De Julia in 1926, voorzijde, Rimburgerweg - "de modernste en veiligste kolenmijn van Europa", kort voordat de productie van start ging.
Laura & Vereeniging, de Belgische exploitant van beide mijnen in Eygelshoven, haalde in de twintigste eeuw met vier schachten tot 700 meter diepte in totaal 64 miljoen ton steenkool uit de bodem.
Julia-elektriciteitscentrale en koeltorencomplex, ca. 1933, Rimburgerweg, voorkant, met rechts (hier niet zichtbaar) naast de weilanden het parochiekerkhof van Eygelshoven.
Tussen de heuvels: zicht op de kom van het mijnwerkersdorp Eygelshoven, met tussen de bebouwing liftschachten, koeltorens en elektriciteitscentrale van de steenkoolmijn Julia (ca. 1955)
Fossiele afdruk van het blad van een varen uit het Carboon (ruim 300 miljoen jaren geleden). Het zeeniveau tijdens dit geologisch tijdvak was hoog. West-Europa was tijdens het Carboon bedekt met moerassen, vol afgestorven plantenresten, die onder druk en door de tijd omgevormd werden tot de latere steenkoollagen.
Mijnwerkers namen deze vondsten uit de ondergrond of brokken bijzonder gesteente vaak mee naar huis als attractie voor hun kinderen.
Meer praktische vaders brachten ook wel tussen het steenstort uit ondergrondse mijnwagentjes naar boven gekomen stukken rubberen transportband thuis: om versleten schoenen van hun opgroeiend kroost te verzolen. Met spijkers tussen de lippen, als een goedkope schoenmaker, zag men na thuiskomst van de dagelijkse mijnarbeid (‘sjiecht’) armlastige gezinshoofden soms uren in schuurtjes achter een moestuin – hamerend op onderkanten – in de weer om ‘lek’ schoeisel voor een volgende generatie weer draagbaar én waterdicht te krijgen.
Geen kind stelde ooit een vraag over 'vreemde' achternamen van klasgenootjes of collega-kompels van de vaders. De kapper in de dorpskern heette Copíc, de sigarenwinkelier Raduzzi, de brandstof op de kolenkar werd gebracht door Kowalski, naar het café ging men bij Vodisek, en de buurkinderen waren Trischnigg's, Krasovec's, Wobma's of Vlietstra's. Aan de vrolijke mengelmoes van grafstenen op het kerkhof kon je al zien dat de bevolking, economisch afhankelijk van een monocultuur maar met hoop op een betere toekomst, uit alle windstreken was gekomen. Uit minder welvarende delen van Nederland, of met immigrantenstromen uit het armere Zuid-Europa, het vooroorlogse Polen, Tsjechoslowakije, de Balkan, soms nabije Duitstalige gebieden of Wallonië, later Noord-Afrika en Turkije.
Moeilijkheden met taal of samen leven waren er eigenlijk niet, althans niet aan de oppervlakte.
Mijningenieurs, ambtelijk middenkader, mijnarbeiders van allerlei nationaliteiten resp. gelovigen (veel, katholiek), ongelovigen (een paar) en andersgelovigen (protestants-christelijk): elke kleine gemeenschap leefde veilig binnen de eigen omheining. Openlijke botsingen of grote tegenstellingen tussen sociale groepen deden zich amper voor.
De voormalige mijnwerkerskinderen hoorden pas decennia later - tot hun verbazing - dat meerdere culturen in dezelfde buurt elders plotseling "een probleem" genoemd werd. Gelukkig waren de vaders van de inmiddels volwassen geworden kinderen vroeg overleden, door aandoeningen als stofziekte of kapotte longen ('sjtub', silicose) - in ieder geval lang voordat begrippen als "ongelijkheid" of "discriminatie" in de mode raakten.
Dus tot stevige publieke oorvijgen dan wel harde straffen thuis wegens mogelijk jeugdige twijfel over status of onbegrip voor de nationaliteit van 'anderen' in dezelfde straat kwam het niet.
Verdraagzaamheid uit noodzaak.
En een begraafplaats met namen en geboorteplaatsen die vele talen sprak. Een ereveld vol grafzerken pal tegenover de mijn Julia, een kerkhof van stenen vol mythische cijfers en letters.
De kleine wereld van de schrale wederopbouwjaren leek even beschaafder geworden. Misschien ook door de pedagogische eenvoud van wijlen de kolenvaders, die van hun levensgevaarlijke werk - vooral ondergronds - wisten dat men bij pech of bijna dagelijks dreigend ongeluk is aangewezen op een bevriende ander. Een simpele vermaning in die jaren volstond nog: "Wie je bent of waar we vandaan komen doet er niet toe: in de mijn heeft iedereen een zwart gezicht, ook boven de grond. Iedereen is hier hetzelfde en in noodgeval hebben we elkaar allemaal hard nodig om het er levend vanaf te brengen, begrepen jongen? Zo'n brutaliteit, zulke vragen... en nu maar gauw aan je werk!"
Kerstdagen 1974: de laatste Nederlandse steenkoolmijn, de Julia, kan dicht. De laatste ("d'r letzte") wagon met het voormalige zwarte goud is zojuist door de schachtlift bovengronds gehaald. In de witte kledij: mijningenieurs, ploegbazen en middelbaar kaderpersoneel (zogeheten beambten). De 'gewone' mijnwerker kon men herkennen aan zijn blauwe werkkleding of overall. De witten werden door de blauwen onderling vaak smalend "pietebeer" en ook wel"hoge pietenberen" genoemd, een weinig vleiende aanduiding in het plaatselijke dialect voor 'hooghartigen' of kapsoneslijers.
Eygelshoven, ca. 1975, gezien vanaf het Broekveld,
Broekhuizen- dial. Brókkelze - (Rimburg)
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
KERKRAADSE GEDICHTEN
Voor mij was glück auf
een nachtgroet, in het donker
gesproken door mannen
voor hun behoefte zittend
op de schop terwijl muizen
brood uit hun jaszak vraten
geen treffender beeld
voor de komende slaap
wanneer ik in bed
mijn vader groette
voor hij de deur sloot.
© Wiel Kusters (in: Tirade, 1976)
GC3RJRM de mijn van Eijgelshoven --De Julia
GC3T44T De mijnen van Eijgelshoven -- De Laura
GC3T45A De mijnen van Eijgelshoven -- Bonusbox