoort die je kunt aantreffen in een doline? En een typische paddestoelsoort? Waaraan is dit te danken?
Optioneel: Maak een foto van jezelf en je GPS voor de doline en plaats deze bij je log.
Mail deze antwoorden naar: RuudjeS18@gmail.com
U mag de cache alvast loggen. Indien de antwoorden niet juist zijn, neem ik contact met u op.
Additional Hints
(No hints available.)